اقتصاد دریامحور بنگلادش

اقتصاد آبی یا دریا محور مفهومی تقریبا در حال ظهور در بنگلادش است که به استفاده و مدیریت پایدار منابع دریایی و ساحلی این کشور اشاره دارد. بنگلادش با توجه به موقعیت استراتژیک، خط ساحلی وسیع و منابع دریایی غنی، پتانسیل قابل توجهی در اقتصاد آبی دارد.

بنگلادش است با خط ساحلی 580 کیلومتری (360 مایل) در ساحل خلیج بنگال به اقیانوس هند دسترسی دارد. رودهای براهماپوترا (جامونا) و مگنا و شاخه‌های آنها یک خط ساحلی دلتایی بسیار نامنظم ایجاد کرده اند. طی سال های 2012 تا 2014، پس از حل اختلافات مرزی بین بنگلادش و میانمار و صدور رای به نفع بنگلادش، وسعت دریای بنگلادش 30 درصد افزایش یافت. از سوی دیگر، پس از چندین دهه اختلاف و مذاکرات در خصوص مرز دریایی بین بنگلادش و هند، سرانجام در 7 ژوئیه 2014 رای نهایی صادر و این مرز مشخص گردید. پس از تثبیت حقوق دریایی، بنگلادش سعی کرد با تمرکز بر اقتصاد آبی از منابع اقیانوسی بهره برداری بیشتری کند.

دانشگاه دریانوردی بانگبابندو شیخ مجیبور رحمان در سال 2013 با هدف ایجاد مهارت های مرتبط با اقتصاد آبی و توسعه آن تاسیس شد. همچنین دپارتمان اقیانوس شناسی در دانشگاه‌های مختلف این کشور از جمله دانشگاه داکا ایجاد گردید.  بنگلادش طرح دلتا-2100 را در سال 2020 تصویب کرده و در آن اقتصاد دریایی را در اولویت قرار داده است. از این طریق، دولت وظیفه استفاده از اقتصاد دریایی را بر عهده گرفته است. واحد امور دریایی وزارت امور خارجه با برنامه کاری توسعه اقتصاد آبی، وظیفه رایزنی با طیف وسیعی از ذینفعان را در این حوزه بر عهده دارد.

تاکنون 26 بخش زیر مجموعه سرفصل هایی چون نفت و گاز، گردشگری، بنادر،کشتی سازی، بازیافت کشتی‌ها، حمل و نقل دریایی (90 درصد باربری تجارت خارجی بنگلادش از طریق دریا انجام می‌شود) ، انرژی‌های تجدیدپذیر (استفاده فرا ساحلی از انرژی باد)، منابع دریایی(شیلات و آبرزی پروری) و صنایع معدنی به عنوان ظرفیت های توسعه ای در بنگلادش شناسایی شده است. برآورد می‌شود که اقتصاد آبی در حال حاضر حدود 3 تا 4 درصد به تولید ناخالص داخلی بنگلادش کمک کند.

دولت در بودجه اعلامی سال مالی 2025-2024  مبلغ 100 کرور تاکا (یک میلیارد تاکا حدود 8 میلیون دلار) برای فعالیت های تحقیق و توسعه در بخش اقتصاد آبی اختصاص داده است.

جذب سرمایه گذاری برای توسعه بنادر:

بنگلادش برای جذب سرمایه گذار در بنادر خود تلاشی فعالانه را دنبال می‌کند، آنها سعی دارند با امضای یادداشت های تفاهم با دیگر کشورها و همچنین سازمان‌های بین المللی برای جذب سرمایه گذاری در مناطق بندری خود اقدام کنند.

این کشور در تلاش است تا بتواند برای توسعه بندر Chattogram 11.5 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی جذب کند تا بتواند ظرفیت آن را تا شش برابر ظرفیت موجود افزایش دهد.

به گفته دریاسالار محمد سهیل، رئیس اداره بندر چاتوگرام (CPA)، بر اساس این برنامه - که دارای چهار بخش خواهد بود و در سال 2026 آغاز خواهد شد - اپراتورهای جهانی بنادر در سال آینده قراردادهای سرمایه گذاری منعقد خواهد کرد، وی افزود که PSA سنگاپور و DP World مستقر در دبی به ترتیب در پایانه‌های خلیج در بخش های 1 و 2 سرمایه گذاری خواهند کرد.

اداره بندر چیتاگونگ در اردیبهشت ماه سال 1403 یادداشت تفاهمی (غیر الزام آور) برای سرمایه گذاری یک میلیارد دلاری با یک شرکت اماراتی به اسم  گروه AD Ports برای کاوش در توسعه و بهره برداری از ترمینال چند منظوره در چیتاگونگ، امضا کرده است.

شرکت دانمارکی APM terminals، یک شبکه بندری مشهور و جامع جهانی، علاقه زیادی به توسعه و ارتقاء زیرساخت‌های ارتباطی موجود در بنگلادش نشان داده است و مذاکراتی در خصوص نحوه همکاری آغاز کرده است.

بنگلادش و عربستان قرارداد امتیاز پایانه کانتینری Patenga را اواخر سال 1402 با یکدیگر امضا کردند.

شیلات:

بر اساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد از وضعیت شیلات وآبزی پروری جهان در سال 2020 بنگلادش از نظر استخراج ماهی از آب های آزاد رتبه سوم و در تولید آبزیان رتبه پنجم را در جهان دارد.

بنگلادش ماهی، آبزیان و محصولات مرتبط با شیلات را به بیش از 50 کشور در سراسر جهان صادر میکند. بیش از 57 درصد این تولید از طریق آبزی پروری انجام می‌شود. ماهی و آبزیان یکی از کالاهای صادراتی مهم برای بنگلادش است و تاکید ویژه بر صادرات انواع میگو مانند گالدا، باگدا، هاریانا و انواع ماهی‌ها مانند ماهی باس، پومفرت، کاتل ماهی، خرچنگ و کوچیا به کشورهای مختلف اطراف را دارد. در حال حاضر بنگلادش ماهی و محصولات دریایی  را به اتحادیه اروپا، ایالات متحده، ژاپن، روسیه و چین صادر می‌کند که اتحادیه اروپا مقصد اصلی آن است. در سال مالی 2021-2022، بنگلادش در مجموع 533 میلیون دلار از صادرات ماهی، میگو و سایر محصولات شیلاتی به دست آورد که بیش از 1 درصد از کل درآمد صادراتی کشور در آن سال مالی را تشکیل می دهد. بخش شیلات بنگلادش افزایش مداوم صادرات را تجربه کرده است که به طور قابل توجهی به رشد این بخش در دهه‌های اخیر کمک کرده است.

کمک فائو در بنگلادش در مدیریت آب و شیلات

کمک های فائو در بنگلادش طی سال های 2022-2026 توسط چارچوب برنامه ریزی کشور (CPF) هدایت می‌شود که بر چهار موضوع متمرکز است. 1-تهیه غذای سالم، ایمن و مغذی و ستون، 2- افزایش توانمندی مقابله با تغییرات اقلیمی ، 3- توسعه پایدار مبتنی بر طبیعت، 4-تمرکز بر مدیریت آب و آب پاک.

فائو به عنوان یک شریک فنی در پروژه‌های مختلفی برای توسعه ماهیگیری و آبزی پروری منطبق بر اقلیم با رویکرد کمک به جوامع محلی از طریق افزایش آگاهی و دانش جامعه، ارتقاء پذیرش فن آوری‌های شیلات و آبزی پروری، ارائه آموزش و کمک های فنی به وزارت شیلات و سایر سازمان‌های دولتی در بنگلادش فعالیت می نماید.

 صنعت کشتی سازی و بازیافت کشتی در بنگلادش

دولت بنگلادش صنعت کشتی سازی را به عنوان یک بخش دارای اولویت اعلام کرده و زمینه را برای رشد آن فراهم کرده است. بنگلادش جایگاه سیزدهم را در کشتی سازی جهانی دارد و پتانسیل خوبی برای توسعه این صنعت دارد. در حال حاضر، 15 کارخانه کشتی سازی در بنگلادش موفق شده اند به استانداردهای بین المللی دست یابند. این کارخانه‌های کشتی سازی دارای سرمایه‌های به نسبت مناسبی بوده و می‌توانند شهرت بنگلادش را به عنوان یک کشور دارای صنایع کشتی سازی تقویت کنند. یک شرکت بنگلادشی(Ananda Shipyards & Slipways Limited) در سال 2008 موفق شد یک کشتی کانتینری را به اسم "استلا ماریس"را به دانمارک صادر نماید. شرکت های مشهوری مانند Ananda Shipyard و Slipways Limited و همچنین Western Marine Shipyard Limited به دلیل تخصص خود در شیوه‌های مدرن کشتی سازی مورد تحسین بین المللی قرار گرفته اند. این شرکت‌ها نمونه‌ای از توانایی بنگلادش در تولید کشتی‌هایی مطابق با استانداردهای بین‌المللی هستند.

در حال حاضر، حدود 200 کارخانه کشتی سازی و کارگاه‌های محلی دریایی برای بازیافت کشتی‌ها در بنگلادش فعال هستند و این کشور با صادرات کشتی‌هایی به ارزش حدود 200 میلیون دلار گام هایی برای صادرات کشتی به بازار جهانی برداشته است. کشتی سازی مقرون به صرفه بنگلادش که هزینه آن تقریباً 15 درصد کمتر از کشورهای همسایه است، مزیت رقابتی در بازار را برای این کشور ایجاد می‌کند. کشتی سازی در بنگلادش یک صنعت نوپا و در حال رشد است.

کشف نفت و گاز و استخراج آن در مناطق ساحلی و دریا :

شرکت دولتی Petrobangla بنگلادش دور جدید مناقصه بین‌المللی برای اکتشاف نفت و گاز طبیعی در 24 بلوک واقع در خلیج بنگال را بر اساس قرارداد جدید اشتراک تولید (PSC) برای افزایش تولید انرژی اعلام کرده است. مناقصه فراساحلی بنگلادش 2024 اولین دور مناقصه در هشت سال گذشته است که زمین‌های فراساحلی شامل پانزده منطقه عمیق و 9 بلوک کم عمق را ارائه می دهد.

آخرین مناقصه بنگلادش برای اکتشاف نفت و گاز فراساحلی در سال 2016 فراخوان شد و هم اکنون کابینه بنگلادش یک فراخوان جدید را در جولای 2023 تصویب کرده است.

در سال 2022، تولید گاز طبیعی و نفت خام بنگلادش به ترتیب 24.3 میلیارد متر مکعب و 309 تن بود. ذخایر قطعی گاز این کشور 243 میلیارد متر مکعب و ذخایر قطعی نفت خام آن 4000 تن (2022) بوده است.

مناطق آزاد تجاری

بنگلادش قصد دارد حداقل 100 منطقه ویژه اقتصادی یا منطقه آزاد تجاری را به عنوان بخشی از چشم انداز 2041 خود ایجاد کند. سازمان مناطق اقتصادی بنگلادش در نوامبر 2010 با هدف جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی بیشتر و همچنین تنوع بخشیدن به صادرات کشور تأسیس شد. در این مناطق آزاد به توسعه اقتصاد آبی(دریا محور) نیز توجه گردیده است.