چشم انداز اقتصادی اندونزی در سال 2045

برنامه توسعه بلندمدت کشور یا چشم انداز طلایی اندونزی 2045، به عنوان نقشه راهی برای تبدیل اندونزی به کشوری مستقل، پیشرفته و مرفه تا صدمین سالگرد استقلال آن در سال 2045 تدوین شده است. هدف اندونزی در این چشم انداز کاهش نابرابری درآمدها و تبدیل شدن به چهارمین اقتصاد بزرگ جهان بر اساس شاخص تولید ناخالص داخلی با بهره گیری از نقاط قوت و فرصت های بالقوه است.

تحقق چشم انداز طلایی 2045 که مطابق آن اندونزی به عنوان چهارمین اقتصاد بزرگ جهان بر اساس شاخص تولید ناخالص داخلی بر حسب برابری قدرت خرید (PPP GDP) تبدیل خواهد شد، نیازمند عزم راسخ دولت این کشور در بهره گیری از فرصت های موجود همچون مزیت جمعیتی، منابع طبیعی غنی و موقعیت ژئوپلیتیکی راهبردی این کشور در راستای حفظ رشد اقتصادی پایدار و فراگیر می‌باشد. بر این اساس دولت اندونزی مصمم است از طریق تداوم رشد اقتصادی، ایجاد تحول در زیرساخت ها، سرمایه گذاری در منابع انسانی، توسعه فناوری و کار آفرینی، کاستن از فاصله اجتماعی و توسعه پایدار، آینده طلایی خود را در میان عدم قطعیت های جهانی تضمین نماید. اکنون این پرسش مطرح می‌شود که آیا این کشور می‌تواند به هدف بلند پروازانه خود دست یابد؟ در ادامه به بررسی عناصر اصلی این چشم انداز و فرصت ها و چالش های پیش روی اندونزی در تحقق آن پرداخته می‌شود.

مقدمه:

اندونزی، به عنوان مجمع الجزایری گسترده و غنی از فرهنگ و منابع، به سوی آینده ای پر از نوید گام بر می دارد. برنامه توسعه بلندمدت کشور یا "چشم انداز طلایی اندونزی 2045[1]"، به عنوان نقشه راهی برای تبدیل اندونزی به کشوری مستقل، پیشرفته و مرفه تا صدمین سالگرد استقلال آن در سال 2045 تدوین شده است. هدف اندونزی در این چشم انداز کاهش نابرابری درآمدها و تبدیل شدن به یکی از اقتصادهای برتر جهان با بهره گیری از نقاط قوت و فرصت های بالقوه است. چشم انداز 2045 بر اساس اصول برگرفته از ایدئولوژی پانچاسیلا و قانون اساسی این کشور تدوین شده و شامل مباحث توسعه انسانی، تسلط بر علم و فناوری، توسعه اقتصادی پایدار و توسعه عادلانه می‌باشد. علاوه بر این، تقویت تاب آوری و حاکمیت ملی از طریق توسعه اقتصادی به عنوان رکن اصلی این چشم انداز در نظر گرفته شده است.

الف) چشم انداز طلایی اندونزی 2045

چشم انداز طلایی اندونزی دستیابی به اهداف اقتصادی ذیل را تا سال 2045 تعیین کرده است:

تبدیل شدن به یکی از اقتصادهای برتر جهان: اندونزی در نظر دارد تا سال 2045 به چهارمین اقتصاد بزرگ جهان بر اساس شاخص تولید ناخالص داخلی بر حسب برابری قدرت خرید (PPP GDP) و هشتمین قدرت اقتصادی جهان بر مبنای تولید ناخالص داخلی واقعی (Real GDP) با تولید ناخالص داخلی 7.3 تریلیون دلار تبدیل شود. تحقق این هدف مستلزم یک جهش بزرگ از وضعیت فعلی با تولید ناخالص داخلی حدود 1.3 تریلیون دلار در سال 2023 (طبق برآورد صندوق بین المللی پول [IMF]) به 7.3 تریلیون دلار در سال 2045 است (Indonesia-emas, 2024).

 کسب درآمد سرانه بالا: اندونزی قصد دارد تا سال 2045، با درآمد سرانه 25000 دلار آمریکا به کشوری با درآمد سالانه بالا تبدیل شود تا به طور قابل توجهی زندگی مردم خود را بهبود بخشد. طبق داده‌های بانک جهانی، درآمد ناخالص ملی سرانه اندونزی در سال 2022 برابر با 4580 دلار بوده است. در حال حاضر، اندونزی از سوی بانک جهانی در زمره کشورهای دارای درآمد متوسط رو به بالا طبقه بندی شده است (World Bank, 2023).

تبدیل شدن به کشوری توسعه یافته: عضویت در باشگاه انحصاری کشورهای توسعه یافته موسوم به سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD)، یکی دیگر از اهداف کلیدی است. الحاق در این سازمان نشان دهنده به رسمیت شناخته شدن جایگاه اقتصادی اندونزی از سوی جامعه اقتصادی بین المللی است. در این راستا، درخواست اندونزی برای عضویت در سازمان مذکور در جلسه نشست شورای وزیران OECD در پاریس در اوایل ماه مه 2024 ارائه شد و در دستور کار برنامه منطقه ای جنوب شرق آسیا موسوم به SEARP قرار گرفته است. علاوه بر این، اندونزی نقشه راه پیوستن به OECD را دریافت نموده است. بر اساس هدف گذاری دولت اندونزی، این کشور در سال 2027 به عضویت کامل سازمان مذکور در خواهد آمد.

ب) راهبردهای نیل به اهداف تعیین شده در چشم انداز طلایی 2045

برای هموار کردن مسیر برای تحقق چشم انداز طلایی 2045، چند راهبرد کلیدی به شرح ذیل توسط دولت اندونزی در حال اجرا می‌باشد (PwC, 2023):

تقویت و تحول زیرساخت ها: ارتقاء زیرساخت های کشور شامل شبکه‌های حمل و نقل، شبکه‌های برق، ایجاد سیستم های لجستیکی کارآمد و مخابرات پرسرعت به منظور تقویت ارتباطات و ایجاد محیطی مساعد برای رشد کسب و کار در دستور کار دولت می‌باشد.

سرمایه گذاری در منابع انسانی: نیروی انسانی غنی، یکی از بزرگترین سرمایه‌های اندونزی به شمار می رود. توسعه نیروی کار ماهر و تحصیل کرده برای رشد اقتصاد دانش بنیان ضروری است. نوسازی نظام آموزشی برای تربیت فارغ التحصیلان ماهر و دانش مورد نیاز برای محیط کار به روز نیز در دستور کار قرار دارد.

توسعه فناوری و کار آفرینی: ترویج نوآوری و پیشرفت های فناورانه برای رشد بهره وری و ایجاد صنایع جدید برای رقابت موثر در بازارهای جهانی یک ضرورت است. تشویق به توسعه کارآفرینی از طریق سیاست‌های حمایتی و ترغیب فرهنگ نوآوری باعث ایجاد شغل، تنوع در اقتصاد و تقویت رشد اقتصادی می‌شود.

کاهش فاصله اجتماعی: رفع نابرابری‌های اجتماعی برای رشد فراگیر و پایدار بسیار حائز اهمیت است. دولت اجرای برنامه‌های توسعه ای با تمرکز بر مناطق عقب مانده و ترویج دسترسی عادلانه به آموزش و مراقبت های بهداشتی برابر برای همه اتباع کشور را مورد تاکید قرار داده است.

توسعه پایدار برای آینده طلایی: این راهبرد بر توجه به تعادل رشد اقتصادی همراه با مسئولیت زیست محیطی تاکید دارد و توسعه اقتصادی نباید به قیمت آسیب به محیط زیست تمام شود. ترویج شیوه‌های توسعه پایدار، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و ایجاد زیرساخت‌های مقاوم در برابر تغییرات آب و هوا همگی عواملی هستند که برای تضمین ماندگاری اندونزی طلایی ضروری می‌باشند.

ج) تهدید ها

تحقق چشم انداز اندونزی طلایی 2045 خالی از چالش نیست. اندونزی با تهدیداتی مانند فقر، نابرابری اجتماعی و آسیب پذیری در برابر تغییرات آب و هوایی مواجه است. علاوه بر این، دسترسی نابرابر به اینترنت به ویژه در مناطق دور افتاده، فقدان سواد دیجیتال کاربران اینترنت و تهدیدات امنیت سایبری نیز بر سر راه توسعه اقتصاد دیجیتالی اندونزی قرار دارند. ناامنی غذایی نیز می‌تواند به عنوان یک تهدید در نظر گرفته شود. رشد سریع جمعیت در یک منطقه می‌تواند منجر به افزایش تقاضا برای مواد غذایی شود و در صورت عدم سازگاری عرضه و تقاضا این امر می‌تواند منجر به ناامنی غذایی شود. غلبه بر تهدیدات یادشده نیازمند ارائه راه حل های نوآورانه و عزم راسخ دولتمردان اندونزی و مردم این کشور است.

د) فرصت ها

فرصت های قابل توجهی پیش روی اندونزی قرار دارد که می‌توانند این کشور را در دستیابی به هدف طلایی تعیین شده یاری نمایند. از جمله این فرصتها می‌توان به جمعیت جوان و رو به رشد (بیش از 64 درصد جمعیت کشور زیر 35 سال سن دارند)، برخورداری از موقعیت جغرافیایی راهبردی در مرکزیت منطقه جنوبشرقی آسیا و بهره مندی از منابع طبیعی فراوان اشاره نمود. به عنوان نمونه اندونزی دارای بزرگترین ذخایر نیکل جهان با حجم حدود 21 میلیون تن است که معادل 30 درصد از ذخایر نیکل جهان را تشکیل می‌دهد. علاوه بر این اندونزی در حال حاضر دومین تولیدکننده قلع و چهارمین تولیدکننده بزرگ بوکسیت در جهان است. سیاست های باز اقتصادی برای جذب سرمایه گذاری و مشارکت‌های خارجی و مشارکت در زنجیره‌های تامین منطقه ای و جهانی نیز از عوامل اصلی زمینه ساز رشد اقتصادی این کشور به شمار می روند (Deutsche Bank, 2024).  

یکی دیگر از فرصت های موجود برای توسعه اقتصادی اندونزی بهره گیری از ظرفیت اقتصاد دیجیتالی این کشور است. اندونزی چهارمین پایگاه بزرگ کاربران اینترنت جهان محسوب می‌شود که زمینه تبدیل این کشور به یک نیروگاه بزرگ اقتصاد دیجیتالی منطقه ای را فراهم می آورد. پیش بینی می‌شود اقتصاد دیجیتالی اندونزی تا سال 2030 به 4.5 تریلیون دلار برسد. همچنین بر اساس هدف گذاری کلان تعیین شده از سوی آقای جوکووی رئیس جمهور اندونزی، این کشور به دهمین اقتصاد برتر جهان در سال 2030 و یکی از پنج قدرت برتر اقتصاد دیجیتالی جهان در سال 2045 تبدیل خواهد شد.

فرصت جایگزین شدن اندونزی با چین در تکمیل زنجیره تامین بخشی از نیازهای کشورهای اروپایی با توجه به رویکرد تقابلی غرب در مقابل پکن نیز در این راستا قابل ذکر می‌باشد؛ به نحوی که آمار تجارت اروپا با چین از سال 2020 رو به کاهش بوده و در عوض این روند با اندونزی افزایشی بوده است. وزارت اقتصاد و امور اقلیمی آلمان در حال بررسی راه‌هایی از جمله در اختیار قرار دادن وام به شرکت های آن کشور برای تشویق آنها به روی آوردن به سایر کشورهای آسیایی به جای چین است. شرکت‌های خصوصی اروپا علی الخصوص شرکت های آلمانی نیز با هدف کاهش وابستگی خود به چین، در حال نزدیکتر شدن به قدرتهای اقتصادی در حال ظهور در آسیا بویژه اندونزی برای سرمایه گذاری هستند (Abdoli, 2023).

ه) تداوم رشد اقتصادی و پیش بینی رشد 8 درصدی

اندونزی در حفظ رشد اقتصادی خود علی رغم رکود اقتصادی جهانی در دوران پسا کرونا و وقوع جنگ روسیه و اوکراین بسیار موفق عمل کرده است. سیاست های مالی این کشور در هدایت اقتصاد پس از همه گیری کووید-19 و شوک جهانی ناشی از جنگ اوکراین موثر بوده است. اندونزی جزو معدود کشورهایی است که وضعیت مالی آن در دوران پسا کرونا به طور قابل توجهی بهبود یافته است. کسری مالی این کشور از 6.1 درصد تولید ناخالص داخلی (GDP) در طول همه گیری در سال 2020 به 1.65 درصد در سال 2023 کاهش یافت و نسبت کاهش بدهی به تولید ناخالص داخلی ادامه یافته است. اقتصاد اندونزی با رشد 5.05 درصدی در سال 2023، با استمداد از بازار مصرف بزرگ داخلی خود، توانست موفق عمل کند. انعطاف‌پذیری اقتصاد اندونزی در بحبوحه عدم اطمینان اقتصادی جهانی، قابل توجه بوده است و این مهم در رشد اقتصادی 5.11 درصد در سه ماهه اول سال 2024 نمایان گردید که بالاتر از رشد سالانه 5.04 درصدی ثبت شده در سه ماهه قبل آن است. این میزان رشد اقتصادی اندونزی در حالی است که بر اساس گزارش ماه ژانویه 2024 چشم‌انداز اقتصاد جهانی (WEO) منتشر شده توسط صندوق بین‌المللی پول (IMF)، رشد اقتصاد جهانی در سال 2024 به طور متوسط 3.1 درصدی پیش‌بینی شده است (Antaranews, 2024).

با این وجود، طبق پیش بینی وزارت هماهنگی امور اقتصادی اندونزی، برای دستیابی به هدف اندونزی طلایی 2045، تداوم رشد اقتصادی 6 الی 8 درصدی در سه سال آینده ضروری است. پرابوو سوبیانتو، رئیس‌جمهور منتخب اندونزی اعلام نموده است این کشور در چند سال آینده با تمرکز بر صنعتی‌سازی، امنیت غذایی و امنیت انرژی موفق به ثبت سریع‌ترین رشد اقتصادی جهان خواهد شد. وی در حاشیه مجمع اقتصادی قطر در ماه مه 2024 اعلام نمود کشورش در دو الی سه سال آینده به رشد اقتصادی 8 درصدی دست پیدا خواهد کرد. برنامه‌های پرابوو برای تحقق این هدف، تمرکز  بر توسعه بخش کشاورزی، تولید مواد غذایی و خودکفایی انرژی از جمله از طریق تولید سوخت از روغن پالم (Bio Fuel) و صرفه جویی 20 میلیارد دلاری از این روش عنوان شده است. در صورت تحقق این پیش بینی، اندونزی با سبقت گرفتن از هند، عنوان سریع‌ترین رشد اقتصادی جهان را از آن خود خواهد کرد (Bloomberg, 2024).

[1] Indonesia EMAS 2045

منابع:

Abdoli, A. (2023). Dependence of the German Economy on China: Will Berlin Give in to the American Pressures? Monthly Journal of Events & Analyses, 396, 95-98. IPIS:Tehran.

 Antaranews. (2024, May 10). Indonesia economic outlook strong amid global headwinds. AntaraNews. https://en.antaranews.com/news/313095/indonesia-economic-outlook-strong-amid-global-headwinds#:~:text=Domestic%20demand-,The%20resilience%20of%20

Bloomberg. (2024, May 15). https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-05-15/indonesia-s-next-leader-targets-world-beating-8-plus-growth

Deutsche Bank. (2024, April 23). Indonesia as a Rising Economic Powerhouse. https://www.db.com/news/detail/20240423-indonesia-as-a-rising-economic-powerhouse?language_id=1

Indonesia-emas. (2024). kadin.id. https://kadin.id/en/program/indonesia-emas/#elementoraction:action=popup:open&settings=eyJpZCI6IjEzMjEwIiwidG9nZ2xlIjpm

 PwC. (2023, September 14). The Golden Indonesia 2045 vision: The igniting power of logistics cost [Press release]. Retrieved from https://www.pwc.com/id/en/media-centre/infrastructure-news/september-2023/the-golden-indonesia-2045-vision-the-igniting-power-of-logistics-cost.html

 World Bank. (2023). World Bank Open Data [Data catalog]. Retrieved from https://data.worldbank.org/