اقدامات بلغارستان برای خروج از لیست خاکستری گروه ویژه اقدام مالی

بلغارستان همچنان در فهرست خاکستری FATF قرار دارد. در حال حاضر ۲۴ کشور در این لیست هستند که بلغارستان در تاریخ ۲۷ اکتبر ۲۰۲۳ به آن اضافه شد.

توصیه‌های گروه ویژه اقدام مالی به بلغارستان:

• تقویت چارچوب قانونی و نظارتی: بلغارستان باید قوانین و مقررات مرتبط با مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم را تکمیل کند و شکاف‌های قانونی موجود را رفع نماید. یکی از اولویت‌ها، نظارت مبتنی بر ریسک بر بخش‌های حساس اقتصادی مانند انتقال پول و معاملات املاک است.
• افزایش شفافیت در مالکیت شرکت‌ها: بلغارستان باید اطمینان حاصل کند که اطلاعات مربوط به مالکان نهایی شرکت‌ها به‌روز و دقیق است.
• تحقیقات و پیگرد قضایی قوی‌تر: بهبود فرآیندهای تحقیقاتی و قضایی در موارد پول‌شویی، به‌ویژه جرایم مرتبط با فساد و جرایم سازمان‌یافته، از الزامات مهم است.
• اجرای تحریم‌های مالی هدفمند: کشور باید در اجرای تحریم‌های مالی مربوط به تأمین مالی تسلیحات و جلوگیری از سوءاستفاده‌های مالی در سازمان‌های غیرانتفاعی کارآمدتر عمل کند.
• همکاری‌های بین‌المللی و نظارت بهتر: اجرای تحقیقات مالی موازی و افزایش همکاری میان نهادهای دولتی و بین‌المللی از دیگر اولویت‌ها است.

 تاریخچه اقدامات بلغارستان:

از اکتبر ۲۰۲۳، وقتی که بلغارستان یک تعهد سیاسی با سطح بالا برای همکاری با FATF و MONEYVAL به منظور تقویت کارایی رژیم[1] AML/CFT خود برقرار کرد اقداماتی را در جهت بهبود رژیم AML/CFT انجام داد، از جمله پذیرش یک برنامه اقدام برای پیاده‌سازی استراتژی ملی AML/CFT خود، ایجاد کنترل‌های ورودی بازار برای[2] VASPs و اپراتورهای پولی پستی، اطلاع‌رسانی در مورد تغییرات سازمان ملل در تحریم‌های مالی هدفمند[3] و تکمیل پیاده‌سازی یک سیستم برای اطلاع رسانی از تراکنش های مشکوک (STR)[4]. در این راستا بلغارستان به کار بر روی اجرای برنامه اقدام خود برای مقابله با کاستی‌های استراتژیک ادامه خواهد داد، از جمله: (۱) نشان دادن پیاده‌سازی ابتدایی برنامه اقدام ملی برای استراتژی AML/CFT خود؛ (۲) پرداختن به نقص‌های باقی‌مانده در انطباق فنی؛ (۳) نشان دادن پیاده‌سازی ابتدایی نظارت مبتنی بر ریسک برای اپراتورهای پولی پستی، ارائه‌دهندگان ارز و مشاوران املاک؛ (۴) اطمینان از اینکه اطلاعات مالکیت واقعی موجود در ثبت‌نام دقیق و به‌روز است؛ (۵) بهبود تحقیقات و پیگیری‌های مختلف در مورد پولشویی با توجه به ریسک‌ها، از جمله فساد در مقیاس بالا و جرائم سازمان‌یافته؛ (۶) اطمینان از اینکه مصادره به عنوان یک هدف سیاستی دنبال می‌شود؛ (۷) اطمینان از توانایی انجام تحقیقات مالی موازی در تمامی تحقیقات تروریستی؛ (۸) پرداختن به خلأها در چارچوب‌های PF[5] TFS؛ و (۹) شناسایی زیر مجموعه‌ای از سازمان‌های غیردولتی (NPOها) که بیشتر در معرض سوءاستفاده‌های TF هستند و نشان دادن پیاده‌سازی ابتدایی نظارت مبتنی بر ریسک برای جلوگیری از سوءاستفاده برای اهداف TF.

گزارشی تحت عنوان "حوزه‌های تحت نظارت افزایش یافته"، که در وب‌سایت FATF در دسترس است، نشان می‌دهد که بلغارستان اقداماتی برای تقویت چارچوب‌های ضد پولشویی و مقابله با تأمین مالی تروریسم انجام داده است. این گزارش اشاره می‌کند که بلغارستان "اجرای اولیه طرح اقدام ملی خود" را که برای مبارزه با این مسائل طراحی شده، نشان داده است.علاوه بر این، بلغارستان "درخواست اولیه نظارت مبتنی بر ریسک" برای اپراتورهای انتقال پول پستی، کسب ‌وکارهای تبادل ارز و شرکت‌های املاک و مستغلات را طبق گزارش FATF ارائه کرده است. قرار گرفتن بلغارستان در "فهرست خاکستری" FATF برای این کشور در یکپارچگی بیشتر اروپایی مشکل ساز خواهد بود و این موضوع برای ورود بلغارستان به منطقه یورو نیز تأثیر خواهد گذاشت و دولت علاقه ای به کنترل این روند ندارد، در حالی که بلغارستان در ابتدا هدفش پیوستن به منطقه یورو در ژانویه ۲۰۲۴ بود، این هدف به دلیل عدم رعایت معیارهای اساسی ورود، به ویژه در رابطه با نرخ‌های تورم و اصلاحات قانونی، یک سال به تعویق افتاد. با این حال قرار گرفتن در فهرست خاکستری FATF تأخیرهای احتمالی بیشتری در پیوستن به منطقه یورو ایجاد خواهد کرد.

عدم رسیدگی به نواقص شناسایی‌شده توسط FATF و خارج نشدن از لیست خاکستری می‌تواند واجد شرایط بودن بلغارستان برای دریافت کمک‌های خارجی را با مشکل مواجه نماید، زیرا این موضوع به عدم تعهد به انجام اقدامات لازم برای مبارزه با فعالیت‌های مالی غیرقانونی کمک خواهد کرد.

نقشه راه بلغارستان:

برای حل مشکلات، بلغارستان شورای عالی هماهنگی و همکاری در زمینه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم تشکیل داده است که در دستور کار خود نظارت و کنترل بر اجرای اقدامات و اقدامات حاصل از توصیه‌های کمیته مانی وال و مانیوال را شامل می‌شود علاوه بر این، در راهبرد خروج از «فهرست خاکستری FATF »، یک کارگروه دائمی زیر نظر آژانس امنیت ملی بلغارستان(DANS)تشکیل شده و پیش نویس استراتژی ملی مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم در جمهوری بلغارستان را برای دوره 2023-2027 تهیه کرده است که به تصویب شورای وزیران بلغارستان نیز رسیده است، براین اساس، این استراتژی به موازات اقدامات مندرج در برنامه اقدام FATF اجرا خواهد شد.این طرح شامل اقدامات مشخصی برای اجرای اولویت های تعیین شده در سند است و برخی از آنها اقداماتی برای کاهش سهم اقتصاد خاکستری، مبارزه با تقلب مالیاتی، فرار مالیاتی است.  قدم دوم نیز مربوط به تصویب تغییرات قانونی مربوطه است.

کارگروه بین بخشی در حال تهیه پیش نویس قانون اصلاح و الحاقیه قانون اقدامات مبارزه با پولشویی (قانون اقدامات مبارزه با پولشویی) است بدین ترتیب با اصلاحات انجام شده بخش بزرگی از توصیه‌های انطباق فنی ارائه شده در گزارش کمیته مانی وال محقق خواهد شدبه دستور وزیر مالیه، پیش نویس فرمانی برای تعدیل و تکمیل این فرمان تهیه شد. به دستور وزیر دادگستری، پیش نویس فرمانی به موجب ماده. 9 قانون اقدامات مبارزه با پولشوی تدوین و آماده شد.

 اما مهمترین چارچوب برای اعمال برخی اقدامات در این زمینه سند "راهبرد مقابله با پولشویی و تأمین مالی تروریسم در جمهوری بلغارستان برای دوره 2023-2027" است که به عنوان یک برنامه جامع و مدون، اهداف، تدابیر و سیاست‌های مشخصی برای مبارزه با این دو پدیده دارد. این استراتژی معمولاً شامل چندین بخش کلیدی است که در زیر به آنها اشاره می‌شود:

1- تشخیص و شناسایی ریسک‌ها:

   - تحلیل‌گری ریسک: شناسایی و ارزیابی ریسک‌های مرتبط با پولشویی و تأمین مالی تروریسم در بخش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی.

   - جمع‌آوری داده‌ها: استفاده از داده‌های مرتبط و همکاری با نهادهای ملی و بین‌المللی برای بهبود شناسایی ریسک‌ها.

 2- تقویت قوانین و مقررات:

   -بازنگری و به‌روزرسانی قوانین: بررسی و تعدیل قوانین فعلی برای انطباق با استانداردهای بین‌المللی و افزایش کارایی در مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم.

   - مناطق پولشویی: شناسایی و نظارت بر بخش‌هایی از اقتصاد که در معرض خطر بیشتری برای پولشویی هستند.

3-افزایش همکاری بین‌نهادی:

   - همکاری با نهادهای قانونی و اجرایی: ارتقاء تعامل و هماهنگی میان نهادهای مختلف مانند پلیس، دادگستری، بانک مرکزی و سازمان‌های مالی.

   - نهادهای بین‌المللی: توسعه همکاری با نهادهای بین‌المللی مانند FATF (گروه ویژه اقدام مالی) و دیگر ارگان‌های مرتبط.

4-آموزش و آگاهی‌سازی:

   - برگزاری دوره‌های آموزشی: برای کارکنان نهادهای مالی و قانونی به منظور افزایش آگاهی در زمینه شناسایی و پیشگیری از پولشویی و تأمین مالی تروریسم.

   - آگاهی عمومی: برنامه‌های اطلاع‌رسانی برای عموم مردم به منظور ایجاد حساسیت و اطلاع‌رسانی درباره پیامدهای منفی پولشویی و تأمین مالی تروریسم.تقویت مکانیزم‌های نظارتی:

   - نظارت بر نهادهای مالی: تقویت نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات مالی از طریق بازرسی‌های سازمان‌یافته و سیستم‌های نظارتی پیشرفته.

   - گزارش‌دهی مشکوک: تشویق نهادهای مالی به گزارش فعالیت‌های مشکوک و ایجاد یک نظام مؤثر برای پردازش این گزارش‌ها.

6-مشارکت اجتماعی و بین‌المللی:

   - جلب همکاری جامعه مدنی: همکاری با سازمان‌های غیردولتی و دیگر نهادهای اجتماعی برای تقویت اقدامات ضدپولشویی.

   - همکاری‌های بین‌المللی: مشارکت در کنفرانس‌ها و جلسات بین‌المللی برای مبادلۀ تجربیات و اطلاعات.

7-نظارت و ارزیابی مستمر:

   - سیستم‌های ارزیابی: پیاده‌سازی سیستم‌های مؤثر برای نظارت بر پیشرفت استراتژی و ارزیابی مستمر اثر بخشی آن.

   -گزارش‌دهی: تهیه گزارش‌های دوره‌ای درباره پیشرفت‌ها و چالش‌ها در اجرای استراتژی.

این استراتژی به منظور بهبود شفافیت مالی و تقویت تدوین سیاست‌های مؤثر در راستای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم طراحی شده و هدف کلی آن حفظ امنیت مالی و ثبات اقتصادی در جمهوری بلغارستان اعلام شده است.

تقویت مکانیزم‌های نظارتی در راستای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم یک فرایند چندگانه و چندبعدی است که شامل مجموعه‌ای از اقدامات و تدابیر است. در زیر به برخی از این اقدامات کلیدی اشاره می‌شود:

1. استحکام بخشیدن به چارچوب قانونی:

- به‌روزرسانی قوانین: اصلاح و به‌روزرسانی قوانین و مقررات مربوط به مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم به منظور هم‌راستایی با استانداردهای بین‌المللی.

- تعریف واضح جرائم: شفاف‌سازی تعاریف و مفاهیم مرتبط با پولشویی و تأمین مالی تروریسم برای ایجاد قانونی واضح و کارآمد.

2. تقویت نهادهای نظارتی:

- افزایش منابع انسانی و مالی: تأمین بودجه و استخدام کارشناسان مجرب برای ارتقاء کیفیت نظارت و بازرسی‌ها.

- توسعه ظرفیت نهادهای نظارتی: برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های آموزشی برای کارکنان نهادهای نظارتی به منظور افزایش مهارت‌های فنی و تحلیلی.

3. توسعه فناوری‌های اطلاعاتی:

- استفاده از سامانه‌های نرم‌افزاری: پیاده‌سازی سیستم‌های نرم‌افزاری برای شناسایی و ردیابی فعالیت‌های مشکوک در نهادهای مالی.

- تحلیل داده‌های بزرگ: استفاده از داده‌های بزرگ و هوش مصنوعی برای شناسایی الگوهای مشکوک و پیش‌بینی رفتارهای پولشویی.

4. نظارت بر نهادهای مالی و غیرمالی

- بازرسی‌های منظم: برنامه‌ریزی بازرسی‌های منظم و غیرمنتظره بر روی نهادهای مالی و سایر مؤسسات مشکوک.

- نظارت بر مؤسسات غیرمالی: توجه به مؤسسات غیرمالی مانند صرافی‌ها و شرکت‌های مشاوره مالی که ممکن است در معرض پولشویی باشند.

5-افزایش همکاری بین‌نهادی:

- ایجاد کمیته‌های همکاری: تشکیل کمیته‌های مشترک میان نهادهای مختلف (پلیس، بانک مرکزی، وزارت دارایی) برای بهبود تبادل اطلاعات و هماهنگی در پاسخ به تهدیدات.

- چت‌بات‌ها و کانال‌های ارتباطی امن: فراهم‌آوری کانال‌های ارتباطی امن برای تبادل اطلاعات و بررسی‌های کیفری میان نهادهای مسئول.

6-تشویق گزارش‌دهی و واکنش سریع:

- سیستم‌های گزارش‌دهی مشکوک: تسهیل فرآیند گزارش‌دهی برای مؤسسات مالی در مورد فعالیت‌های مشکوک و انطباق با الزامات قانونی.

- بازرسی‌ها و پیگرد قانونی: سرعت بخشیدن به روند بازرسی‌ها و پیگرد قانونی در برابر تخلفات مربوط به پولشویی و تأمین مالی تروریسم.

7-انتشار اطلاعات و آگاهی‌سازی عمومی:

-آگاهی در مورد اقدامات نظارتی: انتشار اطلاعات درباره اقدامات نظارتی و نتایج آن‌ها به شهروندان و جامعه کسب‌وکار برای افزایش شفافیت.

- جذب مشارکت عمومی: تشویق شهروندان و جامعه مدنی به مشارکت در نظارت بر فعالیت‌های مالی و شناسایی موارد مشکوک.

[1] anti-money laundering and combating the financing of terrorism (AML/CFT)

[2] Virtual Asset Service Providers

[3] targeted financial sanctions

[4] Suspicious Transaction Report

[5] Proliferation Financing