استراتژی چین در آفریقا: تغییر از استخراج به سرمایه گذاری

چین در دهه‌های 1990 و 2000 یک رونق اقتصادی عظیم را تجربه کرد که باعث افزایش تقاضای آن برای واردات منابع مانند نفت از آفریقا شد. این منجر به مدلی از تأمین مالی توسعه شد که در آن چین در ازای دسترسی به منابع، زیرساخت‌های کشورهای آفریقایی را تأمین مالی کرد. این رویکرد به مدل آنگولا معروف شد، زیرا همه چیز با مشارکت زیرساخت برای نفت بین چین و آنگولا در سال 2004 آغاز شد. با این حال، طی یک دهه، به چند دلیل، تغییر رویکرد چین مورد نیاز بود.

 اول ، کشورهای آفریقایی در برابر شوک‌ها آسیب‌پذیر هستند و تلاش می‌کنند تا بازپرداخت بدهی‌ها را افزایش دهند. به عنوان مثال، در مورد آنگولا، قیمت نفت در اواسط سال 2014 از 115 دلار به زیر 50 دلار کاهش یافت. اخیراً، تأثیر تعطیلی اقتصادی کووید و شوک‌های عرضه در حول و حوش جنگ در اوکراین تلفات اقتصادی می‌گیرد.

دوم، نیازهای داخلی چین در حال تغییر است. در سال‌های اخیر، تغییرات آب و هوایی و تغییر رژیم غذایی، بر عرضه داخلی مواد غذایی چین فشار وارد کرده است. این باعث علاقه به مشارکت هایی شد که می‌توانست به این امر کمک کند. چین هم چنین از صادرکننده صنایع سنگین و کالاهای تولیدی انرژی بر کنار می‌رود. تمرکز آن بیشتر بر حوزه‌های رشد است، مانند کشاورزی و تولید با ارزش افزوده بالاتر. از نظر ژئوپلیتیکی نیز می خواهد از توسعه آفریقا و امنیت غذایی خود حمایت کند.

مطالعات در مورد این تغییرات نشان می دهد که رابطه در حال تغییر بین چین و آفریقا، فراتر از تمرکز بر نفت و کالاهای استخراجی است. تمرکز جدید بیشتر بر تولید صنعتی، ایجاد شغل، سرمایه‌گذاری‌هایی است که منجر به صادرات آفریقا و فرصت‌های کشاورزی و فناوری دیجیتال برای افزایش بهره‌وری می‌شود. دولت ها، محققان، انجمن‌های تجاری و مشاغل آفریقایی باید بفهمند که در هونان چه می‌گذرد. این به آنها کمک می‌کند تا فرصت های جدید را درک و اطمینان حاصل کنند که شرکت های آفریقایی در شرایط رقابتی قرار دارند.

مدل هونان ( HUNAN ) چیست؟

هدف مدل هونان حمایت از چشم انداز 2035 برای همکاری چین و آفریقا با فشار بر موارد زیر است:

• همکاری پزشکی؛ کاهش فقر و توسعه کشاورزی؛ تجارت؛ سرمایه گذاری؛ نوآوری؛ توسعه سبز، ظرفیت سازی؛ تبادل فرهنگی و مردمی و صلح و امنیت

تحقق این اهداف تحت چتر نمایشگاه اقتصادی و تجاری چین و آفریقا و یک منطقه آزمایشی برای همکاری عمیق اقتصادی و تجاری چین و آفریقا انجام می‌شود. هر دو در چانگشا، مرکز استان هونان قرار دارند.

استان هونان به عنوان مرز جدید روابط چین و آفریقا انتخاب شد تا حدی به این دلیل که بسیاری از صنایع رقابتی چین در آنجا مستقر هستند. آن‌ها شامل شرکت های بزرگ فناوری کشاورزی، یک شرکت پیشرو خودروهای الکترونیکی چینی (BYD Changsha) و تجهیزات تولیدی و شرکت های صنعت ساخت و ساز می‌شوند. بسیاری از این شرکت ها در بازارهای آفریقا حضور و استراتژی بلندمدتی برای آن دارند.

نمایشگاه اقتصادی و تجاری چین و آفریقا

نمایشگاه اقتصادی و تجاری چین و آفریقا دارای فعالیت ها و رویدادهای بسیاری است که در مراکز نمایشگاهی بزرگ میزبانی می‌شوند. این اجازه می دهد تا شراکت های تجاری جدید با سرعت و سهولت لجستیکی ایجاد شود. در رویدادی در سال 2023 با 10000 شرکت چینی و 1700 شرکت کننده خارجی، گزارش شد که 120 پروژه به ارزش مجموع 10.3 میلیارد دلار آمریکا امضا شد. تمام 53 کشور آفریقایی که چین با آن‌ها روابط دیپلماتیک دارد، حضور داشتند.

منطقه آزمایشی برای همکاری عمیق اقتصادی و تجاری چین و آفریقا، منطقه بزرگی است که با هدف گسترش تجارت دوجانبه، مقابله با تنگناها در تجارت و همکاری و بهبود لجستیک بین دو منطقه ایجاد شده است. نمونه‌هایی از تنگناهای معمولی شامل دسترسی به بازار، امور مالی، تدارکات، استعدادها و خدماتی مانند بازاریابی و قانون است. برخی از ابتکاراتی که می‌توان در منطقه آزمایشی یافت، شامل آموزش حرفه ای و آموزشی و مرکز خدمات دیجیتالی است که از شرکت های چینی در تلاش برای تعامل اقتصادی با آفریقا حمایت می‌کند. این منطقه شامل یک سکوی دائمی نمایشگاه و یک پارک نمایشی است.

برخی از پیامدهای تغییر

تمرکز ویژه مدل هونان بر کشاورزی، تجهیزات صنایع سنگین و حمل و نقل مانند اتومبیل های برقی و قطار است. این‌ها زمینه‌هایی هستند که هونان در چین پیشرو است و این صنایع در حال رشد در بسیاری از کشورهای آفریقا هستند. برای چین ممکن است به منابع جدیدی از امنیت غذایی و همچنین بازارهای جدید برای محصولات فناوری و فرصت هایی برای تعیین استانداردهای فناوری منجر شود. بنابراین، این رویکرد، آفریقا را در موقعیت مهمی‌برای درک فرصت‌های جدید و شکل‌دهی زمینه‌های همکاری مرتبط - در داخل، با چین و در سطح جهانی قرار می‌دهد.

مدل هونان همچنین به دنبال حمایت از تجارت کارآمدتر است. گذرگاه‌های تجاری جدید از طریق راه‌آهن، رودخانه، هوا و اقیانوس برای ارتباط بهتر هونان با کشورهای آفریقایی، به‌ویژه مراکز تجاری، ساخته می‌شوند. هم چنین تلاش هایی برای حل مسائل مربوط به دسترسی به ارز خارجی و تقویت استفاده بیشتر از ارزهای محلی وجود دارد. در حال حاضر بسیاری از تجارت بین‌المللی با دلار آمریکا انجام می‌شود، زیرا در همه کشورها پذیرفته شده است. اما بسیاری از کشورهای در حال توسعه اگر کالایی مانند نفت یا گاز برای صادرات نداشته باشند، برای انباشت دلار تلاش می‌کنند. معامله گران کوچک و متوسط (SME) به طور خاص با مشکل مواجه هستند و کمتر قادر به تحمل هرگونه خطر ارزی در برابر ارزش پول محلی خود هستند. منطقه در هونان شامل مرکزی است که سیستم های پرداخت تجاری را بر اساس ارزهای دیگر آزمایش می‌کند. این می‌تواند به یک مدل گسترده تر برای تجارت مبتنی بر SME با ارزهای محلی تبدیل شود.

در نهایت، دستور کار هونان چین برای کشورهای مختلف آفریقایی معنای متفاوتی خواهد داشت و در طول زمان تکامل خواهد یافت. این یک تغییر اخیر است، به ویژه از سال 2018، اما فراتر از پتانسیل آن برای افزایش امنیت غذایی و ظرفیت تولید در چین و کشورهای آفریقایی، پیامدهای مهم دیگری نیز وجود خواهد داشت. ممکن است لجستیک دیجیتال و ارتباطات را برای تجارت بین چین و آفریقا و هم چنین تحقیق در مورد استانداردهای فناوری، صنعت و تجارت و جریان‌ها و روندهای تجاری تسهیل کند.

نکته:

• علیرغم حذف عوارض گمرکی بر روی 98 درصد محصولات وارداتی از 18 کشور آفریقایی در سال 2022، تراز تجاری به نفع چین که صادرات آن به این قاره تحت سلطه محصولات نهایی است، هم چنان مازاد است. بر اساس داده‌های منتشر شده در این هفته، 23 آگوست توسط اداره کل گمرک چین، تجارت بین چین و آفریقا در هفت ماهه اول سال 2023 به 156.4 میلیارد دلار رسید که 7.4 درصد نسبت به مدت مشابه سال 2022 افزایش یافته است. از همین منبع، بین اول ژانویه تا 31 ژوئیه 2023، صادرات از پادشاهی میانه به کشورهای آفریقایی 20 درصد نسبت به مدت مشابه سال 2022 افزایش یافته و به حدود 97.8 میلیارد دلار رسیده است. اداره کل گمرک چین همچنین اعلام کرد که واردات چین از آفریقا در هفت ماهه نخست سال جاری به 58.6 میلیارد دلار رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته تغییری نداشته است. بیشتر صادرات چین به آفریقا کالاهای تمام شده (منسوجات، پوشاک، ماشین آلات، الکترونیک و غیره) است، در حالی که صادرات آفریقا به پادشاهی میانه تحت سلطه مواد خام مانند نفت خام، مس، کبالت و سنگ آهن است که منجر به تجارت مزمن می‌شود، مازاد به نفع چین.
• در تلاش برای اصلاح این عدم تعادل تجاری مداوم، پکن در سال 2022 عوارض گمرکی 98 درصد از محصولات وارداتی از 18 کشور آفریقایی از جمله گینه، موزامبیک، رواندا و توگو را حذف کرد. این کاهش تعرفه به دنبال اعلام شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در هشتمین کنفرانس وزیران مجمع همکاری چین و آفریقا (FOCAC 8) که در نوامبر 2021 در داکار برگزار شد، مبنی بر قصد پکن برای افزایش واردات محصولات کشاورزی آفریقایی صورت گرفت. رهبر چین سپس اشاره کرد که هدف افزایش کل واردات چین از قاره آفریقا به 100 میلیارد دلار در سال از سال 2022 و سپس به 300 میلیارد دلار در سال تا سال 2035 است.(1)

https://theconversation.com/chinas-africa-strategy-is-shifting-from-extraction-to-investment-driven-from-the-industry-rich-hunan-region-209044

https://allafrica.com/stories/202308250006.html

(1)https://www.mediacongo.net/article-actualite-126120_chine_afrique_les_echanges_commerciaux_ont_augmente_de_7_4_durant_les_sept_premiers_mois_de_2023_a_156_4_milliards.html