وام و کمک مالی خارجی برای حمایت از توسعه و نوسازی اقتصادی در اردن

در نیمه اول ۲۰۲۵، دولت اردن موفق شد با امضای توافق‌نامه‌هایی رسمی‌با نهادهای مالی بین‌المللی و کشورهای کمک‌کننده، بیش از ۵ میلیارد و 700میلیون دلار کمک بلاعوض، وام توسعه‌ای و مشارکت‌ مالی جذب کند. این منابع با هدف پیشبرد چشم انداز نوسازی اقتصادی، و پاسخ به اولویت‌های ملی در حوزه‌های امنیت غذایی، منابع آبی، انرژی، آموزش و حمایت اجتماعی به کار گرفته می‌شوند.

توافق‌نامه شراکت استراتژیک جامع اردن و اتحادیه اروپا که در بروکسل ۲۹ ژانویه ۲۰۲۵ با حضور پادشاه عبدالله دوم و رئیس کمیسیون اروپا امضا شد، دربرگیرنده بسته‌ای به ارزش ۳ میلیارد یورو برای سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷ می‌باشد که شامل:

- ۶۴ میلیون یورو کمک بلاعوض

-  ۱.۴ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری

- ۱ میلیارد یورو حمایت از اقتصاد کلان مه ۲۰۲۵

-  کمک ۲۰ میلیون یورویی برای مرحله دوم «برنامه اجرای شراکت» برای بهبود عملکرد نهادهای دولتی و رشد اقتصادی سبز و دیجیتال( فوریه )

- توافق با بانک اروپایی بازسازی و توسعه (EBRD) برای وام و ضمانت ۵۶.۵ میلیون دلاری برای پروژه برق‌رسانی "ایستگاه شمال سبز".

-  ۱۲.۴ میلیون یورو کمک سرمایه‌گذاری + ۲.۲ میلیون یورو کمک فنی از اتحادیه اروپا برای آموزش مهارت‌های دیجیتال در بخش برق می‌باشد.

تأمین مالی از بانک جهانی

در نیمه اول ۲۰۲۵، اردن و بانک جهانی ۶ برنامه و پروژه توسعه‌ای را به ارزش یک میلیارد و112میلیون  دلار امضا کردند شامل:

- ۴۰۰ میلیون دلار برای برنامه سیاست‌های توسعه‌ای برای رشد اقتصادی و اشتغال زنان و جوانان.

- ۵۰ میلیون دلار برای مرحله دوم صندوق کارآفرینی اردن با تمرکز بر استارتاپ‌های فناوری، سلامت و محیط‌زیست.

- ۴۰۰ میلیون دلار برای تقویت برنامه حمایت اجتماعی و تاب‌آوری ملی.

- ۲۵۰ میلیون دلار برای بهبود شبکه برق و حمایت از انرژی پاک (آوریل ۲۰۲۵).

- ۵ میلیون دلار کمک اضافی برای پروژه «مسار» در آموزش و اصلاحات اداری.

- ۷.۵ میلیون دلار کمک برای تقویت مدیریت اصلاحات دولتی، قابل تمدید تا سال ۲۰۲۸ می‌باشد.

آلمان:

مجموع توافقات با آلمان در نیمه نخست سال: ۲۸۰ میلیون یورو شامل کمک بلاعوض، وام‌های توسعه‌ای برای کارآفرینی، محیط‌زیست و اقتصاد پایدار:

- ۳۵ میلیون یورو برای اشتغال از طریق کارآفرینی (ژوئن).

- ۳۰.۵ میلیون یورو برای بهبود خدمات آبی و فاضلاب در مناطق روستایی (مه).

- ۲۰۰ میلیون یورو وام غیرمشروط برای تقویت نوسازی اقتصادی (آوریل).

- ۱۴.۴۵ میلیون یورو برای برنامه ملی درخت‌کاری (فوریه).

سایر منابع تأمین مالی بین‌المللی

استرالیا:

۶ میلیون دلار استرالیایی برای کمک برای طرح آموزش و تسریع دسترسی تحصیلی در سال‌های ۲۰۲۵–۲۰۲۶.

بانک توسعه اسلامی:

تعهد به حمایت از پروژه‌های توانمندسازی اقتصادی ، پروژه انتقال آب ملی و پروژه اضطراری دوم به ارزش ۲۰۰ میلیون دلاری برای تقویت ذخایر غلات و زنجیره‌های کشاورزی (مارس).

توافقنامه‌های منعقده با سازمان ملل برای پروژه‌های مرزی و محیط‌زیستی

• ۳.۴ میلیون دلار کانادا برای توسعه امنیت مرزی در پل ملک حسین (پل ارتباطی اردن با کرانه باختری) که با اداره عمومی و دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرائم فرامرزی سازمان ملل منعقد شد. (UNODC)
• ۴.۴ میلیون دلار آمریکا از GEF و UNDP برای مقابله با آلودگی پلاستیکی.

هلند: ۳۱ میلیون یورو برای مشارکت در تأمین مالی پروژه انتقال آب ملی «عقبه - عمان» (آوریل).

کانادا: امضای دو توافقنامه کمک مالی شامل:

• ۱۰ میلیون دلار کانادا برای بخش سلامت پناهندگان
• ۹.۵ میلیون دلار کانادا برای آموزش (مارس).

ژاپن: کمک مالی ۸.۷ میلیون دلار آمریکا (۱.۳۳۴ میلیارد ین) برای سیستم SCADA آب در استان معان ( فوریه) که توسط آژانس همکاری بین المللی ژاپن "جایکا"  صورت گرفت.

کویت:  تامین مالی به ارزش ۳۲.۶ میلیون دلار برای پروژه‌های آموزشی و ۳۲.۶ میلیون دلار برای بازسازی جاده‌ها و پل‌ها (فوریه) که در قالب تعهدات کویت در اجلاس مکه ۲۰۱۸ برای تأمین ۵۰۰ میلیون دلار وام تسهیلی برای اردن صورت گرفت.

تداوم کمک آمریکا

طبق گزارش خدمات پژوهشی کنگره آمریکا، واشنگتن در سال ۲۰۲۵ با وجود تغییرات ساختاری در آژانس‌های کمک‌رسانی آمریکا در دوره دولت ترامپ اما همچنان کمک‌های خود به اردن را حفظ کرده و مبلغی حداقل ۱.۴۵ میلیارد دلار برای حمایت از توسعه و امنیت اختصاص داده است.

صندوق عربی توسعه اقتصادی و اجتماعی

• مشارکت اردن در نشست سالانه در کویت (آوریل)، و ارائه سند راهبردی مشارکت قطر برای 2029-2025 با سقف ۶۹۰ میلیون دلار.
• امضای وام ۶۵ میلیون دلاری برای توسعه بندر گاز مایع "الشیخ صباح"

جمع‌بندی:

حجم کل توافق‌های مالی و کمک‌های جذب‌شده در نیمه نخست ۲۰۲۵، نشان‌دهنده اعتماد نهادهای بین‌المللی به برنامه اصلاحات اقتصادی اردن است. این منابع نقش کلیدی در پشتیبانی از پروژه‌های زیرساختی، آموزش، انرژی، و اقتصاد سبز دارند و به دولت امکان می‌دهند اولویت‌های ملی را با شتاب بیشتری دنبال کند. [1]

شایان ذکر است که دولت اردن در تامین بودجه برای پیشبرد طرح های عمرانی و توسعه ای کشور، کاملا وابسته به کمک ها و وام های خارجی است.

[1] - الغد شمارگان جولای 2025.