پروژه یوان دیجیتال؛ ویژگی‌ها و مزیت ها

بانک مرکزی چین با هدف جایگزینی پول دیجیتال با بخشی از پول نقد در گردش از اولین ارز دیجیتالی خود یعنی یوان دیجیتال رونمایی کرده است. یوان دیجیتال، پروژه ای که از سال 2014 کار بر روی آن شروع شده، اولین ارز دیجیتالی است که از حمایت و تامین مالی کامل دولت چین برخوردار گشته است. البته این پروژه در حال حاضر در مراحل آزمایشی قرار دارد و هنوز امکان استفاده گسترده از آن بجز در چند شهر سرزمین اصلی چین فراهم نیست، اما طرح ایده یوان دیجیتال و پیش بینی گسترش استفاده از آن در سال های آتی سوالات متعدد و بعضا تصورات نادرستی را در ذهن سیاست گذاران و فعالان تجاری ایجاد کرده که نیازمند ارائه پاسخ و توضیح مناسب است.

آیا می‌توان در یوان دیجیتال سرمایه گذاری کرد؟

یوان دیجیتال یک ارز مجازی معادل سازی شده با یوان کاغذی است که ارزش آن کاملا با ارز ملی چین برابر است و اساسا مکانیزمی‌برای دیجیتالی کردن اسکناس ها و سکه‌های فیزیکی در گردش در اقتصاد چین محسوب می‌شود. نکته حائز اهمیت اینکه این ارز بر خلاف ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز (cryptocurrencies) همچون بیت کوین، اتریوم و... در معرض نوسان‌های ناگهانی قرار ندارد زیرا ارزش آن به ارزش یوان کاغذی گره زده (peg) شده است. یوان دیجیتال یک ارز کاملا متمرکز و زیر نظر دولت چین است که هدف اصلی آن فراهم کردن امکان رصد دقیق تراکنش های آنلاین و ممانعت از انجام معاملات غیرقانونی و فعالیت های پولشویی و تامین مالی تروریزم است. این ویژگی‌ها در کنار امن بودن و کم ریسک بودن، توجیه سرمایه گذاری در یوان دیجیتال را (بر خلاف ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز نظیر بیت کوین) منتفی می سازد زیرا ارزش این ارز دیجیتال افزایش یا کاهش ارزش ناگهانی ای را تجربه نمی‌کند و از این جهت عملا موضوع سرمایه گذاری در آن مطرح نیست بلکه بیشتر بحث سهولت داد و ستد است که آن را برای استفاده کنندگان جذاب می سازد. این در حالی که بیت کوین به لطف استفاده از فن آوری بلاکچین و دفتر کل توزیع شده، فاقد یک نهاد رگولاتوری (بانک مرکزی) متمرکز بوده و به جهت برخورداری از این ویژگی تراکنش های آن امکان ردگیری و انسداد ندارند. ضمن اینکه داد و ستد بیت کوین ارزان قیمت، سریع و کاملا شفاف است. بنابراین یوان دیجیتال پدیده ای کاملا مستقل و متفاوت از ارزهای مجازی غیرمتمرکز نظیر بیت کوین است و با توجه به این ویژگی‌ها اساسا رقیبی برای بیت کوین به شمار نمی رود.

مزایای راه اندازی یوان دیجیتال چیست؟

ایجاد ارزهای دیجیتال از ملزومات زندگی مدرن است و با توجه به دیجیتالی شدن بخش عمده داد و ستدها و خریدهای روزمره، احتمالا دیر یا زود همه کشورها به این سمت حرکت خواهند کرد. اما از آنجایی که چین جزء اولین کشورهایی است که در این عرصه وارد شده است می‌توان انگیزه‌های این کشور از ایجاد این ارز مجازی را اینگونه برشمرد:

-هزینه بالای تولید یوان کاغذی: یکی از دلایل اصلی دیجیتالی شدن دریافت و پرداخت ها در چین طی سال های اخیر هزینه بالای تولید اسکناس و سکه در چین بوده است. رشد اقتصادی چین مرهون سرمایه گذاری‌های گسترده در این کشور است و این به معنای تزریق مقادیر عظیمی‌پول به اقتصاد چین است. چاپ کاغذی این حجم بالای پول هزینه‌های هنگفتی را برای بانک مرکزی چین به همراه دارد و از این رو حرکت به سمت دیجیتالی شدن داد و ستدها و رسمیت بخشیدن به یوان دیجیتال بهترین راه برای کاهش هزینه چاپ اسکناس و ضرب سکه است.

-افزایش تمرکز و کارایی دریافت و پرداخت های آنلاین: در حال حاضر بخش عمده دریافت و پرداخت های دیجیتالی در داخل چین (حدود 95 درصد) در بستر 2 نرم افزایش اصلی یعنی "علی پی" و "وی چت چی" صورت می‌گیرد. انجام این حجم عظیم از تراکنش ها در بستر 2 شرکت خصوصی ریسک های اقتصادی و حتی سیاسی خاصی در پی دارد. در حالی که تنها حدود 20 درصد از پرداخت های مربوط به معاملات خرده فروشی در آمریکا در بستر آنلاین صورت می‌گیرد، این رقم در چین به بیش از 50 درصد می رسد. این بدان معناست که پلتفورم های متعلق به بخش خصوصی که برخی از آنها نیز اخیرا به منتقد دولت چین نیز تبدیل شده اند، به اطلاعات مالی و شخصی صدها میلیون کاربر چینی دسترسی دارند.  تشدید مقررات نظارتی بر شرکت های اینترنتی و به ویژه علی بابا در ماه‌های گذشته نشان می دهد که دولت چین متوجه این نگرانی شده و قصد دارد از طریق ایجاد یک مکانیزم متمرکز دولتی دریافت و پرداخت های آنلاین را مدیریت و رصد کند و ایجاد یک کیف پول الکترونیکی با محوریت دریافت و پرداخت یوان دیجیتال می‌تواند تا حدود زیادی جایگاه درگاه‌های پرداخت آنلاینی همچون علی پی و وی چت چی را به حاشیه براند.

-بین المللی کردن یوان: چین در سال های اخیر تلاش های بسیاری برای بین المللی کردن یوان و گسترش استفاده از این ارز در داد و ستدهای بین المللی صورت داده است و به عقیده برخی از تحلیلگران، پروژه یوان دیجیتال می‌تواند از برخی جهات در خدمت این هدف مهم دولت چین قرار گیرد. هرچند در حال حاضر تمرکز اصلی پروژه یوان دیجیتال بازار داخلی چین است، اما بانک مرکزی چین شروع به زمینه سازی جهت استفاده از یوان دیجیتال در تراکنش های بین المللی در مراحل بعدی نموده است. ماه گذشته بانک مرکزی چین با همکاری بانک های مرکزی هنگ کنگ، تایلند و امارات پروژه ای را در حوزه ارزهای دیجیتال آغاز کردند که هدف آن بررسی استفاده از یک ارز دیجیتال واحد در دریافت و پرداخت های بین المللی است. در آینده شاید بتوان با ترکیب پروژه یوان دیجیتال در پروژه‌های بین المللی پرداخت های دیجیتال ضمن تسهیل تراکنش های فرامرزی به بین المللی تر شدن یوان کمک کرد. 

باید اذعان نمود که اقتصاد چین به سرعت در حال رشد است و در سال های نه چندان دور به بزرگترین اقتصاد جهان تبدیل و پذیرای حجم بالایی از تجارت کالا و سرمایه گذاری خارجی خواهد شد. با توجه به رشد پرشتاب استفاده از بستر آنلاین برای داد و ستدهای مالی و همچنین دشواریها، محدودیت ها و هزینه‌های داد و ستد پول کاغذی این کشور در حال حرکت به سمت پول دیجیتال است تا ضمن کاستن از هزینه‌ها، هم اهرم نظارتی خود بر دریافت و پرداخت های انجام شده در این فضای جدید را گسترش دهد و هم احتمالا در آینده بتواند از آن برای تسهیل و گسترش هر چه بیشتر مبادلات تجاری بین المللی اش بهره گیرد.