ظرفیت های اقتصادی شهر وارنا (بلغارستان)

وارنا (Varna) شهری در شمال شرقی بلغارستان و سومین شهر بزرگ این کشور پس از صوفیه و پلوودیو است. این شهر که به‌عنوان پایتخت دریایی بلغارستان شناخته می‌شود، یکی از مقاصد گردشگری اصلی کشور است و در کنار دریای سیاه قرار دارد. وارنا در ساحل دریای سیاه واقع شده و یک بندر مهم در این منطقه است.

 این شهر در ابتدا به نام اودسوس (Odessos) شناخته می‌شد و از سوی یونانیان در قرن ششم پیش از میلاد تأسیس شد. وارنا به دلیل موقعیت استراتژیک خود در طول تاریخ نقش مهمی در تجارت و فرهنگ داشته است. اقتصاد وارنا عمدتاً بر پایه گردشگری، کشتیرانی، تجارت و صنایع مرتبط با دریا است. این شهر به دلیل دانشگاه‌های معتبر خود، مقصد محبوبی برای دانشجویان بین‌المللی نیز محسوب می‌شود. وارنا دارای فرودگاه بین‌المللی است که این شهر را به دیگر نقاط اروپا و جهان متصل می‌کند.

منطقه وارنا یکی از پیشروترین مناطق بلغارستان از نظر تولید ناخالص داخلی سرانه است. دستمزدها و درآمدها به طور مداوم در حال افزایش بوده و نابرابری درآمد و فقر در این منطقه در سطحی نسبتاً پایین قرار دارد. وارنا همچنین به عنوان منطقه‌ای با بیشترین میزان اشتغال در کشور شناخته می‌شود و نرخ بیکاری آن دومین پایین‌ترین نرخ در سراسر بلغارستان است.

سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های تجاری در این منطقه نسبتاً بالا است، اما جذب سرمایه‌های اروپایی همچنان نسبت به دیگر مناطق عقب‌تر است. زیرساخت‌های منطقه به خوبی توسعه یافته‌اند، هرچند مالیات‌های محلی در شهرداری‌های وارنا نسبتاً بالاست. مدیریت شهری در این منطقه نیز به طور کلی قابل توجهی خوب است.

از نظر جمعیتی، وارنا یکی از مناطقی است که روندهای توسعه جمعیتی نسبتاً مطلوبی را نشان می‌دهد. در حوزه آموزش نیز دستاوردها مثبت هستند و عملکرد دانش‌آموزان بسیار خوب ارزیابی می‌شود. از نظر بهداشت، تعداد پزشکان در وارنا بالاتر از میانگین کشوری است، اما کمبود تخت بیمارستانی یکی از چالش‌های اصلی منطقه به شمار می‌رود.

از نظر امنیت عمومی، نرخ وقوع جرم در این منطقه نسبتاً بالا است، در حالی که میزان کشف و رسیدگی به جرایم همچنان پایین است. در حوزه محیط‌زیست، وارنا حجم زیادی از زباله‌های خانگی تولید می‌کند، اما درصد قابل توجهی از این زباله‌ها برای تصفیه و بازیافت تحویل داده می‌شوند، که نقطه قوتی برای منطقه محسوب می‌شود. زندگی فرهنگی در وارنا پویا و پررونق است و گردشگری به عنوان یکی از بخش‌های اقتصادی برجسته در منطقه به خوبی توسعه یافته است. 

شاخص های اقتصادی

رشد تولید ناخالص داخلی:

در سال 2022، تولید ناخالص داخلی در منطقه با سرعتی نسبتاً بالا رشد کرده و به رتبه سوم ارتقاء یافته است. این روند، نشان‌دهنده پویایی اقتصادی و ظرفیت بالای منطقه برای رشد است.

حقوق و مستمری‌ها در سال‌های اخیر در این شهر با نرخی نزدیک به میانگین کشوری افزایش یافته‌اند و همچنان در سطحی نسبتاً بالا قرار دارند. در سال 2022، متوسط حقوق ناخالص سالانه برای افراد شاغل در  بخش های خدماتی به 19.4 هزار لوا رسید. همچنین، در سال 2023، میزان متوسط مستمری ماهیانه در منطقه 830 لوا بود که از میانگین کشوری 784 لوا بالاتر است.از سوب دیگر نابرابری درآمد و فقر در این منطقه در سال 2023 نیز در سطحی نسبتاً پایین باقی است. ضریب جینی، که میزان نابرابری درآمد را نشان می‌دهد، در منطقه 33.1 است، در حالی که میانگین کشوری 37.2 است.

سهم جمعیت زیر خط فقر ملی در منطقه 14.6 درصد است، که در مقایسه با میانگین کشوری 20.6 درصد، یکی از پایین‌ترین مقادیر در کشور است. این شاخص، منطقه را پس از پایتخت در رتبه دوم از نظر پایین‌ترین سطح فقر در کشور قرار می‌دهد.این داده‌ها نشان می‌دهد که منطقه با بهره‌گیری از رشد اقتصادی و سیاست‌های اجتماعی کارآمد، موفق به حفظ تعادل در توسعه اقتصادی و بهبود استاندارد زندگی شده است.

بازار کار:

منطقه وارنا همچنان یکی از بهترین عملکردها را در بلغارستان از نظر بازار کار دارد:

جمعیت در سن کار: سهم جمعیت در سن کار در این منطقه 60.4 درصد است که بالاتر از میانگین کشوری 58.5 درصد می‌باشد.

نرخ اشتغال: در سال 2023، وارنا با نرخ اشتغال 82.9 درصد (در مقایسه با 76.2 درصد در کشور) در صدر مناطق کشور قرار دارد.

نرخ بیکاری: بیکاری در وارنا 3.3 درصد است که دومین و پایین‌ترین نرخ در کشور پس از پایتخت محسوب می‌شود (میانگین کشوری 5.3 درصد).

 

 ساختار آموزشی نیروی کار:

کیفیت آموزشی نیروی کار منطقه وارنا نیز در وضعیت مطلوبی قرار دارد. سهم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی: در میان جمعیت 25 تا 64 ساله، این سهم به 37 درصد رسیده است که به طور قابل توجهی بالاتر از میانگین کشوری 31 درصد است.

تحصیلات ابتدایی و پایین‌تر: سهم افراد دارای تحصیلات ابتدایی یا کمتر، 15 درصد است که برابر با میانگین کشوری می‌باشد.این آمار نشان‌دهنده زیرساخت‌های آموزشی قوی و فرصت‌های شغلی متنوع در منطقه وارنا است، که منجر به کاهش بیکاری و افزایش اشتغال شده است.

سرمایه‌گذاری و تجارت:

سرمایه‌گذاری و فعالیت تجاری در منطقه وارنا همچنان در وضعیت نسبتاً خوبی قرار دارد. تعداد شرکت‌های غیرمالی در منطقه 78 شرکت به ازای هر هزار نفر جمعیت است که بالاتر از میانگین کشوری 70 شرکت به ازای هر هزار نفر است.

سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی:

هزینه برای دارایی‌های مادی بادوام: به 3.6 هزار لوا به ازای هر نفر رسیده است.سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی،  معادل 4 هزار یورو به ازای هر نفر است.محصول تولیدی به ازای هر شاغل به 108.5 هزار لوا در سال 2022 افزایش یافته است. سهم درآمدهای صادراتی در درآمد خالص فروش منطقه کمتر از میانگین کشوری است.

جذب سرمایه‌های اروپایی:

با وجود پیشرفت در سرمایه‌گذاری، جذب سرمایه‌های اروپایی در منطقه همچنان نسبتاً ضعیف است. تا تاریخ 30 ژوئن 2024، مبالغ پرداخت‌شده به ذی‌نفعان تحت برنامه‌های عملیاتی برابر با 2165 لوا به ازای هر نفر بوده است که کمتر از میانگین کشوری 3175 لوا به ازای هر نفر است. بیشترین بودجه در شهرداری بیالا و کمترین آن در دولگوپل پرداخت شده است.این آمار نشان می‌دهد که اگرچه منطقه وارنا از نظر سرمایه‌گذاری و تجارت در وضعیت مطلوبی قرار دارد، اما استفاده از منابع مالی اروپایی نیاز به بهبود دارد تا بتواند به توسعه اقتصادی بیشتر کمک کند.

زیرساخت های ارتباطی و بهداشتی :

زیرساخت‌های منطقه وارنا نسبتاً توسعه‌یافته و در وضعیت مطلوبی قرار دارد. تراکم شبکه جاده‌ای و ریلی بالا است. سهم بزرگراه‌ها و جاده‌های درجه یک در منطقه 28 درصد است، که بالاتر از میانگین کشوری 19 درصد است. کیفیت سطح جاده نیز در سال 2023 وضعیت خوبی دارد، به‌طوری‌که 56 درصد از جاده‌های منطقه در شرایط خوب هستند (در مقایسه با 40 درصد در کشور).

دسترسی خانوارها به اینترنت نزدیک به میانگین کشوری است: 87 درصد در وارنا، در مقایسه با 89 درصد در کشور است. 87  درصد از جمعیت منطقه به فاضلاب عمومی دسترسی دارند، که از بالاترین میزان‌ها در کشور است (در مقایسه با 75 درصد در کشور). تقریباً تمام شبکه فاضلاب به تصفیه‌خانه‌های فاضلاب متصل است. 86 درصد در شهر وارنا در مقایسه با 67 درصد در سطح بلغارستان است.

این آمار نشان‌دهنده توسعه و کارآمدی زیرساخت‌های منطقه وارنا، به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل و مدیریت فاضلاب است، که نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید دارد. در سال 2024،  براساس ارزیابی ادارات محلی در زمینه توسعه دولت الکترونیک و ارائه خدمات "یک‌مرحله‌ای" همچنان در حال افزایش است و از بالاترین سطوح در کشور برخوردار است. اگرچه ارزیابی شفافیت کار ارگان‌های خودگردان محلی در حال کاهش است، اما همچنان در میان بالاترین‌ها در کشور قرار دارد.

مالیات‌های محلی:

سطح متوسط مالیات‌های محلی در شهرداری‌های منطقه وارنا در سال 2024 همچنان بالا باقی بود. تفاوت این مالیات‌ها با میانگین کشوری در موارد زیر بیشتر است:

• انتقال اموال، تجارت خرده‌فروشی و وسایل نقلیه.
• مالیات بر املاک اشخاص حقوقی نیز در منطقه نسبتاً سنگین است.
• بالاترین مالیات محلی در شهرداری وارنا و کمترین آن در شهرداری دولتی چیفلیک ثبت شده است.

درآمدها و هزینه‌های شهرداری:

• سهم درآمدهای محلی از کل درآمدهای شهرداری‌های منطقه وارنا نسبتاً زیاد است و این منطقه با میانگین 32 درصد (در مقایسه با 27 درصد در کشور) در سال 2023 رتبه چهارم کشور را دارد.
• وارنا در زمینه پوشش هزینه‌های شهرداری از طریق درآمدهای محلی با 85 درصد (در مقایسه با 74 درصد در کشور) در رتبه سوم کشور قرار گرفته است.

توسعه اجتماعی:

منطقه وارنا در سال 2023 نیز از توسعه جمعیتی بسیار خوبی برخوردار است و رتبه سوم را (پس از پایتخت و منطقه اسلیون) در این رده به خود اختصاص داده است.

ضریب افزایش طبیعی: 4.7-، که از بالاترین‌ها و بسیار بهتر از میانگین کشوری (6.8-) است.

وارنا همچنان به جذب ساکنان ادامه می‌دهد؛ ضریب رشد مثبت و سومین بالاترین در کشور است.

سهم کودکان زیر 4 سال در منطقه بالاتر از میانگین کشوری است (4.7٪ در مقابل 4.5٪ در کشور)، و جمعیت بالای 65 سال کمتر از میانگین کشوری است (21.5٪ در مقابل 23.8٪)

تراکم جمعیت در مناطق شهری وارنا نسبتاً بالا است - 1623 نفر در هر کیلومتر مربع در مقایسه با 1221 نفر در هر کیلومتر مربع در کشور.

آموزش و پرورش:

• منطقه وارنا از جمله مناطقی است که بهترین عملکرد را در زمینه آموزش (بعد از پایتخت) دارد.
  • سهم کودکان در مهدکودک‌ها: 91٪ (در مقایسه با 88٪ در کشور).
  • نسبت ثبت‌نام جمعیت در کلاس‌های V-VII: 92٪ (در مقایسه با 90٪ در کشور).
  • سهم دانشجویان سال دوم: نسبتاً کم و برابر با 0.8٪(در مقایسه با 1.2٪ در کشور).
  • مطابقت بین تخصص‌های آموزش حرفه‌ای و نیازهای اقتصادی منطقه: نسبتاً زیاد است.
• در ارزیابی ملی در ریاضیات پس از کلاس هفتم در سال 2024، دانش‌آموزان وارنا با کسب 51.3 امتیاز، دومین نمره برتر (پس از پایتخت) را کسب کردند (میانگین کشوری: 42.9).
  • در آزمون زبان و ادبیات بلغاری: میانگین میزان موفقیت در منطقه "خوب" 4.36 (در مقایسه با "خوب" 4.30 در کشور) بوده است.
  • سهم نمرات ضعیف: 8.7٪، معادل میانگین کشوری.
• تعداد دانش‌آموزان در منطقه همچنان نسبتاً بالا است.

مراقبت‌های بهداشتی:

منطقه وارنا در سال 2023 همچنان سهم نسبتاً کمی از بیمه‌شدگان سلامت دارد – 91 درصد (در مقایسه با 95 درصد در کشور).

• تعداد پزشکان عمومی و متخصص در وارنا بیشتر از میانگین کشوری است.
• کمبود تخت در بیمارستان‌های چندتخصصی وجود دارد: 4.7 تخت به ازای هر هزار نفر (در مقایسه با 6.1 تخت در کشور)
• قابلیت استفاده از تخت‌ها نیز کمتر است – 52 درصد (در مقابل 56 درصد در کشور)
• تعداد داروخانه‌ها به نسبت جمعیت، مشابه میانگین کشوری است.
• میزان مرگ‌ومیر نوزادان نسبتاً پایین است.
• میانگین امید به زندگی ساکنان از بالاترین‌ها در کشور است –4 سال (در مقایسه با 73.5 سال در کشور)

نظم و امنیت:

اگرچه حجم کار قضات در وارنا نسبتاً کم است، اما این موضوع تأثیر قابل توجهی بر سرعت اجرای عدالت ندارد:

در سال 2023، یک قاضی در دادگاه منطقه به‌طور متوسط 13.8 پرونده در ماه بررسی می‌کند (در مقایسه با 14.4 پرونده در کشور)

در دادگاه اداری، هر قاضی به‌طور متوسط 12.8 پرونده در ماه را بررسی می‌کند (در مقابل 14.8 پرونده در کشور)

سهم پرونده‌های مختومه در مدت 3 ماه:

o          پرونده‌های کیفری: 90 درصد (در کشور: 91 درصد)

o          پرونده‌های مدنی: 63 درصد (در کشور: 65 درصد)

o          پرونده‌های اداری: 71 درصد (در کشور: 72 درصد)

در سال 2023:

• جرایم در وارنا افزایش یافته و دومین بیشترین میزان جرایم در کشور را دارد (پس از ویدین).
• تعداد جرایم ثبت‌شده علیه اشخاص و اموال: 14.9 در هر هزار نفر (در کشور: 11.3 در هر هزار نفر).
• میزان کشف جرایم: 42 درصد (در کشور: 53 درصد) – دومین پایین‌ترین میزان پس از پایتخت.
• تعداد نسبی افسران پلیس: 3.9 در هر هزار نفر (در کشور: 4.2 در هر هزار نفر).

فرهنگ و گردشگری:

وارنا تاریخ طولانی دارد که به دوران باستان باز می‌گردد. این شهر به ویژه در دوره‌های روم و بیزانس اهمیت زیادی داشت.در این شهر می‌توان آثار تاریخی زیادی از جمله معابد، حمام‌های رومی و موزه‌های متعددی را مشاهده کرد.یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های تاریخی وارنا، "گورستان طلای وارنا" است که قدیمی‌ترین گورستان طلایی جهان را در خود جای داده است. این شهر با داشتن دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی معتبر، نقش بسزایی در توسعه علمی و فرهنگی بلغارستان ایفا می‌کند.

دانشگاه پزشکی وارنا (Medical University of Varna):

این دانشگاه در سال ۱۹۶۱ تأسیس شده و یکی از معتبرترین مراکز آموزش پزشکی در بلغارستان و اروپا محسوب می‌شود. دانشگاه پزشکی وارنا با داشتن امکانات آموزشی و پژوهشی مدرن و تیمی از اساتید و متخصصان برجسته، محیطی عالی برای تحصیل دانشجویان بین‌المللی فراهم می‌کند.

دانشگاه مدیریت وارنا (Varna University of Management - VUM):

این دانشگاه در سال ۱۹۹۶ تأسیس شده و به‌عنوان یک مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی خصوصی فعالیت می‌کند. دانشگاه مدیریت وارنا با ارائه برنامه‌های آموزشی متنوع و جدید یکی از بهترین دانشگاه‌های بلغارستان به‌شمار می‌رود. تمام برنامه‌های تحصیلی دانشگاه به زبان انگلیسی ارائه می‌شود و این دانشگاه یکی از بالاترین نرخ‌های دانشجویان بین‌المللی در بلغارستان را دارد.

دانشگاه فنی وارنا (Technical University of Varna):

این دانشگاه یکی از مراکز برجسته در زمینه‌های فنی و مهندسی در بلغارستان است و با ارائه رشته‌های متنوع در حوزه‌های مختلف مهندسی، نقش مهمی در تربیت نیروی متخصص در کشور دارد.

شخصیت های مشهور شهر وارنا:

1. پانچو ولادیگروف (Pancho Vladigerov): آهنگساز و پیانیست برجسته بلغاری که نقش مهمی در توسعه موسیقی کلاسیک بلغارستان ایفا کرده است. او از جمله بنیان‌گذاران فستیوال تابستانی وارنا در سال ۱۹۲۶ بود.
2. دوبری هیستروف (Dobri Hristov): آهنگساز و رهبر ارکستر معروف بلغاری که در ترویج موسیقی محلی و کلاسیک نقش بسزایی داشته و از دیگر بنیان‌گذاران فستیوال تابستانی وارنا است.
3. امیل دیمیتروف (Emil Dimitrov): خواننده و آهنگساز محبوب بلغاری که با آثار خود تأثیر زیادی بر موسیقی پاپ بلغارستان داشته است. مجسمه مومی او در موزه‌ای در وارنا به نمایش گذاشته شده است.
4. کریستو استویچکوف (Hristo Stoichkov): بازیکن فوتبال مشهور بلغاری که در تیم‌های مطرحی مانند بارسلونا بازی کرده و افتخارات بسیاری را برای فوتبال بلغارستان به ارمغان آورده است.
5. گریگور دیمیتروف (Grigor Dimitrov): تنیسور حرفه‌ای بلغاری که در مسابقات بین‌المللی موفقیت‌های چشم‌گیری کسب کرده و نام بلغارستان را در عرصه تنیس جهان مطرح کرده است.

 

علاوه بر این، وارنا با برگزاری جشنواره‌ها و رویدادهای فرهنگی متعدد، هنرمندان و نویسندگان برجسته‌ای را به جامعه معرفی کرده است. این شهر با داشتن موزه‌ها، تئاترها و مراکز فرهنگی متنوع، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی بلغارستان شناخته می‌شود.

با توجه به موقعیت استراتژیک وارنا و تاریخچه غنی آن، این شهر همواره در توسعه فرهنگی و علمی‌بلغارستان نقش بسزایی داشته و دارد.

وارنا در سال 2023 نیز حضور پررنگی در فرهنگ و گردشگری داشته است:

• ظرفیت تخت‌های اقامتی: 149 تخت در هر هزار نفر (در کشور: 56 تخت در هر هزار نفر)
• اقامت شبانه: 10,555 در هر هزار نفر (در کشور: 4,167 در هر هزار نفر)
• اقامت از طریق پلتفرم‌های اقتصاد مشارکتی آنلاین: 1,148 در هر هزار نفر (در کشور: 500 در هر هزار نفر)
• بازدید از سینماها افزایش یافته است – 1,114 بازدید در هر هزار نفر (در کشور: 684 در هر هزار نفر)
• بازدید از تئاترهای محلی، موزه‌ها و کتابخانه‌ها نیز رو به افزایش است، اما نسبت به اندازه جمعیت، همچنان کمتر از میانگین کشوری است.