ظرفیت های شهرهای بلغارستان: صوفیه

صوفیه، پایتخت و بزرگ‌ترین شهر کشور بلغارستان و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای اروپا است که در حدود ۱.۳ میلیون نفر (تا سال ۲۰۲۳) دارد و در غرب بلغارستان، در دامنه کوه‌های ویتوشا (Vitosha)، و در نزدیکی مرزهای صربستان و مقدونیه شمالی واقع شده است. صوفیه تاریخی بیش از ۷۰۰۰ سال دارد و یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسانی در اروپا محسوب می‌شود.

صوفیه در دوره‌های مختلف تحت سلطه تراکی‌ها، رومی‌ها، بیزانسی‌ها و امپراتوری عثمانی بوده است. در سال ۱۸۷۹، پس از استقلال بلغارستان از عثمانی، به عنوان پایتخت بلغارستان انتخاب شد. صوفیه مرکز اقتصادی بلغارستان است و بخش عمده‌ای از صنایع و شرکت‌های بزرگ در این شهر مستقر هستند. بخش‌هایی مانند فناوری اطلاعات، مخابرات و تولید مواد غذایی در این شهر بسیار پررونق هستند. شعار شهر صوفیه: "رشد می‌کنیم، اما پیر نمی‌شویم" است و  از معدود پایتخت‌های اروپایی است که در فاصله کمی از مرکز، می‌توان به یک کوه مرتفع رسید. صوفیه حدود 40 درصد از تولید ناخالص داخلی بلغارستان را تولید می‌کند، که این میزان به‌وضوح نشان‌دهنده نقش مهم این شهر در اقتصاد کشور است. از نظر سرانه تولید ناخالص داخلی، صوفیه بالاتر از میانگین ملی بلغارستان قرار دارد و با بسیاری از شهرهای اروپای شرقی قابل مقایسه است. صوفیه یکی از مراکز مهم فناوری در اروپای شرقی است و شرکت‌های بین‌المللی بسیاری در این حوزه در شهر مستقر هستند. صنایع تولیدی مانند داروسازی، محصولات شیمیایی و صنایع غذایی در صوفیه فعال هستند. سرانه تولید ناخالص داخلی در صوفیه تقریباً دو برابر میانگین ملی بلغارستان است. این میزان در سال‌های اخیر با افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی و رشد بخش فناوری اطلاعات افزایش یافته است. براساس آخرین آمارها، سرانه تولید ناخالص داخلی در صوفیه در حدود 24 هزار تا 30 هزار دلار  برآورد می‌شود، که این رقم برای یک شهر اروپای شرقی بسیار قابل توجه است. به طور کلی، صوفیه موتور محرک اقتصاد بلغارستان است و نقش کلیدی در پیشبرد توسعه اقتصادی این کشور ایفا می‌کند.

صوفیه منطقه ای است که دارای مطلوب ترین تصویر جمعیتی است. پایتخت با نرخ بالای ثبت نام، سهم کم تکراری و ترک تحصیل، عملکرد خوب دانشجویان و تعداد بالای دانشجویان دانشگاه بار دیگر در زمینه آموزش پیشتاز است. تعداد پزشکان متخصص از بالاترین تعداد در کشور است. اجرای عدالت نسبتا کند است و میزان کشف جرم در کشور کمترین میزان است. سطح بالای شهرنشینی منطقه سهم بزرگی از جمعیت با دسترسی به شبکه‌های فاضلاب عمومی را تشکیل می دهد. صوفیه همچنان منطقه ای با فشرده ترین زندگی فرهنگی است.

نقشه شماره 1: شهر صوفیه:

شاخص های اقتصادی:

این شهر با بالاترین تولید ناخالص داخلی سرانه، باحجمی‌بیش از دو برابر بیشتر از میانگین ملی و ناحیه صوفیه که دررتبه دوم این دسته قرار دارد. در سال 2020 ، تولید ناخالص داخلی در کشور لوا در برابر 17300 لوا سرانه در صوفیه به 38900 رسید.

حقوق و درآمدها در حال رشد است و میزان آنها به طور قابل توجهی بالاتر است. متوسط حقوق ناخالص سالانه در صوفیه 23000 لوا در مقابل 16700 در کل کشور در 2020 بود. این شهر کمترین سطح فقر را دارد. سهم جمعیتی که با محرومیت مادی زندگی می‌کنند به 9.6 درصد می رسد، در مقابل 19.4 درصد در سطح ملی در سال 2020 بود. جمعیتی که زیرخط فقر ملی است 11.3 درصد است در حالی که در سال 2021 در سطح ملی 22.1 درصد بوده است.

عملکرد خوب پایتخت در شاخص های توسعه اقتصادی در پویایی مطلوب بازار کار محلی در سال 2021 نیز نمود دارد. نرخ اشتغال صوفیه 74.8 درصد در مقابل 68.1 در سطح ملی است. نرخ بیکاری  2.7 درصد در مقابل 5.3 درصد درسطح ملی است.

پایتخت همچنان منطقه ای با بهترین ساختار آموزشی نیروی کار است که در سال 2021 نیز این وضعیت بهتر نیز شد. جمعیت 25 ساله با مدرک دانشگاهی 57.7 درصد در مقابل 29.6 درصد سطح ملی است. افراد شاغل با تحصیلات ابتدایی یاپایین 4.2 درصد در مقایسه با 16.6 درصد در سطح کشور است. صوفیه با نسبت افراد 15 تا 19 ساله به افراد 60 تا 64 ساله، دومین نسبت جایگزینی جمعیت (پس از اسلیون) را دارد.  83.2 درصد در مقایسه با 69.4 درصد در کل کشور است و این بدین معنی است که  به ازای هر 100 نفری که قرار است در چند سال آینده بازارکار را ترک کنند، 83 نفر جوان به بازار کار خواهند پیوست.

درسال 2020صوفیه شهر بلامنازع در فعالیت های سرمایه گذاری بود. این شهر دارای بیشترین تعداد بنگاه اقتصادی نسبت به جمعیت خود است - 93 در هر 1000 نفر در مقایسه با میانگین 60 در هزار نفر در سطح ملی است. ﻧﺮﺥ ﺭﺷﺪ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﮐﺴﺐ ﭘﻨﺞ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦﮐﺸﻮﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺣﺘﯽ ﺍﺯ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺩﺭ ﺭﺗﺒﻪ ﺩﻭﻡ ﺍﯾﻦ ﺭﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﺭﺯﺵﺗﻮﻟﯿﺪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﺭﺷﺪ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ 57800  لوا- ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ 27200 لوا- ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ است. میزان سرمایه گذاری خارجی در این شهر به ازای هر نفر 10600 یورو است حال اینکه این نسبت در کل بلغارستان 3900 یورو برای هر نفر است. تا 30 ژوئن 2022 ، صوفیه دوبار از نظر استفاده از بودجه اتحادیه اروپا در جایگاه اول  قرار داشت و به ازای هر نفر 3972 لوا بودجه دریافت کرده بود.

سطح مالیات محلی در ناحیه صوفیه (پایتخت) در سال 2022 دوباره بالاترین سطح در کل کشور باقی ماند. بزرگ‌ترین تفاوت‌ها در مقایسه با آمار ملی در مالیات تجارت خرده‌فروشی (20.00 لوا/متر مربع، در مقایسه با 12.99 لوا/متر مربع در کشور)، مالیات بر تملک غیر رایگان املاک (3.00% در مقابل 2.75% در کشور) و مالیات بر حمل‌ونقل تاکسی (850 لوا سالانه در مقابل 478 لوا در کشور) ثبت شد. از سایر مالیات‌های تحت نظارت، تنها مالیاتی که زیر نرخ میانگین ملی باقی ماند، مالیات بر املاک غیرمسکونی برای اشخاص حقوقی بود (1.88 در هزار، در مقابل 2.06 در هزار در کشور).

 

شاخص های اجتماعی:

در سال 2021، صوفیه (پایتخت) همچنان منطقه‌ای بود که بهترین تصویر جمعیتی را در کشور ارائه می‌داد. هرچند که نرخ رشد طبیعی جمعیت منفی است و مانند سایر نقاط کشور در حال کاهش است، اما هنوز هم با نرخ 6.8‰ در صدر کشور قرار دارد، در حالی که میانگین ملی 13.2‰ است. صوفیه (پایتخت) به جذب ساکنان جدید ادامه می‌دهد و نرخ مهاجرت خالص 6.0‰ است. 

 

نسبت‌های وابستگی سنی در صوفیه به‌طور قابل‌توجهی از میانگین کشور بهتر است. نسبت جمعیت 65 سال به بالا به جمعیت 0 تا 14 سال 114.2% بود، در مقایسه با 149.3% در سطح ملی، که تنها منطقه‌ای که پایتخت را پشت سر گذاشته، منطقه سیلوان است. در عین حال، صوفیه در جذب افراد در سن کار پیشرو است و نسبت افراد 65 سال به بالا به افراد 15 تا 64 سال 25.7% است، در حالی که این نسبت در کشور 34.0% است. 

 

ویژگی‌های این منطقه به سطح بسیار بالای شهرنشینی مربوط می‌شود  95.5% از سرزمین آن  و چگالی جمعیت سه برابر میانگین کشور است – 4,761 نفر در هر کیلومتر مربع، در مقایسه با 1,486 نفر در هر کیلومتر مربع در سطح ملی.

جدول شماره 1:

 

 

صوفیه  در دسته‌بندی آموزش، پیشرو است و دارای نرخ بالای ثبت‌نام، سهم کم ترک تحصیل است. به عنوان مثال در سال ۲۰۲۲، دانش‌آموزان پایتخت در امتحان خارجی ریاضی بعد از کلاس هفتم، نمره متوسط ۴۷.۳ را کسب کردند که بسیار بالاتر از متوسط ملی ۳۵.۳ است. همچنین، نمره متوسط در امتحان سراسری دیپلم در زبان و ادبیات بلغاری "خوب" ۴.۴۲ بود، در حالی که متوسط کشوری "خوب" ۳.۹۷ بود.

در سال 2021، پایتخت همچنان یکی از مناطق کشور با خدمات بهداشتی خوب بود، که با دسترسی آسان به پزشکان متخصص و نرخ پایین مرگ‌ومیر نوزادان برجسته است. شاخص دسترسی به پزشکان عمومی مشابه میانگین ملی است - یک پزشک به طور متوسط برای 1,755 است، در حالی که این رقم در کل کشور به طور متوسط 1,734 نفر است. ظرفیت تخت‌های بیمارستانی نیز مشابه میانگین ملی است - 5.69 تخت در بیمارستان‌های عمومی‌به ازای هر 1,000 نفر، در مقایسه با 5.62 تخت در سطح ملی. تعداد بستری‌ها به ازای هر 1,000 نفر 300.6 است، در حالی که این رقم در سطح کشور 222.6 نفر است. نرخ مرگ‌ومیر نوزادان تقریباً نصف میانگین ملی است.

 

پایتخت در سال 2020 همچنان در بین مناطق با بالاترین حجم سالانه زباله تولید شده در خانوارها قرار داشت، با 480 کیلوگرم در هر نفر، در مقایسه با 409 کیلوگرم برای کل کشور. با این حال، تقریباً تمام زباله‌ها برای درمان و بازیافت تحویل داده شد - 98.4%، در مقایسه با 69.3% به‌طور میانگین در کشور. 

 

درجه بالای شهرنشینی در این منطقه عامل تعیین‌کننده‌ای برای سهم بالای جمعیت با دسترسی به سیستم‌های فاضلاب عمومی است - 96.3% از جمعیت، در مقابل 76.3% به‌طور ملی، در حالی که کل شبکه فاضلاب به تصفیه‌خانه‌های فاضلاب متصل است، در مقایسه با 66.7% به‌طور میانگین در سطح کشور. 

 

صوفیه در سال 2020 در بین مناطق با بالاترین حجم سالانه زباله‌های خانگی باقی ماند، با 480 کیلوگرم به ازای هر نفر، در مقابل 409 کیلوگرم برای کل کشور. با این حال، تقریباً تمام زباله‌ها برای درمان و بازیافت تحویل داده شد – 98.4%، در مقایسه با 69.3% به‌صورت میانگین در کشور. 

 

درجه بالای شهرنشینی در منطقه عامل تعیین‌کننده‌ای برای سهم بالای جمعیت با دسترسی به سیستم‌های فاضلاب عمومی است – 96.3% از جمعیت، در مقابل 76.3% به‌صورت ملی، در حالی که کل شبکه فاضلاب به تصفیه‌خانه‌های فاضلاب متصل است، در مقایسه با 66.7% به‌صورت میانگین در سطح کشور. 

جدول شماره 2

فرهنگ و گردشگری:

شهر صوفیه، پایتخت بلغارستان، میزبان چندین دانشگاه معتبر است که برخی از آنها عبارتند از:

1. دانشگاه صوفیه "سنت کلیمنت اوخریدسکی": قدیمی‌ترین مؤسسه آموزش عالی در بلغارستان که در سال ۱۸۸۸ تأسیس شده و دارای ۱۶ دانشکده و سه گروه آموزشی است.
2. دانشگاه پزشکی صوفیه: این دانشگاه در سال ۱۹۱۷ تأسیس شده و شامل چهار دانشکده پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و بهداشت عمومی است.
3. دانشگاه فنی صوفیه: با سابقه‌ای طولانی در آموزش مهندسی، این دانشگاه دارای ۱۴ دانشکده، چندین بخش و یک کالج است که در آن دانشجویان آموزش می‌بینند و تحقیقات علمی انجام می‌شود.
4. دانشگاه جدید بلغارستان: این دانشگاه دارای ۴ دانشکده، ۲۴ گروه تحصیلی و ۶ مرکز تحقیقاتی است که دانشجویان در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در آن‌ها به تحصیل می‌پردازند.
5. دانشگاه ملی و اقتصاد جهانی: یکی از بزرگ‌ترین مؤسسات آموزش عالی اقتصادی در بلغارستان که برنامه‌های متنوعی در زمینه اقتصاد و علوم اجتماعی ارائه می‌دهد.
6. دانشگاه معماری، مهندسی عمران و ژئودزی: آموزش رشته‌های مرتبط با معماری و مهندسی عمران.

 

شهر صوفیه، پایتخت بلغارستان، زادگاه و محل زندگی بسیاری از شخصیت‌های مشهور در زمینه‌های مختلف است. در ادامه به برخی از این افراد برجسته اشاره می‌کنیم:

1. دیمیتار برباتوف (Dimitar Berbatov): فوتبالیست حرفه‌ای که در باشگاه‌های معتبری مانند منچستر یونایتد بازی کرده است.

 

3. یوردانکا فانداکووا (Yordanka Fandakova): سیاستمدار و شهردار فعلی صوفیه که از سال ۲۰۰۹ در این سمت فعالیت می‌کند.

 

4. ایلیا بسانتسکی (Iliya Beshkov): نقاش و کاریکاتوریست معروف بلغاری که تأثیر زیادی در هنر معاصر این کشور داشته است.

 

5. آسِن زلاتاروف (Asen Zlatarov): شیمیدان، نویسنده و فعال اجتماعی که نقش مهمی در توسعه علمی‌بلغارستان ایفا کرده است.

 

و همچنین مارین درینوف (تاریخ و زبان‌شناسی)، استفان دودوف (علوم کامپیوتر)، ریستو شیوچف (مهندسی و فضانوردی)، بوگدان فیلوف (باستان‌شناسی و تاریخ هنر) و ایوان گشف (اقتصاد و علوم اجتماعی) از جمله شخصیت‌های علمی‌برجسته صوفیه هستند که در توسعه علوم مختلف نقش بسزایی داشته‌اند.

 

شهر صوفیه، پایتخت بلغارستان، یکی از مقاصد گردشگری جذاب در اروپا است که با ترکیبی از تاریخ، فرهنگ، و طبیعت زیبا، گردشگران را به خود جذب می‌کند. کلیسای جامع الکساندر نوسکی،  یکی از بزرگ‌ترین کلیساهای ارتدوکس در جهان که با معماری زیبا و گنبد طلایی خود نمادی از صوفیه محسوب می‌شود. کلیسای بویانا،  یک میراث جهانی یونسکو با نقاشی‌های دیواری قرون وسطایی که از شاهکارهای هنر مذهبی به شمار می‌رود.  مسجد بانیا باشی، مسجد تاریخی مربوط به دوران امپراتوری عثمانی، که نشان‌دهنده تنوع فرهنگی صوفیه است.