برنامه‌های اندونزی برای مدیریت ضایعات مواد غذایی

بر اساس مطالعه انجام شده توسط واحد اطلاعات اکونومیست، اندونزی دومین تولید کننده ضایعات مواد غذایی در جهان است. تولید ضایعات مواد غذایی از سال های پیش برای دولت اندونزی به یک مسئله جدی و پرهزینه تبدیل شده است. در این مطلب چالش هایی که این موضوع برای کشور اندونزی ایجاد نموده است و نیز راهکارهایی برای حل این معضل مورد بررسی قرار گرفته است.

بر اساس مطالعه انجام شده توسط واحد اطلاعات اکونومیست، اندونزی دومین تولید کننده ضایعات مواد غذایی در جهان است، بطوریکه تقریباً 300 کیلوگرم غذا به ازای هر نفر در سال در این کشور به ضایعات تبدیل می‌شود. بعبارت دیگر سالانه حدود 13 میلیون تن غذا هدر می‌رود  که  این  مقدار می‌تواند تقریباً 28 میلیون نفر را تغذیه کند. این مطالعه که تحت عنوان "اصلاح غذا: به سوی یک سیستم غذایی پایدارتر" صورت گرفته است، نشان داده که تنها عربستان سعودی در ضایعات غذایی بدتر از اندونزی است و سالانه 427 کیلوگرم غذا به ازای هر فرد در آن کشور دور ریخته می‌شود. همچنین در سرتاسر جهان، یک سوم کل مواد غذایی تولید شده سالانه از بین می رود یا هدر می رود و حدود یک تریلیون دلار هزینه روی دست جهانیان می‌گذارد. در گزارش اکونومیست به آمار سازمان جهانی غذا (فائو) اشاره شده است که در آن گفته شده است که 42 % از میوه‌ها و سبزیجات و تا 30 % از غلات تولید شده در سراسر آسیا و منطقه اقیانوس آرام حتی قبل از رسیدن به بشقاب مصرف کنندگان فاسد و یا از بین می روند. طبق آمار فائو، آسیا مسئول تقریباً یک چهارم ضایعات مواد غذایی در جهان است.

مشکل  تولید ضایعات به ویژه در کشورهایی مانند اندونزی که میلیون‌ها نفر هنوز از سوءتغذیه و فقر رنج می‌برند، بسیارحساس است. در اندونزی از کل جمعیت 270 میلیون نفری حدود 11 % زیر خط فقر زندگی می‌کنند و 7.6 % نیز از سوء تغذیه رنج می‌برند. از این نظر، وضعیت اندونزی تنها از اتیوپی با 32 % و هند با 15.2 % بهتر است. ضایعات مواد غذایی پس از پلاستیک دومین نوع زباله در اندونزی است. بر اساس داده‌های سیستم اطلاعات ملی مدیریت زباله، مردم اندونزی در سال 2021 بمیزان 47.7 میلیون تن زباله مواد غذایی یا 27.14 % از کل زباله‌های ملی را تولیدکردند.

براساس تحقیقات آژانس برنامه ریزی توسعه ملی اندونزی(Bappenas)،بین سالهای 2000تا 2019، ضرر و زیان ناشی از ضایعات و از دست دادن مواد غذایی به 551 تریلیون روپیه (37.83 میلیارددلار ) در سال رسید که برای تغذیه 125 میلیون نفر کافی است. در این خصوص وزیر برنامه ریزی توسعه ملی آقای سوهارسو مونوآرفا گفت که تقاضا برای غذا در اندونزی زیاد است، اما در دسترس بودن به دلیل محدودیت های حرکتی درطول همه گیری کووید-19 محدود است، این بدان معنی است که شناسایی ضایعات مواد غذایی در اندونزی مهم است. تا بتوانیم برای کاهش شکاف های موجود برنامه ریزی کنیم .

ضایعات مواد غذایی با تولید و مصرف غلات، یعنی برنج، ذرت، گندم وغیره مرتبط است، در حالی که ناکارآمدترین انواع مواد غذایی فرآوری شده سبزیجات هستند که از دست دادن آن 62.8 % ازکل عرضه داخلی سبزیجات در اندونزی است.

راه حل های اندونزی برای مدیریت ضایعات غذایی

تولید ضایعات مواد غذایی از سال های پیش برای دولت اندونزی به یک مسئله جدی و پرهزینه تبدیل شده است. چنین وضعیتی همچنین پیامدهای منفی برای طیف وسیعی از حوزه‌های مختلف ازجمله اقتصاد و سلامت عمومی‌کشور بوجود آورده است. از دست دادن مواد غذایی و تبدیل شدن آن به ضایعات به دلیل مشکلاتی در تولید، ذخیره سازی، فرآوری و توزیع توسط تولید کننده آن رخ می دهد. برخی از آنها محصولات انبوه تولید شده توسط کارخانه‌های مواد غذایی و محدود با تاریخ انقضا برای مصرف هستند. اگر چه متأسفانه این مشکل منحصر به اندونزی نیست و سایر مناطق آسیا را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.

بعنوان بخشی از راه حل، واحد اطلاعات اکونومیست توصیه می‌کند که دولت اندونزی شروع به اعمال جریمه برای مشاغل پر زباله کند. از طرف دیگر، میتوان برای خانواده‌ها و مشاغلی که ازمواد غذایی قابل بازیافت استفاده می‌کنند، مشوق‌هایی ارائه کرد. این می‌تواند برای مصرف انسان، خوراک دام، مصارف صنعتی، هضم بی هوازی و کمپوست باشد.علاوه بر آن، همچنین پیشنهاد می‌کند که به منظور ارتقای حمل‌ونقل وجلوگیری از اتلاف مواد غذایی در مراحل اولیه زنجیره تامین، به بهبود زیرساخت‌ها و ذخیره‌سازی نیاز است.

اندونزی دارای فرهنگ عروسی مجلل است و این یکی از دلایلی است که ضایعات مواد غذایی را در  این کشور برای هر نفر افزایش می دهد. در این راستا برنامه ای به نام "Blessing To Share" برای حل این مشکل راه اندازی شده است که دست اندرکاران برنامه مواد غذایی اضافی را از این مراسم ها و رویدادها "نجات" می دهند و به نیازمندان می رسانند.

طبق نظرکارشناسان و فعالین حوزه موادغذایی با نظارت و مدیریت می‌توان ضایعات مواد غذایی را تا50 % یا بیشتر از نظر ارزش کاهش داد و 3 تا 8 %در هزینه مواد غذایی صرفه‌جویی کرد و در عین حال تأثیر محیطی آنها را کاهش داد. در این راستا  از چند سال قبل نهادهایی تحت عنوان آژانس ها و یا بانک های مواد غذایی در چند کشور توسعه یافته و حتی در حال توسعه مانند اندونزی ایجاد شده  است که  تلاش می‌کنند تا با مدیریت ضایعات مواد غذایی ، همچنین با مسئله تغییرات آب و هوایی نیز مقابله کنند. این بانک ها در واقع یکی از راه حل های مسئله ضایعات موادغذایی دراین کشورها می‌باشند که مواد غذایی اضافی را ازبخش‌های مختلف جمع‌آوری و ذخیره می‌کنند و بین کسانی که به آن نیاز دارند یا دسترسی محدودی به غذا دارند،توزیع می‌کنند. دراندونزی تعداد آنها اکنون به 6 مورد[بانک مواد غذایی]رسیده است.

آقای عارفین رودیانتو،معاون اموردریایی ومنابع طبیعی وزارت برنامه‌ریزی توسعه ملی دراین مورد معتقد است : " فرصت های زیادی برای شرکت های دولتی وخصوصی برای رسیدگی به مشکل ضایعات مواد غذایی وجود دارد. اینها شامل اجرای شیوه‌های خوب حمل و نقل، فضای ذخیره سازی بهینه و استانداردهای کیفیت دراقلام غذایی است.همچنین فرصتهایی برای شناخت ترجیحات مصرف کنندگان درمورد انتخاب های غذایی آنها برای به حداقل رساندن اتلاف مواد غذایی وجود داشت. آموزش در مورد هدررفت مواد غذایی با هدف کارگران و مصرف کنندگان نیز می‌تواند این مشکل را برطرف کند."

در حالیکه همه این ابتکارات مهم هستند و می‌توانند به کاهش مقدار هدر رفت مواد غذایی خصوصا در آسیا مقدار آن بالاست، کمک کنند، ولی باید این واقعیت را پذیرفت که پیشگیری موثرترین راه برای حل این مشکل است. هنگامی‌که غذایی تبدیل به ضایعه و هدر می‌شود ، منابعی را که در فرآیند تولید آن نقش داشتند مانند آب، انرژی و نیروی کار نیز هدر می روند که بنوبه خود هم بر اقتصاد و هم بر محیط زیست تاثیرمی‌گذارد.بنابراین، پیشگیری نوعی کمک به تجارتی بودن موادغدایی وممانعت از هدررفت آن می‌باشد.

تشکیل جنبش های پردازش ضایعات مواد غذایی در اندونزی

طبق نظرکارشناسان تغذیه، ضایعات مواد غذایی را می‌توان با اندازه گیری نیاز غذایی، مصرف غذا و پردازش صحیح آن کاهش داد. در این خصوص طی سالهای اخیرگذشته از ایجاد بانکهای جمع آوری کننده ضایعات مواد غذایی که پیشتر به آن اشاره شده، جنبش هایی نیز در این رابطه تشکیل شده است که یکی از جنبش ها که به این موضوع اهمیت می دهد Wonder Food Indonesia است. با تلاش های این جنبش از دسامبر 2018، اتفاقات شگفت انگیزی در اندونزی برای صرفه جویی در مواد غذایی اضافی است که هنوز مغذی و مناسب برای مصرف هستند رخ داده است. این جنبش مواد غذایی را پردازش کرده و تبدیل به وعده‌های غذایی مغذی نموده و به افراد نیازمند می دهد. طبق داده‌ها تا 31 ژوئیه 2021، جنبش 150000 ماده غذایی را ذخیره کرده و به 281490 وعده غذایی تبدیل کرده است. منابع جمع آوری این وعده‌های غذایی توسط جنبش از سوپرمارکتها ، محصولات زراعی، نانوایی‌ها، کارخانه‌های کالاهای مصرفی یک بار مصرف، و بانک مواد غذایی می‌باشد و در عین حال رستوران‌ها نیز به این حرکت کمک کردند .

در طول همه‌گیری، Wonder Food Indonesia غذاها را در مدارس اضطراری، یتیم‌خانه، خانه‌های سالمندان و سازمان‌های نیازمند به غذا در شهرهایی همچون جاکارتا و تنگرنگ توزیع می‌کند. آنها همچنین غذاها را از طریق دنیای مجازی در مناسبت‌های خاص، مانند روز جهانی غذا، روز ملی ناتوانی، روز سلامت ملی و روز بین‌المللی سلامت به اشتراک می‌گذارند.

بر اساس مطالعه ای که توسط آژانس برنامه ریزی توسعه ملی (Bappenas) با همکاری موسسه منابع جهانی و یک شرکت مشاوره مدیریت زباله انجام شده است، تمام آن غذاهایی که ضایع و یا هدر می‌روند حاوی مواد مغذی کلیدی از جمله انرژی، پروتئین، ویتامین A و آهن هستند که در مجموع می‌توانند نیازهای غذایی 61 تا 125 میلیون نفر را در سال برآورده کنند. در این خصوص آقای آریفین رودیانتو، معاون امور دریایی و منابع طبیعی وزارت برنامه‌ریزی توسعه ملی معتقد است که از بین رفتن محتوای غذایی ناشی از هدر رفتن مواد غذایی، در صورت استفاده، می‌تواند تقریباً 100 % نیازهای غذایی افراد مبتلا به سوء تغذیه در اندونزی را برآورده کند.وی گفت، به عنوان مثال، هدر رفتن غذا باعث از دست دادن انرژی 618 تا 989 کیلو کالری برای هر نفر در روز می‌شود. این 29 تا 47 % کالری دریافتی 2100 کیلوکالری توصیه شده توسط وزارت بهداشت است. همچنین بر اساس داده‌های موسسه آمار اندونزی (BPS)، از سال 2019، تعداد 24 میلیون اندونزیایی قادر به برآورده کردن حداقل نیازکالری دریافتی روزانه - که به عنوان 1400 کیلو کالری در روز یا 70 % از سطح توصیه شده تعریف می‌شود_  نبودند.

تاثیرات سوء ضایعات مواد غذایی بر سلامت جامعه ، اقتصاد و محیط زیست اندونزی

گذشته از تلفات غذایی و هدر رفت محتوایی ناشی از این ضایعات، بنوبه خود ازدست دادن مواد غذایی و ضایعات بر اقتصاد اندونزی ضربه وارد  می نماید. مطالعه وزارت برنامه ریزی توسعه ملی نشان دهنده آن است که زیان ناشی از ضایعات مواد غذایی بین 4 تا 5 % از تولید ناخالص داخلی (GDP) یا بین 213 تا 551 تریلیون روپیه ( معادل تقریبا بین 15 تا 39میلیارد دلار ) در سال را تخمین زده می‌شود  که به دلیل زنجیره تامین ناکارآمد مواد غذایی و هدر رفتن در مصرف مواد غذایی از بین می رود.

علاوه بر این، ضایعات مواد غذایی اغلب به محل‌های دفن زباله ختم می‌ شود وگازهای گلخانه‌ای مانند متان را ایجاد می‌ نماید که تعهد اندونزی را برای کاهش ۲۹ درصدی انتشار گاز گلخانه‌ای خود از سناریوی معمول تا سال۲۰۳۰ را تضعیف می‌ نماید. طبق آمار به مدت 20 سال، مجموع انتشارگازهای گلخانه ای ناشی از ضایعات موادغذایی دراندونزی بمیزان1703مگاتن معادل دی اکسید کربن بود. همچنین انتشار گازهای گلخانه ای ناشی ازضایعات موادغذایی در اندونزی معادل 7.29 % از میانگین گازهای گلخانه ای این کشور است. نتایج مطالعات آژانس برنامه ریزی توسعه ملی به عنوان مبنایی برای سیاست گذاران برای اجرای توسعه کم کربن در اندونزی که به یک برنامه اولویت دار در RPJMN 2020-2024 تبدیل شده است، استفاده می‌شود و در عین حال تعهد اندونزی به اهداف توسعه پایدار (SDGs) را تحقق می‌بخشد.

مطمئناً این یافته‌ها حیرت‌انگیز هستند، اما این امید وجود دارد که اندونزی بتواند وضعیت خود را تغییر دهد. وزیر برنامه ریزی توسعه ملی آقای سوهارسو منارفا، در این خصوص بر اهمیت تغییر امنیت غذایی جهانی به منظور دستیابی به اهداف توسعه پایدار (SDGs) کشور تاکید می نماید و می‌گوید این دگرگونی امروز اهمیت بیشتری پیدا کرده است، زیرا با همگرایی بحران‌ها روبرو هستیم. یکی از بسیاری از مسائلی که ما با آن مواجه هستیم از دست دادن غذا و مدیریت ضایعات است.

در بخش سلامت جامعه نیز گفتنی است که سوءتغذیه از سال 2019 تا 2020  در اندونزی روند رو به افزایشی داشته است و سوءتغذیه با بار سه گانه یکی از مسائل مهم در توسعه امنیت غذایی کشور بوده و به رشد کوتاه قدی در کودکان زیر 5 سال کمک می‌کند. آقای درجات مارتیانتو، کارشناس سیاست غذا و تغذیه در این مورد می‌گوید که از هر 12 اندونزیایی یک نفر بر اساس کالری دریافتی دچار سوءتغذیه است. بنابراین بهره وری در تولید، فرآوری، توزیع و مصرف در افزایش دسترسی به مواد غذایی بسیار مهم است. برای اصلاح مشکل ضایعات مواد غذایی در اندونزی، ایشان پنج جهت راهبردی اصلی را شناسایی کرد که شامل تغییرات رفتاری، بهبود پشتیبانی از سیستم‌های غذایی، مقررات قوی‌تر و بودجه بهینه‌تر، استفاده از اتلاف و ضایعات مواد غذایی و توسعه بیشتر مطالعات مرتبط است.

منابع :

1. http://www.thejakartapost.com › news › 2021/10/25 › Sustainability key to Indonesia's food waste problem .

2-http://greengrowth.bappenas.go.id/en/sustainable-food-waste-management-contributes-to-low-carbon-development-in-indonesia/

3- https://jakartaglobe.id/business / foods-thrown-away-in-indonesia-are-enough-to-solve-its-malnourishment-problem.

4- https://blog.winnowsolutions.com/what-a-waste-indonesias-struggle-with-food-waste-nationwide.

5- https://en.tempo.co/read/1502389/indonesian-food-waste-reaches-23-48-tons-per-year.

.