مناطق اقتصادی بلغارستان

چهار عامل ترکیب و مهاجرت کاری، اقتصاد و سرمایه گذاری، بازار کار و منابع انسانی و نیروی کار، در مرکز اقتصادی رُسه-تُرگوشته-رازدراگاد، مرکز اقتصادی بورگاس-نسِبِر و مرکز اقتصادی اسلیون-یامبول به شرح زیر می باشد.

• مرکز اقتصادی رُسه-تُرگوشته-رازدراگاد

اقتصاد "روسه-ترگوبیشه-رازدگارد" از بزرگ‌ترین و خوب توسعه‌یافته‌ترین مراکز اقتصادی در میان ۱۶ مرکز اقتصادی است، با این حال، در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی نداشته است. چندین شرکت بزرگ در صنعت فرآوری نقش پیشرو دارند که بخش قابل توجهی از اشتغال را ایجاد می‌کنند. بازار کار به طور نامنظم توسعه یافته است، به طوری که در برخی مناطق خوشه‌هایی با بیکاری بالا و طولانی مدت و اشتغال پایین وجود دارد. فرآیندهای جمعیتی به شدت نامناسب هستند - جمعیت در حال کاهش و سریعاً پیر می‌شود. ساختار آموزشی به طور خاص مناسب نیست، به ویژه اگر روسه از سایر شهرداری‌ها جدا شود. 

  

ترکیب و مهاجرت کاری

مرکز "روسه-ترگوشته-راگارد" سه هسته را گرد هم آورده است، که حاشیه‌های آن‌ها در هم تنیده شده‌اند. به‌طوری که شهرستان لوزنیتسا در حاشیه‌های هسته‌های ترگوشته  و راگارد قرار دارد و شهرستان تزار کالیان در حاشیه‌های  روسه و راگارد واقع شده است. در حاشیه سه دهسته، در مجموع 12 شهرستان کوچک قرار دارند. در  روسه، مهاجرت کاری از شهرستان ایوانو به شدت مورد توجه است، جایی که روزانه 1229 نفر  سفر می‌کنند که معادل 50% از تمام افراد شاغل در  آن است. در مجموع 37% از تمام افراد شاغل در شهرستان  لوزنیتسا هر روز برای کار به یکی از نزدیک‌ترین شهرهای بزرگ ترگوشته و راگارد سفر می‌کنند. در  مقایسه با نسخه قبلی این تحقیق (سال 2017)، روسه بخشی از حاشیه‌اش را با بوروو، تزار کالیان و کوبرات، ترگوشته – اومورتاگ و آنتونوو گسترش  داده است و راگارد برای اولین بار شرایط یک هسته اقتصادی را برآورده کرده است.

 

اقتصاد و سرمایه‌گذاری 

در سال 2021، حجم کل تولید شده در 15 شهرداری تشکیل‌دهنده مرکز اقتصادی به 9.97 میلیارد لوا معادل 30 هزار لوا به طور متوسط به ازای هر نفر از جمعیت رسید. در بازه زمانی 2012 تا 2021، رشد ارزش افزوده 70% بوده که به نسبت رقبای پیشرو نسبتا پایین است. ارزش افزوده در هسته‌های اقتصادی متمرکز است، به طوری که 54% در شهرداری روسه، 17% در ترگوشیشته و 12% در رازگراژ قرار دارد. از شهرداری‌های حاشیه‌ای، بیشترین وزن را سیلوو پل و وتوو دارند که تحت تاثیر صنعت در اطراف شهر روسه قرار داشته و به ترتیب 7 و 3% از ارزش افزوده کل را تولید می‌کنند. صنعت پیشرو، صنعت پردازش است که 31% از ارزش افزوده را شامل می‌شود، و پس از آن، تجارت با 18%، و کشاورزی با 10% در جایگاه سوم قرار دارد. مهم است که ذکر شود در شهرداری‌های کوچک‌تر، نقش آن به مراتب بزرگتر است. شرکت‌های پیشرو در بخش‌های مختلف صنعت پردازش قرار دارند، به طوری که بزرگترین کارفرمایان عبارتند از: کارخانه شیشه "پاشاباهچه" با 1.7 هزار کارمند در ترگوشیشته، "ویدت آوتوموتیو" با 1.1 هزار نفر در روسه و صنعت غذایی "پیلکو" در رازگراژ با 858 کارمند. کارخانه "آسترا بیوپلان" در روسه با درآمد 3.36 میلیارد لوا، در سال 2021 پیشرو در این زمینه است. 

مرکز اقتصادی دارای سطح متوسطی از سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی به میزان 626 میلیون یورو تا پایان سال 2021 است؛ از این مقدار، 355 میلیون یورو در شهرداری روسه و 267 میلیون یورو در ترگوشیشته است، در حالی که داده‌های مربوط به شهرداری رازگراژ به دلیل محرمانه بودن در اینجا گنجانده نشده‌اند. تقریباً تمام سرمایه‌گذاری‌های خارجی در صنعت پردازش متمرکز است. هزینه‌های به دست آوردن دارایی‌های ثابت طی سال 2021 به 866 میلیون لوا رسید که عمدتاً بین صنعت پردازش (35%)، تجارت، حمل و نقل و گردشگری (23%) و کشاورزی (17%) توزیع شد. در شهرداری روسه، 49% از هزینه‌ها برای خرید ماشین‌آلات، زمین و ساختمان‌ها در مرکز انجام شده، 15% دیگر در ترگوشیشته و 14% در رازگراژ واقع شده‌اند. درآمدهای حاصل از صادرات در سال 2021 بیش از 4.5 میلیارد لوا بوده که معادل 13.8 هزار لوا به ازای هر نفر از جمعیت است، که این مرکز را در گروه کشورهای با زمینه صادراتی قرار می‌دهد. عملکرد نیروی کار در میان 16 مرکز در جایگاه پنجم با 21.4 هزار لوا ارزش افزوده به ازای هر نفر استخدامی قرار دارد. 

بازار کار 

در سال 2022، مرکز با نرخ بیکاری نسبتاً بالا نسبت به سایر مناطق کشور 6.9 درصد باقی ماند که طبق داده‌های آژانس متوسط نرخ بیکاری است اما میانگین دارای تفاوت‌های بسیار بزرگی بین شهرداری‌های مختلف است، به طوری که نسبت بیکاران از 3.2% از جمعیت در سن کار در شهرداری روسه تا 25% در شهرداری ساموئیل و 22% در شهرداری آنتونوو متغیر است. در رازگرد و ترگوشته شاخص نزدیک به هم است، به ترتیب 4.6 و 4.7%. در برخی مکان‌ها مشکلات قابل توجهی با بیکاری پایدار وجود دارد – در حالی که در روسه نسبت بیکاران ثبت‌نام شده در دفاتر کار بیش از یک سال تنها 0.3% است، این رقم در ترگوشته بیش از 1% و در وتوو 10% و در ساموئیل 12% است. در برخی مکان‌ها نسبت بیکاران جوان نیز قابل توجه است – 7% از جمعیت در سن 15 تا 29 سال در وتوو و سیتوو، در حالی که در هسته‌های اصلی، این نسبت در رازگرد چشمگیرتر است – 1.6%.

 

نرخ اشتغال در گروه سنی 15 تا 64 سال 59.5% است، اما در اینجا نیز تفاوت‌های بزرگی در شهرداری‌های مختلف وجود دارد – از 67.8% در روسه تا 32.3% در آنتونوو. بالاترین تعداد افراد شاغل در سه هسته قرار دارد – 59.8 هزار نفر در روسه، 17.6 هزار نفر در ترگوشته و 17.1 هزار نفر در رازگرد. نرخ اشتغال در مرکز نسبتاً سریع کاهش می‌یابد، به طوری که تعداد استخدام‌شدگان در 5 سال گذشته 8.2% کاهش یافته است. ساختار اشتغال به طور کلی از ساختار اقتصاد مرکز پیروی می‌کند، به طوری که سهم عمده مربوط به صنعت پردازش (39%) و همچنین تجارت (18%) است.

 

در 5 سال گذشته، میانگین حقوق در مرکز 51% افزایش یافته و به 1255 لوا در ماه رسیده است، که بین 1438 لوا در رازگرد و 921 لوا در تزار کالیان متغیر است. بالاترین حقوق‌ها نیز در هر سه هسته اقتصادی به بخش بهداشت و درمان تعلق دارد، به طوری که در روسه به طور متوسط 2404 لوا در ماه، در رازگرد 1977 لوا در ماه و در ترگوشته 1929 لوا در ماه است.

 

منابع انسانی و نیروی کار 

همانند سایر مراکز در شمال بلغارستان، "روسه-تارگوشته-راگرد" به سرعت جمعیت خود را از دست می‌دهد، به طوری که بین دو سرشماری اخیر، این عدد با 17.6% کاهش به 333 هزار نفر رسیده است. در اینجا همچنین یکی از بالاترین نسبت‌های جمعیت مسن ثبت می‌شود، به طوری که در سال 2021، برای افرادی که 65 سال و بیشتر دارند، این نسبت 25.5% به طور کلی برای مرکز بود و به 39.6% در ایوانو رسید. نشانگرهای جانشینی جمعیت، فرآیندهای نسبتا سریعی را در مورد افزایش سن نشان می‌دهند. در عین حال، نسبت جمعیت در سن کار یکی از بالاترین‌هاست - 61.7% به طور متوسط برای مرکز. نیروی کار در هسته‌ها متمرکز است - 88 هزار نفر در روسه، 30 هزار نفر در تارگوشته و 27 هزار نفر در راگرد. 

کاهش جمعیت عمدتا نتیجه افزایش طبیعی بسیار منفی است که به طور متوسط به -13.6‰ برای مرکز در سال 2022 می‌رسد، اما این عدد از -10‰ در تارگوشته تا -33.5‰ در ایوانو متغیر است. مرکز به طور کلی افزایش مهاجرت مثبت را با ضریب افزایش مکانیکی 2.6‰ ثبت می‌کند و برخی از شهرداری‌های کوچک مانند ساموئیل (11‰)، وتوو (6.7‰) و لوزنیتسا (6.2‰) بیشترین جذابیت را دارند. 

ساختار آموزشی مرکز نسبتا نامساعد است، به طوری که 20.7% از جمعیت 7 سال و بالاتر دارای تحصیلات عالی هستند، 32% دارای تحصیلات ابتدایی و پایین‌تر هستند و نسبت بی‌سوادان 1.1% است. نسبت افراد دارای تحصیلات عالی به طور قابل توجهی در شهرداری روسه بیشتر است (28.2%) و بی‌سوادی در شهرداری‌های کوچک‌تر مانند ساموئیل (4.6%) و بوروو (4.4%) مشکل بارزتری است. نتایج دانش‌آموزان نیز چندان بالا نیست، به طوری که میانگین نمره امتحان نهایی در زبان و ادبیات بلغاری برای سال 2022 "خوب" 3.58 است و میانگین نمرات در امتحان ریاضی پس از کلاس هفتم تنها 32.7 از 100 است. 

 

 

• مرکز اقتصادی بورگاس-نسِبِر:

مرکز "بورگاس-نسبر" دارای اقتصادی قوی و متنوع است. رشد آن نسبت به سایر مراکز به‌ویژه به‌دلیل تأثیر منفی پاندمی‌کووید بر گردشگری کندتر است. سرمایه‌گذاری‌ها بالا است، به‌طوری‌که بر اساس سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم به ازای هر نفر، این مرکز بلافاصله بعد از پایتخت قرار می‌گیرد. بازار کار به‌سرعت کوچک می‌شود، اما اوج بیکاری اکنون پشت سر گذاشته شده است. این مرکز تعداد قابل توجهی مهاجر را جذب می‌کند، به‌طوری‌که رشد مکانیکی از تأثیر منفی رشد طبیعی منفی فراتر می‌رود. ساختار آموزشی مطلوب است و نتایج دانش‌آموزان از بالاترین‌ها در کشور می‌باشد.

 

 

ترکیب و مهاجرت کاری

مرکز «بورگاس-نسبر» شامل شهرداری‌های بورگاس و نسبر به عنوان هسته‌های اقتصادی و همچنین کامنو، سردس، سازوپول، آیتوس، روئن و پوموریه به عنوان حاشیه آن‌ها می‌باشد. در مقایسه با نسخه قبلی پژوهش (سال ۲۰۱۷) نسبر اکنون معیارهای منبع را پوشش می‌دهد و با پیوستن پوموریه دامنه مرکز گسترش می‌یابد. شهرداری بورگاس به طور روزانه بیش از ۶.۴ هزار کارگر از شهرداری‌های حاشیه‌ای خود جذب می‌کند، و نسبر – ۲.۹ هزار. اشتغال در بورگاس برای بازار کار در کامنو از بالاترین اهمیت برخوردار است، جایی که ۳۵٪ از شاغلان هر روز سفر می‌کنند، و منبع بیشترین کارگران مهاجر آیتوس است – ۱.۵ هزار نفر. برای نسبر این نقش را پوموریه ایفا می‌کند، جایی که هر روز ۱.۷ هزار نفر برای کار سفر می‌کنند، یا ۱۸٪ از تمامی‌شاغلان. 

اقتصاد و سرمایه‌گذاری

مجموع تولید محصول شهرداری‌های موجود در «بورگاس-نسبر» ۷.۷۳ میلیارد لوا برای سال ۲۰۲۱ است، یا ۲۳.۲ هزار لوا به ازای هر نفر از جمعیت. در طی دهه گذشته، رشد ارزش افزوده ۵۳٪ بوده است – پایین‌ترین میزان بعد از مرکز «بلگودار». با این حال باید در نظر داشت که سال ۲۰۲۱ برای صنعت گردشگری، که کلیدی برای اقتصاد محلی است، به طور خاص دشوار بود. ارزش افزوده در شهرداری بورگاس متمرکز شده است، که ۷۵٪ از تولید شده در مرکز را ایجاد می‌کند، ۱۰٪ دیگر در نسبر و هر یک ۴٪ در سردس و پوموریه است. از نظر صنعتی، اقتصاد متعادل است – صنایع تبدیلی (۲۱٪) و تجارت (۱۹٪) نقشی پیشرو دارند، اما حمل و نقل و انبارداری (۱۲٪)، گردشگری (۱۰٪)، ساخت و ساز (۹٪) و بهداشت و درمان (۷٪) نیز سهم قابل توجهی دارند. باید در نظر داشت که در یک سال «عادی»، بدون کووید-۱۹، گردشگری سهم به مراتب بیشتری خواهد داشت، به ویژه در حاشیه. از میان کارفرمایان برتر، «لوکویل نفتوخییم» با ۱.۳ هزار کارگر، که همچنین در سال ۲۰۲۱ پیشرو در درآمد است، «آبرسانی و فاضلاب» با ۱.۳ هزار نفر و همچنین «نورسان اوتوموتیو» و شرکت نساجی «یانا» هر یک با بیش از ۱۰۰۰ کارمند قرار دارند. 

حجم کلی سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در "بورگاس-نسبر" تا پایان سال 2021 به 2.21 میلیارد یورو می‌رسد، یا 6.7 هزار یورو به ازای هر نفر از جمعیت، در حالی که تنها مرکز اطراف پایتخت دارای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بالاتری به ازای هر نفر است. سرمایه‌های خارجی در دو هسته متمرکز شده است، به طوری که در بورگاس 93% از آن‌ها و در نسبر 5% دیگر قرار دارد. هزینه‌های مربوط به خرید دارایی‌های ثابت در سال 2021 به 1.1 میلیارد لوان نزدیک می‌شود، به طوری که 73% از آن‌ها توسط شرکت‌ها در بورگاس، 12% در نسبر و 7% در پوموریه انجام شده است. صنعت به عنوان موتور اصلی سرمایه‌گذاری در دارایی‌های بلندمدت شناخته می‌شود - 33% از سرمایه‌گذاری‌ها در آن متمرکز شده و همچنین تجارت، حمل و نقل و گردشگری با 27% دیگر. اقتصاد "بورگاس-نسبر" نسبت به بیشتر مراکز بزرگ به طور نسبی کمتر به صادرات orient می‌شود، با 3.5 میلیارد لوان درآمد از صادرات در سال 2021. بهره‌وری نیروی کار یکی از بالاترین‌ها در کشور است با 23.4 هزار لوان ارزش افزوده به ازای هر کارمند.

بازار کار 

دو سال پس از فروپاشی گردشگری و وخیم شدن ناگهانی وضعیت بازار کار محلی، نرخ بیکاری در "بورگاس-نسه‌بر" نسبتاً پایین است - 3.9% به طور متوسط برای مرکز در سال 2022؛ در بورگاس 2.5% است و تنها در شهرستان سیدرچ از 10% فراتر می‌رود. بازار کار محلی بسیار پویا است و بیکاران دائمی تقریباً وجود ندارند، در حالی که سهم افرادی که بیش از یک سال در دفاتر کار ثبت‌نام شده‌اند، تنها در شهرستان سیدرچ از 0.5% فراتر می‌رود. با این حال، مشکل بیکاری جوانان محسوس است، به طوری که در شهرستان نسهبور، سهم بیکاران ثبت‌نام شده در میان افراد 15 تا 29 ساله در سال 2022 از 2% فراتر می‌رود. بر اساس داده‌های سرشماری سال 2021، اشتغال در مرکز 62% است و نزدیک به متوسط‌های کشوری قرار دارد. در اکثر شهرستان‌های کوچک، اشتغال در حدود 55% متغیر است، در نسهبور 63%، و در بورگاس 67%. افراد شاغل در شهرستان بورگاس متمرکز شده‌اند - 85 هزار نفر، در حالی که در نسهبور 9.5 هزار نفر و در پوموری و آیتوس هر کدام 9 هزار نفر هستند. 

در 5 سال گذشته، "بورگاس-نسه‌بر" مرکز اقتصادی با بیشترین کاهش اشتغال بوده است، به طوری که تعداد استخدام‌شدگان 10% در مقایسه با سال 2017 کاهش یافته است. اما این احتمالاً وضعیت موقتی بازار کار را نشان می‌دهد، نه یک روند پایدار، به دلیل کاهش گردشگری. توزیع استخدام‌شدگان با ساختار ارزش افزوده متفاوت است، به طوری که بیشترین مشاغل توسط تجارت ایجاد می‌شود (21%)، صنایع تبدیلی در جایگاه دوم با 19% از استخدام‌شدگان قرار دارد و گردشگری در جایگاه سوم با 15%. 

رشد دستمزدها در 5 سال گذشته یکی از کندترین‌ها برای مراکز اقتصادی کشور است - 42%، که تنها در مرکز "زاگوره" کندتر است. متوسط "بورگاس-نسه‌بر"ارزش برای سال 2021 برابر با 1232 لوا در ماه است. با این حال، پرداخت در بخش رو به رشد ICT در شهرداری بورگاس به طور قابل توجهی بالاتر است - 2490 لوا در ماه، و همچنین در بهداشت و درمان - 2291 لوا. در نسبر، بالاترین دستمزدها نیز در حوزه بهداشت و درمان است - 1912 لوا به طور متوسط در ماه.

منابع انسانی و نیروی کار

بین آخرین دو سرشماری، جمعیت "بورگاس-نسبر" با 7.3% کاهش به 332 هزار نفر رسیده است - کاهش نسبتاً کوچکی در مقایسه با اکثر دیگر مراکز. علاوه بر این، این مرکز دارای سهم نسبتاً کمی از جمعیت مسن است، به طوری که افراد بالای 65 سال 21.2% از جمعیت را تشکیل می‌دهند. درصد افراد مسن تنها در اطراف پایتخت کمتر است، اما "بورگاس-نسبر" دارای آمار کمی‌بهتر در زمینه جایگزینی جمعیت است که نشان‌دهنده روندهای کندتر پیر شدن است. در عین حال، سهم جمعیت در سن کار به طور متوسط برای این مرکز 63.4% است و در شهرداری بورگاس متمرکز شده است، جایی که افراد شاغل بیش از 125 هزار نفر هستند.

این مرکز یکی از جذاب‌ترین مناطق برای مهاجران است، به طوری که رشد مکانی متوسط برای سال 2022 برابر با 7.7‰ است. تقریباً تمام شهرداری‌ها به طور خالص جمعیت را جذب می‌کنند، به طوری که نسبر در صدر قرار دارد، جایی که رشد در طی سال 64‰ است. در عین حال، رشد طبیعی –7.4‰ است و جزو بهترین‌ها در کشور است، اما در شهرداری‌های کوچک به وضوح نامناسب‌تر است، به ویژه در سازوپول (–16‰) و در سردتس (–15‰).

ساختار آموزشی جمعیت نسبتاً مطلوب است، به طوری که در سال 2021، 24.6% از جمعیت در سن 7 سال و بالاتر دارای تحصیلات عالی هستند و 28.8% دارای تحصیلات ابتدایی و پایین‌تر هستند. با این حال، نسبت بی‌سوادان نسبتاً بالا است - به طور متوسط 1.6% برای این مرکز، اما در کامنو (4.1%) و در سردتس (5%) به طور قابل توجهی بالاتر است. عملکرد دانش‌آموزان بالاتر از متوسط برای مراکز است، به طوری که در امتحانات دبیرستان دولتی در زبان بلغاری، میانگین نمره "خوب" 3.73 است و میانگین نمرات امتحان ریاضی پس از کلاس VII - 37.3 از 100 نمره است. تنها دانش‌آموزان در مرکز اطراف پایتخت و مرکز "وارنا-دونی" نتیجه بهتری در این امتحان کسب کرده‌اند. 

  

• مرکز اقتصادی اسلیون-یامبول  

مرکز "اسلیون-یامبول" یک اقتصاد محلی نسبتاً خوب توسعه یافته دارد که به شدت در چند حوزه متمرکز است، مانند صنایع بزرگ با تمرکز بر صادرات در دو هسته اقتصادی. بازار کار با بیکاری پایین مشخص می‌شود، اما همچنین با اشتغال پایین که نشان دهنده سهم بالای افراد اقتصادی غیرفعال در پنج شهرستان است. این مرکز نسبتاً به آرامی‌پیر می‌شود در مقایسه با سایر بخش‌های کشور و در نتیجه هم به خاطر مهاجرت و هم به خاطر فرآیندهای طبیعی، جمعیت خود را از دست می‌دهد. پروفایل تحصیلی جمعیت از نظر نسبت بالای بی‌سوادان بسیار نامطلوب است و دستاوردهای نظام آموزشی بسیار ضعیف است. در سال 2021، بخش خدمات در بلغارستان حدود 57٪ از ارزش افزوده شرکت‌های غیرمالی را ایجاد کرده است، در حالی که صنعت حدود 35٪ سهم داشته است.

 

ترکیب و مهاجرت کاری

مرکز اسلیون-یامبول شامل دو هسته اصلی، یعنی شهرداری‌های اسلیون و یامبول، و سه شهرداری کوچک‌تر در حاشیه آن یعنی توردیتسا، تونجا و سترالدژا است.  شهرداری تونجا بیشترین ارتباط را با هسته اصلی خود یعنی یامبول دارد، به طوری که روزانه 2.2 هزار نفر (یا 36٪ از شاغلان) برای کار به یامبول سفر می‌کنند. این وضعیت نتیجه تقسیمات اداری است که مرکز شهری را از زمین‌های کشاورزی و روستاهای اطراف آن جدا کرده است. اسلیون به عنوان یک هسته اقتصادی جدید در این مطالعه در نظر گرفته شده است که تنها شهرداری توردیتسا در حاشیه آن قرار دارد. همچنین، بر اساس میزان مهاجرت کاری، شهرداری الخووو به طور نسبی به این مرکز اقتصادی نزدیک است، زیرا 7.1٪ از شاغلان آن روزانه برای کار به این منطقه سفر می‌کنند. 

 

اقتصاد و سرمایه‌گذاری

در سال 2021، کل تولید اقتصادی پنج شهرداری مرکز اسلیون-یامبول حدود 4 میلیارد لو (واحد پول بلغارستان) بوده است، یعنی 18.5 هزار لوا به ازای هر نفر از جمعیت.  ارزش افزوده تولیدشده به شکل زیر توزیع شده است.47٪ توسط شهرداری اسلیون، 44٪ توسط شهرداری یامبول5٪ توسط شهرداری تونجا3٪ توسط شهرداری سترالدژا. از نظر توزیع در بخش‌های اقتصادی، صنعت تولید و فرآوری با 34٪ بیشترین سهم را دارد، پس از آن تجارت با 22٪و در رتبه سوم کشاورزی با 12٪ قرار دارد. کشاورزی در شهرداری‌های حاشیه‌ای یامبول نقش مهمی دارد و 50٪ از ارزش افزوده منطقه را تشکیل می‌دهد.  بزرگ‌ترین کارفرمایان عبارتند از: 1- یازاکی بلگاریا Yazaki Bulgaria  با بیش از 5 هزار کارمند (در سال 2021)، 2. میروگلیا E. Miroglio (تولیدکننده نساجی) 2.3 هزار کارمند، شرکت جنگل‌داری جنوب شرقی 1.5 هزار کارمند است.از نظر درآمد شرکت پاپس اولیو Papas Olio با 573 میلیون لوا در صدر قرار دارد. 

 

سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در این مرکز 120 میلیون یورو بوده که بین دو هسته اقتصادی تقسیم شده است.80 میلیون لوا در اسلیون و 40 میلیون لوا در یامبول است. بیشتر این سرمایه‌گذاری‌ها در صنایع تولیدی متمرکز شده‌اند. در سال 2021، یامبول با 42٪ از کل سرمایه‌گذاری‌ها پیشتاز بوده، در حالی که 40٪ دیگردر اسلیون انجام شده است. کل سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ثابت، 392 میلیون لوا (در سال 2021)، 105 میلیون لوا در تجارت، حمل و نقل و گردشگری، 84 میلیون لوا در  بخش کشاورزی، 63 میلیون لوا در صنعت است. با توجه به جمعیت، مرکز اسلیون-یامبول پس از مرکز هاسکوفو کمترین فعالیت سرمایه‌گذاری را داشته است، با 1784 لوا  سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به ازای هر نفر داشته است. بخش صنعتی و تجاری منطقه به شدت بر صادرات متمرکز است، به طوری که درآمد صادرات در سال 2021 حدود 1.85 میلیارد لو بوده است.  بهره‌وری نیروی کار نیز نسبتاً بالا است و به طور متوسط 18 هزار لو ارزش افزوده به ازای هر کارمند در بخش غیرمالی ایجاد شده است. 

 

بازار کار

پس از افزایش نرخ بیکاری در سال 2020، نرخ بیکاری در منطقه اسلیون-یامبول در سال 2022 به 5.2٪ در گروه سنی 15 تا 64 سال کاهش یافته است. با این حال، تفاوت‌های زیادی بین شهرداری‌ها وجود دارد: 

- 3.1٪ در یامبول (کمترین نرخ بیکاری)، 18٪ در توردیتسا (بالاترین نرخ بیکاری). بیکاری در این منطقه موقتی به نظر می‌رسد، اما بخش قابل‌توجهی از بیکاران برای مدت طولانی بدون شغل باقی مانده‌اند. ثبت‌نام در دفاتر کار در منطقه تنها در تْواردیتسا گزارش شده است که ۲.۳ درصد است. در این منطقه همچنین سهم بالاتری از جوانان بیکار مشاهده می‌شود - ۴.۲ درصد از جمعیت بین ۱۵ تا ۲۹ سال - اما در سایر مناطق این سهم ناچیز است. در عین حال، ضریب اشتغال بر اساس سرشماری سال ۲۰۲۱ سومین پایین‌ترین میزان در میان تمام مراکز اقتصادی مورد مطالعه است - ۵۶.۲ درصد - که نشان‌دهنده تعداد قابل‌توجهی از افراد غیرفعال در بازار کار محلی است. تعداد کل شاغلان ۷۳ هزار نفر است که از این تعداد ۳۷ هزار نفر در اسلیون و ۲۵ هزار نفر در یامبول هستند.

طی پنج سال گذشته، اشتغال در این مرکز به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است، به‌طوری‌که در مقایسه با سال ۲۰۱۷، تعداد شاغلان ۸.۴ درصد کاهش یافته و تنها مرکز "بورگاس-نسبار" کاهش سریع‌تری را تجربه کرده است. صنعت پیشرو در میان شاغلان، صنعت فرآوری با ۴۱ درصد است که پس از آن تجارت با ۲۱ درصد، کشاورزی با ۹ درصد و ساخت‌وساز با ۶ درصد قرار دارند. در همین دوره، رشد نسبتاً بالایی در میانگین حقوق ناخالص ماهانه به میزان ۵۴ درصد مشاهده شده است که به ۱۲۰۵ لو (واحد پول بلغارستان) رسیده است. با این حال، بالاترین میانگین حقوق نه در یکی از هسته‌های اصلی، بلکه در منطقه تونجا است - ۱۲۵۶ لو در ماه. در میان فعالیت‌های اقتصادی، بالاترین دستمزد در بخش بهداشت و درمان پرداخت می‌شود - ۱۹۶۷ لو در اسلیون و ۲۰۶۵ لو در یامبول.

منابع انسانی و نیروی کار

بین دو سرشماری آخر، جمعیت این مرکز ۱۲ درصد کاهش یافته و به ۲۲۰ هزار نفر رسیده است - کاهشی نسبتاً اندک در مقایسه با سایر مناطق کشور. بخش عمده جمعیت این مرکز در منطقه اسلیون - ۱۲۵ هزار نفر - و در یامبول - ۷۴ هزار نفر - زندگی می‌کنند. اگرچه سهم جمعیت مسن (۶۵ سال و بالاتر) نسبتاً بالا و ۲۳.۴ درصد است، شاخص‌های جایگزینی جمعیتی نشان‌دهنده پیری نسبتاً کند در مقایسه با سایر مراکز است. با این حال، سهم جمعیت در سن کار نیز پایین است - ۵۹ درصد یا ۱۳۰ هزار نفر.

برخلاف تمام مراکز اقتصادی دیگر به جز "کوزلودوی"، مرکز "اسلیون-یامبول" به دلیل فرآیندهای مهاجرتی جمعیت خود را از دست می‌دهد. رشد مکانیکی در سال ۲۰۲۲ منفی ۰.۱ در هزار بوده است، در حالی که در سال‌های گذشته این شاخص به‌ویژه در دو هسته اصلی به‌طور بارزتری منفی بود. در مقابل، رشد طبیعی نسبتاً بالا است (منفی ۷.۴ در هزار). تْواردیتسا یکی از تنها ۴ منطقه در کشور است که تعادل زادوولد و مرگ‌ومیر در آن مثبت است - ۲.۹ در هزار برای سال ۲۰۲۲ - اما در تونجا این کاهش به منفی ۱۹ در هزار می‌رسد.

یکی از موانع مهم برای توسعه بیشتر این مرکز، مشخصات آموزشی نیروی کار است. بر اساس داده‌های سرشماری، تنها ۱۸.۶ درصد از کل جمعیت بالای ۷ سال دارای تحصیلات عالی هستند، در حالی که ۳۶.۶ درصد دارای تحصیلات ابتدایی یا پایین‌تر هستند (در تونجا ۴۳ درصد، در تْواردیتسا ۵۹ درصد). همچنین میزان بالای بی‌سوادی قابل‌توجه است - ۴.۳ درصد برای کل مرکز، اما ۴.۸ درصد در منطقه اسلیون و ۱۱ درصد در تْواردیتسا. این نشان‌دهنده نتایج نسبتاً ضعیف آموزش مدارس محلی است، زیرا دانش‌آموزان در این مناطق نمرات بالایی در امتحانات نهایی زبان بلغاری (میانگین ۳.۷۷ از ۶) و ارزیابی خارجی زبان بلغاری پس از کلاس هفتم (۴۱.۴ امتیاز از ۱۰۰) کسب نمی‌کنند.