خشک سالی در نیوزیلند

در کشور نیوزلند علی رغم وجود منابع آبی قابل توجه به دلیل گرم شدن هوای این کشور، شرایط زیست محیطی، کاهش باران و آلوده شدن منابع آب شیرین، تامین آب باکیفیت و قابل شرب در این کشور با مشکل رو به رو شده است. پدیده کاهش باران نیز از جمله اتفاق های زیست محیطی نگران کننده سال های اخیر این کشور شده است. کمبود آب مسئولان را بر آن داشته است تا محدودیت های اجباری آب را در نظر بگیرند. در این مطلب به بررسی وضعیت خشکسالی در این کشور و راهکارهای مقابله با آن پرداخته شده است.

در کشور نیوزیلند بیش از 425,000 کیلومتر رودخانه، حدود 3,820 دریاچه و بیش از 200 سفره زیرزمینی وجود دارد. این حجم از آب، جریان آب سالانه برای هر نفر را حدود 145 میلیون لیتر می‌کند، با این وجود به دلیل گرم شدن هوای این کشور، شرایط زیست محیطی، کاهش باران و آلوده شدن منابع آب شیرین، تامین آب باکیفیت و قابل شرب در این کشور با مشکل رو به رو شده است. اگر چه این مشکل بیشتر در شمال جزیره شمالی بروز پیدا کرده اما مسئله ای است که سراسر کشور را نیز کم و بیش در بر می‌گیرد.

در نیوزیلند نیز بارندگی برای تأمین آب سدها بسیار مهم است. پدیده کاهش باران از جمله اتفاق های زیست محیطی نگران کننده سال های اخیر این کشور شده است. فقط در منطقه اوکلند، بین ماه نوامبر 2019 و ماه می 2020، حدود 40 درصد کمتر از حد معمول باران باریده است. همچنین از نوامبر 2019 تا 8 فوریه 2021، طبق اعلام تجهیزات باران سنج ها، میانگین بارندگی 1523.5 میلی متر بوده در حالی که میزان بارندگی طبیعی 2140 میلی متر است. کسری 609.5 میلی متر سبب شده است ذخیره آب در سدهای این منطقه به طرز قابل توجه ای کاهش پیدا کند.

خشک سالی

وضعیت زیست محیطی در زمینه بحران آب اساسا به پنج مرحله تقسیم می‌شود:

1- خشک؛ 2- خیلی خشک؛ 3- بسیار خشک؛ 4- خشک سالی؛ 5- خشک سالی شدید.

اگر چه برخی از مناطق نیوزیلند به لحاظ زیست محیطی وضعیت بهتری از نقاط دیگر دارند اما در یک نگاه کلی و ترکیبی، نیوزیلند در سال 2020 در مرحله خشک سالی به سر می‌برد. از دسامبر تا فوریه (تابستان در نیمکره جنوبی ) به طور معمول خشک ترین ماه در شمال و مرکز نیوزیلند است. فصل تابستان 2019-2020 از جمله تابستان‌های خشک بود و کل جزیره شمالی را در خشک سالی شدید فرو برد. به گفته موسسه ملی تحقیقات آب و هوای نیوزیلند[1] (NIWA)، خشک سالی 2020 در برخی از مناطق کشور قابل مقایسه با بدترین خشک سالی این کشور در دهه‌های گذشته، یعنی خشک سالی سال 2013 است. برای مثال منطقه‌هاستینگ در سال 2020 حدود 29 روز خشک سالی مداوم را در مقایسه با 33 روز در سال 2013 تجربه کرد. منطقه وایکاتو، جنوب اوکلند، 61 روز خشک سالی مداوم را در سال 2020 نسبت به 63 روز در سال 2013 به خود دید. عکس های ماهواره ای ناسا از مناطق مختلف نیوزیلند در دو سال 2019 و 2020 نیز تغییر محسوس پوشش گیاهی ناشی از خشک سالی را به نمایش گذاشته است.

در اوایل ماه می سال 2020 سرانجام باران مورد نیاز به مناطقی از جزیره شمالی نیوزیلند رسید اما برای خروج منطقه از خشک سالی کافی نبود. کمبود آب مسئولان را بر آن داشته است تا محدودیت های اجباری آب را در نظر بگیرند. این محدودیت ها فعلا در پر جمعیت ترن شهر نیوزیلند یعنی اوکلند به اجرا در آمده است.

وضعیت هشدار آب در اوکلند

با توجه به بروز وضعیت کم آبی و بحران آب در اوکلند، مقامات اعلام کردند یک سیستم هشدار مشابه  بحران کرونا در ارتباط با وضعیت آب ایجاد خواهد شد.

این سیستم هشدار، که توسط شرکت آب نیوزیلند(Watercare) اعلام شد، دارای چهار مرحله با افزایش محدودیت ها بر اساس افت سطح ذخیره آب است. کمبود آب در 9 سد اوکلند به دلیل کاهش باران از 20 ژانویه تا 6 آوریل 2020 به مدت 78 روز با کمتر از 1 میلی متر باران بوده است. این منطقه، از ماه نوامبر 2020، کمتر از نیمی از بارش طبیعی خود نسبت به سال گذشته را ثبت کرده است. در واقع گویی با قرنطینه کشور در شرایط کرونا، بارش باران نیز قرنطینه شد و این میزان از کاهش باران برای نیوزیلند کم سابقه گزارش شده است. نزدیکترین خشک سالی به زمان حاضر، خشک سالی سال 2013 بود که در آن سال نیز وضعیت ذخایر آب بسیار نگران کننده بود. بحران پیشین نیوزیلند مربوط به حدود سه دهه قبل یعنی سال 1994 می‌باشد که در اثر کاهش بارش باران رخ داد اما آن شرایط پایدار نبود و طی سال های بعد وضعیت مخازن آب بهبود پیدا کرد. خشک سالی قبل تر نیز مربوط به سال 1985 بوده است.

با بروز خشک سالی سال 2020، شهردار اوکلند هشدار داد که به دلیل نبود باران کافی در زمستان و بهار، تأمین آب این شهر به 200 میلیون لیتر آب در روز کاهش یافته و محدودیت های شدید آب را برای سال بعد (2021) به همراه خواهد داشت. به گفته مقامات در طول 25 سال گذشته این برای اولین بار است که حجم آب سدها در مجموع به زیر 50 درصد رسیده است. مقامات با اعلام وضعیت هشدار، به طور جدی مردم کشور را به صرفه جویی در مصرف آب ترغیب می‌کنند. شرکت آب از ابتدای سال گذشته سایت « آب مایه حیات[2] » را راه اندازی کرده است تا از این طریق ضمن آگاهی دادن به مردم در ارتباط با خشک سالی، آنها را به مصرف درست آب تشویق نماید. 

مراحل هشدار چهار گانه مصرف آب:

در حال حاضر وضعیت هشدار برای شهر اوکلند در نظر گرفته شده است که به قرار زیر است:

 هشدار سطح 1: ممنوعیت استفاده از شیلنگ آب در فضای باز، اجبار به استفاده از فشار شکن در سر شیلنگ ها، فراخوانی برای دوش گرفتن دو دقیقه ای و محدودیت 410 لیتر در روز برای هر نفر از 16 می 2020 اعمال شده است.

هشدار سطح :2  این سطح مشابه سطح یک خواهد بود، اما افراد باید 20 لیتر آب در روز در محیط داخلی صرفه جویی کنند و مشاغل نیز باید حداقل 10 درصد از مصرف آب را کم کنند.

هشدار سطح 3: میزان صرفه جویی در فضای داخلی را به 30 لیتر در هر نفر و حداقل 15 درصد در مصرف مشاغل کاهش می دهد.

هشدار سطح 4: مصرف هر نفر به 40 لیتر در روز و حداقل 30 درصد کاهش مصرف آب توسط مشاغل می‌باشد. همچنین در سطح 3 و سطح 4، چمن‌ها، باغ ها و پارک ها فقط با آب غیر قابل شرب آبیاری می‌شوند.

انتظار می رود که محدودیت های ذکر شده تا پاییز 2021 پابرجا باشند.

در همین ارتباط شرکت آب اقدام به انتشار نتایج صرفه جویی در آب نمود و اشاره داشت که کاهش در مصرف آب به چه مقدار می‌تواند منجر به صرفه جویی شود. به عنوان مثال، یک دقیقه کاستن از مدت زمان دوش گرفتن، 12 لیتر آب صرفه جویی می‌کند. در صورت باز بودن شیر آب هنگام مسواک زدن، بیش از 4 لیتر آب هدر می رود و یک نشتی شیر آب باعث هدر رفتن 33 لیتر در روز می‌شود.

شرکت آب اعلام کرد اگر مردم دستورالعمل صرفه جویی را رعایت نکنند، مجبور به قطع کلی آب خواهند شد و از این رو مردم برای تهیه آب مصرفی باید در صف تانکرهای آب بایستند! شرکت آب اوکلند حتی یک مسیر ارتباطی اعلام کرده است که از طریق آن مردم بتوانند افرادی که صرفه جویی نمی‌کنند را گزارش کنند.

خشک سالی در نیوزیلند و شکل گیری وضعیت هشدار آب در این کشور در حالی رخ می دهد که آلودگی بخشی از آب های نیوزیلند نیز به مشکلات مربوط به این حوزه افزوده است.

آلودگی بخشی از آب شیرین نیوزیلند

از جمله مشکلات دیگر حوزه آب در نیوزیلند مربوط به آلودگی آب به واسطه دلایل مختلف است. دلایل اصلی آلودگی آب در نیوزیلند: شهرنشینی، زهکشی تالاب ها و ایجاد سد یا اصلاح رودخانه‌ها اعلام شده است که همه آنها موجب کاهش حجم آب های شیرین این کشور شده است. با این حال، طبق گفته وزارت محیط زیست، استفاده از زمین‌های کشاورزی و رشد جمعیت، اصلی ترین عوامل تغییر سلامت آب شیرین نیوزیلند هستند. سهم کشاورزی در اقتصاد و نیاز به تأمین مواد غذایی جمعیت رو به رشد، از جمله عوامل تلاش برای گسترش دو حوزه کشاورزی و صنایع لبنی است؛ دو صنعتی که تاثیر مستقیمی‌بر کیفیت آب شیرین نیوزیلند داشته اند. نیوزیلند یکی از بالاترین نرخ افزایش زمین‌های کشاورزی در جهان را دارد. استفاده از زمین‌های کشاورزی سبب شسته شدن نیتروژن موجود در خاک شده و در نهایت ورود آن‌ها به آب های شیرین را منجر می‌گردد. فقط بین سالهای 1990 و 2012، مقدار تخمینی نیتروژن شسته شده از زمین‌های کشاورزی 29 درصد افزایش یافته بود.

نیتروژن و فسفر دو ماده مغذی هستند که بیشترین نگرانی را در کیفیت آب نیوزیلند ایجاد کرده اند. این مواد مغذی به طور طبیعی در منابع آب وجود دارد، اما غلظت زیاد آن‌ها، برای سلامت مصرف کنندگان خطرناک خواهد بود. غلظت نیترات - نیتروژن در مکان‌های شهری 18 برابر بیشتر از مناطق غیر شهری گزارش شده است.

یکی دیگر از آلودگی‌های موجود در آب های نیوزیلند، وجود باکتری موسوم به E coli است. E coli گروهی از باکتریها است که معمولاً در روده پستانداران یافت می‌شود و از این رو از طریق شسته شدن مواد مدفوع دام در رودخانه‌های نیوزیلند، به منابع آب شیرین این کشور نیز نفوذ کرده اند. غلظت بالای E coli نیز با کمپیلوباکتر[3] (یک بیماری گوارشی) در ارتباط است. کمپیلوباکتر شایعترین میکروارگانیسم در مسمویت غذایی نیز به شمار می رود.

دولت در راستای جلوگیری از آلودگی‌های ذکر شده در منابع آبی، برنامه بلند مدتی را مدون ساخته که بر اساس آن، پاک سازی رودخانه‌ها و دریاچه‌ها را تا سال 2040 در پیش گرفته است.

پی نوشت :

[1] . https://niwa.co.nz

[2] . https://www.waterforlife.org.nz

[3] . Campylobacter