مروری بر ظرفیت های شهر بندری بورگاس بلغارستان

بورگاس (Burgas) یکی از شهرهای مهم و بزرگ بلغارستان است که در جنوب شرقی این کشور واقع شده و چهارمین شهر بزرگ بلغارستان از نظر جمعیت به شمار می‌رود. این شهر در کرانه دریای سیاه قرار دارد و به عنوان یکی از مراکز مهم اقتصادی، فرهنگی و گردشگری کشور شناخته می‌شود.

توسعه اقتصادی

درآمد و استاندارد زندگی:

در سال 2022، تولید ناخالص داخلی سرانه در منطقه بورگاس همچنان روند افزایشی داشت، هرچند رشد آن محدود بود. این شاخص با ارزش 19.5 هزار لوا، بورگاس را در رتبه هشتم کشوری قرار داده است. دستمزدها نیز افزایش یافتند، اما این رشد کمتر از میانگین کشوری بود. در سال 2022، متوسط حقوق ناخالص سالانه افراد شاغل در مشاغل دارای رابطه کاری به 16.3 هزار لوا رسید. همچنین، در سال 2023، میانگین مستمری ماهیانه به 872 لوا افزایش یافت و به طور قابل‌توجهی بالاتر از میانگین کشوری (784 لوا) باقی ماند.

نابرابری درآمد در منطقه کمتر از میانگین ملی است و سهم جمعیتی که زیر خط فقر ملی زندگی می‌کنند در حال کاهش است، هرچند همچنان بالاتر از میانگین ملی باقی مانده است؛ 21.0٪ در منطقه بورگاس در مقایسه با 20.6٪ در کشور.

بازار کار:

سهم جمعیت در سن کار در بورگاس در سال 2023 کمی‌کاهش یافت و به 58.7٪ رسید، اما همچنان بالاتر از میانگین کشوری (58.5٪) باقی ماند. نرخ اشتغال در این منطقه به 76.2٪ رسید که نزدیک به میانگین کشوری است. نرخ بیکاری نیز با وجود افزایش جزئی به 4.2٪ رسید و همچنان پایین‌تر از میانگین کشوری (5.3٪) باقی مانده است. وضعیت تحصیلی نیروی کار در منطقه نیز بهبود یافته است. 23٪ از جمعیت 25 تا 64 ساله دارای تحصیلات عالی هستند (در مقایسه با 31٪ در کشور) و 18٪ از جمعیت تحصیلات ابتدایی یا پایین‌تر دارند (در مقایسه با 15٪ در کشور).

سرمایه‌گذاری و تجارت

در سال 2022، سرمایه‌گذاری و فعالیت تجاری در بورگاس همچنان در سطح بالایی باقی ماند. تعداد بنگاه‌های غیرمالی به نسبت جمعیت به 84 واحد در هر هزار نفر رسید که این منطقه را در رتبه دوم کشوری (پس از پایتخت) قرار می‌دهد. بورگاس از نظر حجم نسبی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی نیز در جایگاه سوم کشوری (پس از پایتخت و صوفیه) قرار دارد. سهم درآمد صادراتی از فروش خالص اندکی کاهش یافت و برای اولین بار به زیر میانگین کشوری (26٪ در مقابل 29٪) رسید.

پرداخت‌های مربوط به برنامه‌های عملیاتی به ذینفعان نیز افزایش یافته و تا ژوئن 2024 به میانگین کشوری نزدیک شده است. شهرداری‌های پریمورسکو، سوزوپل و مالکو تارنوو بیشترین بودجه را جذب کرده‌اند.

زیرساخت

تراکم جاده و شبکه راه‌آهن در بورگاس در سال 2023 پایین گزارش شده است. با وجود بالا بودن نسبت بزرگراه‌ها و جاده‌های درجه‌یک (26٪ در مقابل 19٪ در کشور)، کیفیت سطح جاده‌ها ضعیف است (30٪ در شرایط خوب در مقایسه با 40٪ در کشور).

دسترسی خانوارها به اینترنت در منطقه همچنان بالا است (91٪ در مقایسه با 89٪ در کشور). همچنین، دسترسی به شبکه فاضلاب در منطقه نسبتاً مناسب بوده (79٪ در مقابل 75٪ در کشور) و تقریباً تمامی آن به تصفیه‌خانه‌های فاضلاب متصل است (72٪ در مقابل 67٪ در کشور).

مالیات‌های محلی

در سال 2024، منطقه بورگاس همچنان در میان مناطقی با بالاترین سطح مالیات محلی قرار دارد. این تفاوت به‌ویژه در مالیات وسایل نقلیه و تجارت خرده‌فروشی چشمگیر است. بورگاس بار دیگر به‌عنوان منطقه‌ای با بالاترین مالیات خودرو شناخته شده است، به‌طوری‌که میانگین این مالیات به 1.81 لوا/kW رسیده است (در مقایسه با میانگین کشوری 1.56 لوا/kW).

شهرداری سوزوپول بالاترین مالیات محلی را هم در منطقه و هم در سطح کشور دارد. شهرداری‌های توریستی پوموریه، پریمورسکو و بورگاس نیز مالیات‌های نسبتاً بالایی دارند، در حالی که کمترین سطح مالیات در منطقه مربوط به شهرداری مالکو ترنوو است.

مدیریت

سهم درآمدهای خودگردان از کل درآمدهای شهرداری‌های منطقه بورگاس در سال 2023، با 35٪، سومین رتبه در کشور را دارد (پس از پایتخت و منطقه صوفیه) و از میانگین کشوری 27٪ بالاتر است. این منطقه همچنین از نظر پوشش هزینه‌های شهرداری با درآمدهای محلی، به‌ویژه به‌دلیل توسعه مطلوب گردشگری و بازار املاک و مستغلات، در جایگاه‌های برتر قرار دارد.

خودارزیابی ادارات محلی درباره توسعه حکومت الکترونیک و ارائه خدمات "یک مرحله‌ای" در سال 2024 افزایش یافته و این منطقه همچنان در میان بالاترین رتبه‌ها در کشور قرار دارد. شفافیت عملکرد ادارات محلی در سال‌های اخیر کاهش یافته است، اما همچنان اندکی بالاتر از میانگین کشوری باقی مانده است.

توسعه اجتماعی

جمعیت‌شناسی

منطقه بورگاس از نظر شاخص‌های جمعیتی در میان چهار منطقه برتر کشور (پس از پایتخت، اسلیون و وارنا) قرار دارد. رشد طبیعی جمعیت همچنان منفی است، اما مقدار آن با -3.5‰ (در مقایسه با میانگین کشوری -6.8‰) در سال 2023، از بهترین‌ها در کشور محسوب می‌شود. بورگاس همچنین بسیاری از ساکنان جدید را جذب می‌کند و نرخ رشد مکانیکی جمعیت آن، با 20.6‰، دومین بالاترین نرخ در کشور است (پس از کرجالی). سهم کودکان زیر 4 سال برابر با میانگین کشوری (4.4٪ در مقایسه با 4.5٪) و سهم جمعیت بالای 65 سال نسبتاً کمتر از میانگین است (22.5٪ در مقابل 23.8٪).

تراکم جمعیت شهری در بورگاس با 1246 نفر در هر کیلومتر مربع نزدیک به میانگین کشوری (1221 نفر) است.

آموزش:

شهر بورگاس در بلغارستان میزبان چندین مؤسسه آموزش عالی برجسته است:

دانشگاه آزاد بورگاس (Burgas Free University)

دانشگاه آزاد بورگاس در سال ۱۹۹۱ تأسیس شده و یکی از نخستین دانشگاه‌های خصوصی غیرانتفاعی در بلغارستان است. این دانشگاه دارای چهار دانشکده است: دانشکده مطالعات کسب‌وکار، دانشکده علوم کامپیوتر و مهندسی، دانشکده علوم انسانی و دانشکده مطالعات حقوقی.

دانشگاه 'پروفسور دکتر آسن زلاتاروف' بورگاس

این دانشگاه دولتی با تمرکز بر رشته‌های علوم طبیعی، فنی و مهندسی، و علوم انسانی، یکی از مراکز مهم آموزش عالی در بورگاس محسوب می‌شود. در سال تحصیلی جدید، حدود ۳۷۰۰ دانشجو در این دانشگاه تحصیل می‌کنند.

این دانشگاه‌ها نقش مهمی در توسعه علمی و فرهنگی شهر بورگاس ایفا می‌کنند و فرصت‌های متنوعی برای تحصیل در رشته‌های مختلف فراهم می‌سازند.

در زمینه‌های مدارس و مهد کودک ها و سایر مراکز آموزشی نیز می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد. در سال 2023، سهم کودکان در مهدکودک‌های منطقه اندکی کاهش یافت، اما همچنان بالاتر از میانگین کشوری باقی ماند. نرخ ثبت‌نام دانش‌آموزان در مقاطع V-VII کمتر از میانگین کشوری است. تطابق بین آموزش حرفه‌ای و نیازهای اقتصادی منطقه بهبود یافته و از میانگین کشوری فراتر رفته است.میانگین موفقیت دانش‌آموزان در آزمون سراسری ریاضی پس از پایه هفتم در سال 2024 با 45.3 امتیاز (در مقایسه با 42.9 در کشور) نسبتاً بالا بود. اما در آزمون زبان و ادبیات بلغاری، میانگین نمره 4.14 ("خوب") پایین‌تر از میانگین کشوری (4.30) و سهم نمرات ضعیف 11.7٪ (در مقابل 8.7٪) است. تعداد دانشجویان دانشگاهی به نسبت جمعیت منطقه در سال 2023 کاهش یافته و به 14.5 نفر در هر هزار نفر رسیده است.

مراقبت‌های بهداشتی:

در سال 2023، سهم افراد دارای بیمه درمانی در بورگاس 90٪ بود که کمتر از میانگین کشوری (95٪) است. کمبود پزشکان عمومی همچنان یکی از چالش‌های اصلی است؛ 2085 نفر در منطقه به ازای هر پزشک وجود دارند (در مقایسه با 1701 نفر در کشور). تعداد تخت‌های بیمارستانی افزایش یافت و به 5.8 تخت در هر هزار نفر رسید (در مقایسه با 6.1 در کشور). نرخ استفاده از تخت‌ها نیز افزایش یافته و به 59٪ (در مقابل 56٪ در کشور) رسیده است. نرخ مرگ‌ومیر نوزادان کاهش یافته و مشابه میانگین کشوری است. امید به زندگی در بورگاس به 74.0 سال (در مقایسه با 73.5 سال در کشور) افزایش یافته است.

قانون و نظم:

در سال 2023، عملکرد قضایی منطقه مشابه میانگین کشوری بوده است. 88٪ از پرونده‌های جنایی طی سه ماه مختومه شدند (در مقایسه با 91٪ در کشور). تعداد پرونده‌های مدنی و اداری مختومه نیز نزدیک به میانگین کشوری است. قضات منطقه به‌طور متوسط ماهانه به 11.9 پرونده رسیدگی می‌کنند (در مقایسه با 14.4 در کشور).

تعداد جرایم ثبت‌شده در بورگاس با 13.6 مورد در هر هزار نفر از میانگین کشوری (11.3 مورد) بالاتر است، اما نرخ کشف جرایم افزایش یافته و به 52٪ (در مقابل 53٪) رسیده است.

محیط زیست

در سال 2022، حجم زباله‌های خانگی در بورگاس 543 کیلوگرم در هر نفر بود (در مقابل 488 کیلوگرم در کشور)، اما 93٪ از این زباله‌ها بازیافت شدند (در مقایسه با 76٪ در کشور).

ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در منطقه نسبتاً پایین است، اما در سال 2024 به 0.6 کیلووات در هر نفر افزایش یافت (در مقابل 1.0 کیلووات در کشور). سهم مناطق جنگلی 41٪ است (در مقایسه با 33٪ در کشور) و سهم مناطق آسیب‌دیده از بلایای طبیعی تنها 0.2٪ (در مقایسه با 0.4٪).

فرهنگ و گردشگری

بورگاس از نظر فرهنگ و گردشگری از رتبه‌های برتر کشور است. در سال 2023، نرخ بازدید از سینماها (769 در هر هزار نفر) و کتابخانه‌ها (844 در هر هزار نفر) بالاتر از میانگین کشوری بود، در حالی که بازدید از تئاترها (303 در هر هزار نفر) و موزه‌ها (767 در هر هزار نفر) اندکی کمتر از میانگین بود.

بورگاس همچنین بیشترین تعداد نسبی تخت در اماکن اقامتی (382 در هر هزار نفر در مقایسه با 56 در کشور) و اقامت‌های شبانه (25,257 در هر هزار نفر در مقابل 4,167) را ثبت کرده است. اقامت‌های شبانه از طریق پلتفرم‌های اشتراک‌گذاری نیز در این منطقه قابل‌توجه بود (2674 در هر هزار نفر در مقابل 500 در کشور).

شهر بورگاس در بلغارستان، زادگاه و محل فعالیت چهره‌های برجسته‌ای در زمینه‌های سیاسی، فرهنگی و علمی‌بوده است. در ادامه به معرفی برخی از این افراد می‌پردازیم:

شخصیت‌های فرهنگی بورگاس:

- الیاس کانتی (Elias Canetti): نویسنده و نمایشنامه‌نویس برجسته، برنده جایزه نوبل ادبیات در سال ۱۹۸۱.

- استفان والدی‌برف (Stefan Valdobrev): آهنگ‌ساز و هنرمند مشهور بلغاری.

شخصیت‌های علمی:

- استامن گریگوروف (Stamen Grigorov): دانشمند برجسته در زمینه میکروبیولوژی.

شخصیت‌های سیاسی:

- پیتر بران (Petar Beron): سیاستمدار و دانشمند معروف بلغاری.

رویکرد سیاسی شهر بورگاس:

گرایشات سیاسی شهر بورگاس، مانند بسیاری از شهرهای بلغارستان، تحت تأثیر عوامل تاریخی، اجتماعی و اقتصادی است. با توجه به موقعیت جغرافیایی بورگاس به عنوان یک شهر ساحلی و صنعتی، سیاست در این منطقه معمولاً ترکیبی از نگرش‌های محلی، ملی و تأثیرات بین‌المللی است. برخی از احزاب که تأثیر زیادی در این شهر دارند عبارتند از: حزب شهروندان برای توسعه اروپایی بلغارستان (GERB)، این حزب راست‌میانه و محافظه‌کار که به مدت طولانی بر سیاست ملی بلغارستان تأثیرگذار بوده، در بورگاس نیز نفوذ دارد. به ویژه در سال‌های اخیر، شهرداران و مقامات محلی این شهر اغلب از این حزب انتخاب شده‌اند.

حزب سوسیالیست بلغارستان، این حزب چپ‌گرا و ادامه‌دهنده میراث حزب کمونیست بلغارستان است. اگرچه BSP پایگاه قدرتمندی در برخی مناطق روستایی دارد، اما در شهرهای صنعتی مانند بورگاس نیز از حمایت نسبی برخوردار است.

به طور خلاصه تمایل به احزاب راست‌میانه، به ویژه حزب GERB که بر توسعه اقتصادی و مدیریت شهری تمرکز دارد. حضور مؤثر احزاب چپ‌گرا، که بیشتر به مسائل رفاه اجتماعی می‌پردازند. توجه به سیاست‌های محیط‌زیستی، به دلیل موقعیت جغرافیایی و اهمیت مناطق طبیعی اطراف بورگاس و دارا بودن گرایش اروپایی، حمایت از سیاست‌های اتحادیه اروپا و تأثیر مثبت آن بر توسعه محلی از ویژگی‌های عمده این شهر محسوب می‌شود.

در انتخابات پیش از موعد اکتبر 2024 بلغارستان در شهر بورگاس احزاب ذیل به ترتیب بیشترین آرا را کسب کردند.

ائتلاف "گرب - اتحاد نیروهای دمکرات" - 28.70%

حزب "احیاء" - 12.60%

جنبش حقوق و آزادی‌ها - آغازی جدید - 11.90%

اتحاد حقوق و آزادی‌ها - 10.35%

ائتلاف "تغییر را ادامه می دهیم - بلغارستان دمکراتیک" - 10.24%

ائتلاف "حزب سوسیالیست بلغارستان - چپ های متحد" - 7.79%

حزب "چنین مردمی وجود دارد" - 6.53%

ارتباطات دریایی:

بندر بورگاس یکی از مراکز مهم صادرات و واردات بلغارستان است و نقش کلیدی در اتصال اقتصادی این کشور با سایر نقاط جهان دارد. این بندر همچنین بخشی از کریدورهای ترانزیتی اروپایی است که ارتباط شرق و غرب اروپا را تقویت می‌کند.

ترکیه: این شهر، با بندر اصلی خود یعنی بندر بورگاس، از طریق دریای سیاه با بنادر ترکیه ارتباط دارد. یکی از مهم‌ترین بنادر ترکیه در ساحل دریای سیاه، بندر استانبول است که از طریق تنگه بسفر به دریای سیاه متصل می‌شود.بندر بورگاس و بندر استانبول هر دو در حاشیه دریای سیاه قرار دارند و از طریق مسیرهای دریایی به یکدیگر متصل هستند. این ارتباط دریایی امکان تبادل کالا و مسافران را بین بلغارستان و ترکیه فراهم می‌کند.علاوه بر این، پروژه‌هایی مانند کریدور خلیج فارس-دریای سیاه نیز در حال توسعه هستند که می‌توانند ارتباطات تجاری و حمل‌ونقل بین این دو کشور را تقویت کنند. این کریدور شامل مسیرهای حمل‌ونقل چندجانبه است که ایران، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و بلغارستان را به هم متصل می‌کند و از بنادر وارنا و بورگاس در بلغارستان بهره‌برداری می‌کند.

یونان: ارتباط با بندر کنستانزا، که یکی از بزرگ‌ترین بنادر دریای سیاه است و همکاری در حمل‌ونقل دریایی و تبادل کالا در قالب اتحادیه اروپا.

گرجستان: ارتباط از طریق مسیرهای دریایی به بنادر پوتی و باتومی. تمرکز بر تبادل انرژی، مواد معدنی، و محصولات کشاورزی.

اوکراین:ارتباط با بنادر اودسا و چورنومورسک، تجارت غلات، فلزات، و کالاهای صنعتی.

روسیه:ارتباط با بنادر نووراسیسک و دیگر بنادر روسیه در دریای سیاه، حمل‌ونقل مواد نفتی، فلزات، و محصولات شیمیایی.

یونان: از طریق بنادر یونان مانند تسالونیکی، به ویژه از طریق مسیرهای ترکیبی دریایی و زمینی. واردات و صادرات مواد غذایی و محصولات صنعتی.

همچنین این بندر از طریق مسیرهای دریایی و کانال‌های اروپایی، بورگاس با کشورهای اروپایی مانند ایتالیا، آلمان، و اسپانیا نیز در ارتباط است.بندر بورگاس یکی از مراکز مهم صادرات و واردات بلغارستان است و نقش کلیدی در اتصال اقتصادی این کشور با سایر نقاط جهان دارد. این بندر همچنین بخشی از کریدورهای ترانزیتی اروپایی است که ارتباط شرق و غرب اروپا را تقویت می‌کند.

فرصت های همکاری با ایران:

شهر بورگاس، به عنوان یکی از شهرهای مهم بندری بلغارستان، فرصت‌های قابل توجهی برای همکاری با ایران فراهم می‌کند. این فرصت‌ها در حوزه‌های مختلف اقتصادی، تجاری، فرهنگی و علمی قابل بررسی هستند:

تجارت و حمل‌ونقل دریایی:

- بنادر استراتژیک: بورگاس یکی از بنادر مهم در دریای سیاه است و می‌تواند به عنوان یک هاب تجاری برای ارتباط ایران با اروپا از طریق مسیرهای دریایی عمل کند.

- همکاری در حوزه لجستیک و ترانزیت: ایران و بورگاس می‌توانند در زمینه توسعه مسیرهای ترانزیتی به‌ویژه در چارچوب کریدور شمال-جنوب همکاری کنند.

صادرات و واردات کالا:

- صادرات محصولات پتروشیمی ایران: با توجه به موقعیت بندری بورگاس، این شهر می‌تواند به مرکز توزیع محصولات پتروشیمی ایران در اروپا تبدیل شود.

- واردات غلات و فرآورده‌های کشاورزی: بلغارستان یکی از تولیدکنندگان غلات است و ایران می‌تواند از این ظرفیت برای تأمین نیازهای داخلی خود استفاده کند.

گردشگری و تبادل فرهنگی:

- برگزاری رویدادهای فرهنگی: تبادل هنری، نمایشگاه‌های مشترک و جشنواره‌های فرهنگی میان بورگاس و شهرهای ایران می‌تواند روابط فرهنگی را تقویت کند.

سرمایه‌گذاری مشترک:

- سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بندری: شرکت‌های ایرانی می‌توانند در توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و انبارداری بندر بورگاس سرمایه‌گذاری کنند.

- توسعه صنایع مشترک: ایجاد صنایع تولیدی مشترک در زمینه مواد غذایی، نساجی و شیمیایی می‌تواند زمینه‌ساز اشتغال و رشد اقتصادی در دو کشور باشد.

همکاری‌های علمی و دانشگاهی:

- تبادل دانشجو و استاد: دانشگاه‌های بورگاس می‌توانند در برنامه‌های تبادل دانشجو و استاد با دانشگاه‌های ایران مشارکت کنند.

- تحقیقات مشترک: همکاری در حوزه‌هایی مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، محیط زیست، و فناوری اطلاعات فرصت‌های قابل توجهی برای پیشرفت علمی فراهم می‌کند.

فناوری و انرژی:

-انرژی‌های تجدیدپذیر: ایران و بورگاس می‌توانند در پروژه‌های مرتبط با انرژی خورشیدی و بادی همکاری کنند.

- فناوری اطلاعات: بورگاس با رشد در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند شریک مناسبی برای توسعه استارتاپ‌های فناوری ایرانی باشد.