بررسی موقعیت اقتصادی میانمار

میانمار بواسطه موقعیت جغرافیایی خود و همچنین حایل شدن بین اقیانوس هند و دریای چین و نیز نزدیکی به تنگه مالاکا، از موقعیت استراتژیک حایز اهمیتی در منطقه آسیای جنوب شرقی و آسیای جنوبی برخوردار می‎باشد. مرزهای خشکی میانمار با همسایگانش تقریباً همگی محصور از رشته کوه‎های صعب العبور است و از این رو عمده تجارت خارجی این کشور از طریق دریا انجام می‎گیرد. همچنین رودخانه‎های میانمار نیز بعضاً قابل کشتیرانی بوده و در حدود 12 هزار کیلومتر آبراه داخلی در این کشور وجود دارد که مورد استفاده حمل و نقل قرار می‎گیرد.

بیشترین حجم تجارت خارجی میانمار با کشورهای منطقه، خصوصاً چین، تایلند، سنگاپور، ژاپن و هند می‎باشد و این کشورها در طول سال‎های اخیر بالغ بر 70 میلیارد دلار در بخش‎های کشاورزی، معادن، نفت و گاز، ساخت نیروگاه‎های برق، زیرساخت‎های حمل و نقل دریایی، هتل سازی و...، میانمار سرمایه‎گذاری نموده‎اند. لازم به ذکر است که میانمار در سال 2012 به منظور اطمینان و ایجاد شرایط مطلوب برای سرمایه گذاران خارجی، قانون جدید سرمایه گذاری در این کشور را تصویب کرد و که طی آن شرکت‎های خارجی از معافیت‎های گسترده مالیاتی، امکان تصاحب 35% از سهام شرکت‎های داخلی، حمایت دولتی و...، برخوردار می‎باشند.

در این میان روابط خارجی میانمار با کشور چین بسیار حائز اهمیت است. همانطور که اشاره شد، چین چند دهه است که که به عنوان یک قدرت بزرگ سیاسی و اقتصادی منافع گسترده‎ای را در این کشور جستجو می‌کند. تنگه «مالاکا» که دومین آبراه بزرگ جهانی انتقال انرژی است، روزانه حدود 80 درصد انرژی مورد نیاز چین را تأمین می‌کند که میانمار بعنوان یکی از اصلی‌ترین مسیرهای دسترسی ارزان و راحت پکن به این آبراه است و از این رو پکن سرمایه‌گذاری عظیمی در میانمار کرده است. همچنین دولت چین در طول سال‎های گذشته به منظور کاهش هزینه انتقال انرژی و دور زدن تنگه مالاکا ، خطوط لوله نفت و گاز  خود را از مسیر  مرکز ایالت راخین به استان‌های  جنوب غربی خود کشیده است.

 علاوه بر چین، از دیگر کشورهای قدرتمندی که حضور چشمگیری در میانمار دارند، باید به ژاپن و هند (بعنوان دو رقیب منطقه‎ای چین) نیز اشاره نمود. در طول سال‎های اخیر همزمان با سرمایه‎گذاری چین در  ایالت راخین و سایر مناطق میانمار ، از سوی هند نیز به منظور بهره‎ برداری‎های اقتصادی، سیاسی و امنیتی، پروژه‌های حمل و نقل چندمنظوره دریایی در این ایالت احداث شده است. همچنین ژاپن طی دهه‎های اخیر بعد از استقلال، همواره روابط دوستانه‎ای با میانمار داشته است. از دید دولتمردان میانماری نیز، ژاپن بعنوان کشوری که می‎تواند در بازسازی میانمار کمک بسیاری نماید، از جایگاه ویژه‎ای برخوردار است. از دید دولتمردان ژاپن نیز یکی از راه‎های رقابت منطقه‎ای با چین، حضور فعال در عرصه روابط بین‎الملل، خصوصاً در سطح منطقه می‎باشد و از این رو تقویت روابط با میانمار و عدم همراهی با سیاست‎های تنبیهی غرب علیه این کشور، همواره مثبت ارزیابی می‎شود. بنابراین می‎توان گفت که دولت میانمار طی سال‎های اخیر با هوشمندی و با توازن‎ بخشی در سیاست خارجی خود، سعی دارد که بیشترین بهره اقتصادی و سیاسی را از حضور کشورهای قدرتمند و رقیب در میانمار ببرد.

میانمار در سال 1997 به عضویت «اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا» (آ.سه.آن) درآمد. عضویت میانمار در این مجمع را می‎توان مهمترین جلوه حضور این کشور در همکاری‌های منطقه ای و بین المللی دانست. در طول سال‎های اخیر نیز همزمان با اصلاحات سیاسی و اقتصادی در میانمار، روابط این کشور با این مجمع بسیار گسترده‎تر شده است. این کشور علاوه بر عضویت در سازمان ملل و آ.سه.آن، عضو مجمع گفتگوی همکاری آسیایی (ACD)، صندوق بین‎المللی پول (IMF)، ابتکار خلیج بنگال برای همکاری‎های فنی و اقتصادی چندجانبه (BIMSTEC)، و همکاری گنک-کاگنا (MGC) می‎باشد.

به طور خلاصه؛

• یبشترین حجم تجارت خارجی میانمار با کشورهای منطقه، خصوصاً چین، تایلند، سنگاپور، ژاپن و هند می‎باشد و این کشورها در طول سال‎های اخیر بالغ بر 70 میلیارد دلار در بخش‎های کشاورزی، معادن، نفت و گاز، ساخت نیروگاه‎های برق، زیرساخت‎های حمل و نقل دریایی، هتل سازی و...، میانمار سرمایه‎گذاری نموده‎اند؛
• مهمترین اقلام صادراتی میانمار به ترتیب عبارتند از: گاز طبیعی، محصولات چوبی، غلات و حبوبات، ماهی، برنج، پوشاک و سنگ‎های قیمتی؛
• مهمترین اقلام وارداتی میانمار به ترتیب عبارتند از: فراورده‎های نفتی، پارچه، کود، پلاستیک، ماشین آلات صنعتی، تجهیزات حمل و نقل، سیمان و مصالح ساختمانی، محصولات غذایی و روغن خوراکی؛
• مهمترین مقاصد صادراتی از میانمار (شرکای اصلی در صادرات) عبارتند از: چین 36%، تایلند 22%، ژاپن 6.6%، سنگاپور 6.4%، هند 6%. (2018)
• مهمترین مبادی وارداتی به میانمار (شرکای اصلی در واردات) عبارتند از: چین 31.5 %، سنگاپور 15%، تایلند 11%، عربستان 7.5%، مالزی 6.2%، ژاپن 6%، هند 5.5%، اندونزی 4.5%. (2017)

 

مراودات تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و میانمار :

سطح روابط اقتصادی و مراودات تجاری ایران و میانمار در طول دهه‎های اخیر بسیار کم و محدود بوده است. در همین ارتباط سطح روابط تجاری دو کشور بنا به اعلام سازمان توسعه تجارت کشورمان تا سال 1393 محدود به صادرات قیر، پارافین، روغن‎های صنعتی و سیمان سفید (به ارزش تقریبی 100 میلیون دلار) بوده است. اما طی سال‎های اخیر حجم روابط تجاری دو کشور خصوصاً صادرات کشورمان به میانمار با رشد 100 درصدی همراه بوده است. بطوریکه بر اساس آمار گمرک و اتاق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران، در در سال 1397، حدود 66 تن کالا به ارزش تقریبی 240 هزار دلار از میانمار به ایران وارد و بیش از 362 تن کالا به ارزش 115 میلیون دلار از ایران به میانمار، صادر شده است. آمار صادراتی کشورمان به میانمار در طول سه ماهه اول سال 1398 نیز به حدود 5 میلیون دلار می‎باشد.

 

تحلیل آماری روابط تجاری دوجانبه جمهوری اسلامی ایران و میانمار

جدول شماره یک :  حجم کلی مبادلات تجاری میانمار طی سال‎های 18-2012

ارقام به میلیون دلار می‎باشند.

سال	2018	2017	2016	2015	2014	2013	2012
صادرات	14.300	13.660	13.040	13.150	12.524	11.204	8.977
واردات	18.150	18.460	15.311	16.578	16.633	13.759	9.069

منبع: وب‎سایت وزارت بازرگانی میانمار و آمار بانک جهانی

جدول شماره دو :  میزان مبادلات تجاری ج. ا. ایران و میانمار از سال 1386 تا 1397

سال	1397	1396	1395	1394	1393	1392	1391	1390	1389	1388	1387
صادرات	115.200.000	57.560.000	46.890.000	75.698.000	164.131.000	102.053.000	99.366.000	52.016.000	65.510.000	13.185.000	5.590.000
واردات	234.000	555.500	1.670.000	1.300.000	2.081.000	94.000	79.000	331.000	--	85.000	278.000

ارقام به دلار می‎باشند. 

منبع: وب‎سایت اتاق بازرگانی، صنابع، معادن و کشاورزی تهران؛ وب‎سایت گمرک جمهوری اسلامی ایران؛ وب‎سایت وزارت بازرگانی میانمار

• تراز تجاری ایران و میانمار طی سال‎های اخیر همواره مثبت بوده است؛
• در موارد اختلافی، آمار گمرک کشورمان مدنظر قرار گرفته است.