توافقنامه جامع سرمایه‌گذاری چین و اتحادیه اروپا – رویکرد برلین

افزایش همکاری‌های اقتصادی بین چین و اتحادیه اروپا و حجم بالای تجارت و سرمایه‌گذاری‌های دو جانبه موجب گردید تا طرفین به منظور روشن نمودن اصول و اتخاذ رویکردی مشترک، مذاکرات خود را از سال 2013 آغاز نمایند. سی‌و‌پنجمین دور این مذاکرات پیرامون توافقنامه جامع سرمایه‌گذاری[1] از 6 الی11 دسامبر سال 2020 برگزار و پیش‌بینی می‌شد با ریاست آلمان بر اتحادیه اروپا در واپسین روزهای سال گذشته میلادی به امضاء رسد. این موافقتنامه قرار است جایگزین 26 معاهده سرمایه‌گذاری دو جانبه موجود بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا و چین گردد. این قرارداد یک چارچوب قانونی و یکنواخت برای روابط سرمایه‌گذاری اتحادیه اروپا و چین فراهم می‌‌سازد.

طبق داده‌های آماری یورواستات، ارزش مبادلات تجاری بین اتحادیه اروپا و چین در سال 2019 به 650 میلیارد دلار رسید که در این میان سهم صادرات اروپا 242 میلیارد دلار (198میلیارد یورو) و سهم صادرات چین  442 میلیارد دلار (362 میلیارد یورو) بوده است. بر اساس آمار همین موسسه، تجارت طرفین از ژانویه تا آگوست 2020 بالغ بر 442.5 میلیارد دلار (374.7 میلیارد یورو) اعلام گردیده که نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته 2.4 درصد افزایش نشان میدهد. برای اولین بار، چین جایگاه اولین شریک تجاری اتحادیه اروپا را به خود اختصاص داد و امریکا در مقام دوم قرار گرفت.

پس از موفقیت چین در نهایی کردن قرارداد مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای[2] با دیگر ملتهای آسیا و اقیانوسیه و توافق بعمل آمده در ابتدای سال 2020 با امریکا، امضاء CAI میتواند موفقیت بزرگ دیگری برای پکن در عرصه جهانی تلقی گردد. دو طرف قرارداد از ابتدا همواره سعی نمودند آمال و آرزوهای خود را هرچند غیر عملی در طول هفت سال مذاکره مطرح نمایند ولی تحولات سیاسی در طول این مدت بویژه روی کارآمدن دولت ترامپ و برخورد ستیزه جویانه او با چین و اروپا موجب گردید تا طرفین قرارداد مواضع اولیه خود را تعدیل نموده و بیشتر به طرح انتظارات واقع بینانه‌تر در مذاکرات بپردازند. در این میان انتظارات و درخواست‌های اتحادیه اروپا به مراتب بیشتر از طرف چینی بوده است.

اتحادیه اروپا  با مشارکت در این مذاکرات بدنبال اصلاح عدم تقارن در روند همکاری‌های اقتصادی خود با چین از جمله دسترسی به بازار، زمین‌های بازی برابر و برخورد بدون تبعیض، احترام به استانداردهای بین‌المللی محیط‌زیست و رفع و یا تعدیل محدودیت‌های کمی در ارائه سهام شرکت‌های چینی به مشتریان اروپایی بوده است، موضوعاتی که پیشتر نیز امریکائیها در مذاکرات خود با چینی‌ها مطرح مینمودند.

خانم آلیشیا گارسیا هررو[3] از کارشناسان ارشد موسسه تحقیقاتی اروپایی بروگل معتقد است که شرکتهای چینی مدتهاست از دسترسی آزاد به بازارهای اتحادیه اروپا برخوردارند درحالیکه طبق اعلام سازمان همکاری اقتصادی و توسعه[4]، شرکت‌های فعال اروپایی در چین همچنان با یکی از محدودترین رژیم‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی روبرو میباشند. این محدودیت‌ها شامل یک لیست طولانی از بخش‌های اقتصادی است که برای خارجی‌ها در نظر گرفته شده است. پکن اخیرا" این لیست را از چهل به سی و سه بخش تقلیل داده ولی هنوز بخش‌هایی مانند ارتباطات (صدا و سیما)، نظرسنجی عمومی، خدمات خبری آنلاین و آموزش را مستثنی نموده است. علاوه بر این، شرکت‌های اروپایی علاقمند به فعالیت در بازار چین می‌بایست از موانع قانونی و نظارتی دست و پاگیر کشور میزبان تبعیت کنند. محدودیت‌های وضع شده توسط پکن ناظر بر مالکیت شرکت‌های دارای سرمایه‌گذاری خارجی یکی از موارد مهمی است که توسط طرف اروپایی مطرح گردید، هرچند اخیراً چین محدودیت‌های مربوط به مالکیت خارجی در مدیریت دارایی، کارگزاری اوراق بهادار و بیمه زندگی را حذف کرده است، اما اصل لزوم مالکیت اکثریت چینی در بخش‌هایی مانند خدمات مخابراتی، خطوط هوایی و نیروگاه‌های برق هسته‌ای همچنان پابرجاست. کشورهای اروپایی همچنین بدنبال رفع موانع سرمایه‌گذاری خارجی در وسایل نقلیه الکتریکی، مخابرات و بیمارستان‌های خصوصی در چین هستند.

اتحادیه اروپا در مذاکرات خود بر این نکته تاکید داشته که شرکتهای اروپایی با یک رقابت نابرابر و تبعیض آمیز از سوی چین روبرو شده‌اند، در حالی که در مقابل، شرکت‌های چینی در اتحادیه اروپا از شرایط بازی برابر و دور از تبعیض و بیطرفی رقابتی مندرج در قوانین اتحادیه اروپا برخوردار هستند. بنا به گفته آقای رودریک کفرپوتز[5] از کارشناسان شورای آتلانتیک، زمینه‌های بازی نابرابر برای شرکت‌های اتحادیه اروپا در چین، ریشه در ماهیت سیستم اقتصادی آن کشور دارد که مبتنی بر راهنمایی و حمایت دولت از شرکت‌های داخلی اعم از دولتی و خصوصی است، حمایتی که به زعم وی فراتر از تعریف سازمان تجارت جهانی است. این حمایت‌ها غالبا به اشکال مختلف از جمله اعطای یارانه‌های صنعتی و اعتبارات، حق استفاده از زمین، دسترسی به منابع مالی مطلوب، مالیات ترجیحی و ارائه برخی تضمین‌ها برای خرید محصولات، اعمال میگردد. وی معتقد است رفتار تبعیض‌آمیز چین بر اساس قوانین داخلی آن کشور است و به وضوح بین شرکت‌های سرمایه‌گذار خارجی، شرکت‌های داخلی خصوصی و دولتی تفاوت قائل شده و آشکارا از شرکت‌های دولتی جانبداری می‌کند. البته قانون سرمایه‌گذاری خارجی چین مصوب سال 2019 به منظور به روزرسانی چارچوب حقوقی برای فعالیت شرکت‌های سرمایه‌گذار خارجی، موضوع  انتقال اجباری فناوری را حذف و حمایت از مالکیت معنوی را تقویت و حتی از برخورد یکسان با شرکت‌های سرمایه‌گذار خارجی خبر داد، اما وجود و اجرای برخی دیگر از قوانین در چین، مشکلات عدیده‌ای را برای سرمایه‌گذاران خارجی فراهم نموده است. یکی از آنها  قانون اطلاعات ملی[6] مصوب سال 2017 است که شرکت‌های مستقر در قلمرو چین را ملزم به اشتراک گذاردن اطلاعات خود با مقامات چینی می‌سازد و همچنین اصلاحیه قانون شرکت[7] مصوب سال 2018 که با ایجاد سلول‌های حزب کمونیست چین در داخل شرکت‌ها با هدف ارائه راهنمایی، رفتار آنها را تحت کنترل و هدایت قرار میدهد. از منظر تئوری، این قوانین جدید برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری خارجی که در چین فعالیت می‌کنند، لازم‌الاجرا بوده و در مقابل اتحادیه اروپا آنها را بسیار بیگانه‌ستیز و سنگین ارزیابی و مصرانه درخواست خود مبنی بر احترام پکن به استقلال شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی را مطرح نموده است.

هدف اصلی CAI حمایت بیشتر از سرمایه‌گذاری‌های اتحادیه اروپا در چین و بالعکس و همچنین افزایش ضریب اطمینان حقوقی در مورد رفتار با سرمایه‌گذاران اتحادیه اروپا در چین، کاهش موانع سرمایه‌گذاری در آن کشور و در نتیجه افزایش جریان‌های سرمایه‌گذاری دو جانبه و بهبود دسترسی به بازار چین است. اروپائیها مدعی وجود برخی چالش‌های کلیدی مرتبط با محیط نظارتی از جمله شفافیت در بازار چین بوده و خواستار توافقی هستند که اجازه‌دادن به سرمایه‌گذاران اتحادیه اروپا برای دسترسی به اطلاعات موثر بر کسب و کار آنها در چین را تامین نماید.  ایجاد "شرایط بازی برابر" با چین کلیدی ترین پیام اتحادیه اروپا است.

چین نیز  به نوبه خود به شدت گرفتن سیاست های غربالگری سرمایه‌گذاری خارجی در اروپا در سال های اخیر و بدگمانی آنها نسبت به سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی در اروپا به ویژه در بخش‌های استراتژیک، صریحا اعتراض نموده است. در آخرین اجلاس سالانه اتحادیه اروپا و چین که از طریق ویدئو کنفرانس در ماه ژوئن برگزار شد، لی که جیانگ، نخست وزیر چین به رهبران اروپایی در بروکسل گفت امیدوار است اروپا بازارهای سرمایه‌گذاری خود را به روی چین باز نگه دارد. پکن ضمن رد هرگونه اتهام در خصوص اردوگاه‌های کار اجباری در منطقه اویغور اعلام نموده اماکن مورد ادعای طرف اروپایی تنها مراکز فراگیری آموزشهای فنی و حرفه‌ای است. از سوی دیگر چینی‌ها همواره خواستار نوعی از همکاری با شرکت‌های غربی بوده که انتقال دانش و فناوری را به همراه داشته باشد هرچند در ماه‌های اخیر با هدف دستیابی به توافق با اروپا و نهایی کردن سند توافقنامه، کمی مواضع خود را در این خصوص تعدیل نموده‌اند.

تفاوت CAI با سایر موافقتنامه‌های بزرگ

اتحادیه اروپا تاکید دارد که این توافقنامه سرمایه‌گذاری با چین، اهداف بلند پروازانه‌ای را دنبال می‌کند و طیف گسترده‌ای از موضوعات را پوشش می‌دهد. آنها بر این باورند که توافق تجاری فاز یک ایالات‌متحده و چین[8] که در اوایل ژانویه 2020 به امضا رسید در پرداختن به اصلاح مسائل ساختاری در روابط اقتصادی با چین ناکام مانده است. از همین رو اتحادیه اروپا در طی مذاکرات خود بر ارائه تضمین‌هایی توسط پکن در مورد رفتار با سرمایه‌گذاران اروپایی از جمله محافظت در برابر رفتار ناعادلانه و نابرابر، تبعیض غیرقانونی و انتقال بدون مانع سرمایه و پرداخت‌های مرتبط با سرمایه‌گذار، تاکید ورزیده و آمادگی خود را برای ارائه حقوق یکسان به شرکت‌های چینی اعلام می‌دارد. 

یکی دیگر از محورهای مورد گفتگو بین طرفین حمایت از ابتکارات حول توسعه پایدار با تشویق سرمایه‌گذاری مسئولانه و ارتقاء استانداردهای زیست محیطی و کار به منظور اجرای موثر تعهدات و فراهم آوردن سازوکارهای حل اختلاف مربوط به سرمایه‌گذاری دو طرف است که این توافقنامه را با سایر توافقات چین با کشورهای آسیا- پاسفیک و امریکا متمایز می‌سازد. طرفین توافق کردند تلاش‌های خود به منظور تکمیل مذاکرات در مورد حمایت از سرمایه‌گذاری و حل اختلاف مربوطه را ظرف 2 سال از امضای CAI به انجام رسانند. هدف هر دو طرف تنظیم استاندارهای حمایتی مدرن و حل‌و‌فصل اختلافات در چارچوب مقررات آنسیترال در یک دادگاه سرمایه‌گذاری چندجانبه است.

برخلاف قراردادهای دوجانبه سرمایه‌گذاری که فقط حمایت از سرمایه‌گذاری پس از ورود را پوشش می‌دهند،CAI از دامنه وسیع‌تری برخوردار است و به مقررات و شرایط قبل از سرمایه‌گذاری نیز می‌پردازد، از جمله حصول اطمینان نسبت به دسترسی سرمایه‌گذاران خارجی به بازار همانند سرمایه‌گذاران داخلی و همچنین مقررات مربوط به توسعه پایدار سرمایه‌گذاری و شفافیت سازی در خصوص پرداخت یارانه‌های دولتی به شرکت‌های داخلی و از همه مهمتر انتقال فناوری توام با سرمایه‌گذاری که بشدت توسط طرف چینی دنبال میگردید. از آغاز سال 2020 و همزمان با ریاست دوره‌ای آلمان، طرفین طی چندین دور مذاکره بر روی اصلاحات پیشنهادی بحث و گفتگو کردند و بر این باورند که به پیشرفت‌های خوبی دست یافته‌اند. در مذاکراتی که در اواخر سال گذشته انجام گرفت دو طرف بر دستیابی به بخش‌های خاص بازار و پیش‌بینی سازوکاری برای حل اختلافات در توسعه پایدار و مواردی از جمله  رقابت، جابجایی و انتقال سرمایه و همچنین ورود و اقامت موقت سرمایه‌گذاران بحث و گفتگو کردند.

تاکید بر پایداری در روابط سرمایه‌گذاری متقابل

توافقنامه CAI طرفین را به رعایت یک چارچوب مشخص برای سرمایه‌گذاری و تاکید بر اصل توسعه پایدار دعوت می‌نماید. چین اولین بار است که در تعامل با شرکای تجاری خود با چنین شروطی موافقت می‌کند. بر این اساس، چین در زمینه‌های کار و محیط‌زیست تعهداتی را از جمله احترام به معاهدات بین المللی پذیرفته شده و همچنین ارتقاء رفتار مسئولانه در تجارت توسط شرکت‌های خود به عهده خواهد گرفت. پکن موافقت نموده معاهده پاریس در مورد تغییرات اقلیمی و ضوابط کنوانسیون‌های سازمان بین المللی کار (ILO)  بویژه در خصوص کار اجباری را که قبلا تصویب نموده،  به طور موثر به اجرا درآورد. بر اساس این توافقنامه، یک گروه کاری خاص به منظور نظارت بر اجرای امور مربوط به توسعه پایدار، محیط زیست و ...  ایجاد خواهد شد.

چشم‌اندازهای پیش روی  CAI

چین و اتحادیه اروپا در سال 2020پیشرفت قابل ملاحظه ای در مذاکرات CAI داشتند و حتی بر اساس اخبار منتشره در وب‌سایت کمیسیون اتحادیه اروپا در واپسین روزهای سال گذشته، مذاکرات فی مابین طرفین بطور اساسی به پایان رسیده است. عیلرغم این خبر، هنوز موضوعات مهم دیگری وجود دارد که طرفین در خصوص آنها به توافق نرسیده‌اند. گفتگوهای تکمیلی بر روی برخی از درخواستهای عمده اتحادیه اروپا در مورد گشودن بازار چین بر روی سرمایه‌گذاران اروپایی بویژه در حوزه‌های کلیدی و حساس مانند خدمات ارتباط از راه دور، فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهداشت، بیوتکنولوژی، توسعه پایدار، خدمات مالی و ساخت و تولید که همچنان با محدودیت‌های وضع شده توسط طرف چینی روبرو است، متمرکز خواهد بود.

با توجه به محتوای گسترده CAI و تأثیر مثبتی که ممکن است در جریان سرمایه‌گذاری‌ها داشته باشد، امضاء و تصویب آن میتواند نقطه عطفی در روابط چین و اتحادیه اروپا بشمار آید. هرچند طرفین چندین بار تمایل خود را برای رسیدن به چنین توافقی اعلام کرده‌اند اما  رهبران اتحادیه اروپا تاکید دارند که چین باید متعهد شود اصلاحات مشخصی را به منظور رفع عدم تقارن در بازار، در سیستم حقوقی خود ایجاد کند. نارضایتی اروپا از سوابق حقوق بشری چین مانند بازداشت گسترده در استان سین کیانگ با اکثریت مسلمان، یکی از چند ملاحظه باقی مانده اروپا است. پارلمان قاره سبز که در نهایت مسئول تصویب نهایی این قرارداد بشمار میرود، قطعنامه ای را تصویب کرده که بر اساس آن CAI باید زمینه پایبندی و احترام پکن به کنوانسیون‌های بین‌المللی علیه کار اجباری را به دلیل نگرانی در مورد گزارش های مربوط به سین کیانگ، فراهم آورد. چین به بازداشت اویغورهای مسلمان و سایر اقلیت‌ها و استفاده از کار اجباری متهم شده است. پکن ضمن رد این ادعاها می‌گوید اردوگاه‌های مورد ادعای غرب تنها مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای هستند.

پیش‌بینی طرفین برای امضاء و تصویب CAI  

هرچند مطبوعات چینی به نقل از وزارت بازرگانی آن کشور اعلام نمودند مذاکرات با اتحادیه اروپا به پایان رسیده ولی با توجه به درخواست‌های اروپا و طرح مسائلی از جمله حقوق بشر و وضعیت کارگران در چین، دسترسی به بازار و مکانیسم حل‌و‌فصل اختلافات و همچنین نشانه‌های عدم تأیید واشنگتن و از طرف دیگر مقاومت چین در مقابله زیاده خواهی قاره سبز، موجب گردیده تا صاحب‌نظران و کارشناسان مسائل اقتصادی به امضاء این توافقنامه در آینده نزدیک با شک و تردید نگاه کنند. در واپسین روزهای سال 2020 و در جریان دیدار حضوری وزیر امور خارجه چین با سفرای 27 کشور اتحادیه اروپایی در پکن ، وانگ‌یی ابراز امیدواری کرد دو طرف بتوانند در کوتاه‌ترین زمان این توافقنامه را امضاء، تصویب و به اجرا گذارند اما  لهستان با ابراز تردید گفته اروپا باید به دنبال یک توافق عادلانه و سودمند با چین باشد. در همین حال ورشو اعلام نموده اروپا به مشاوره با آنسوی آتلانتیک نیازمند است و معتقد است یک توافق خوب و متعادل بهتر از یک معامله زودرس است.  همزمان، جک سالیوان ، مشاور امنیت ملی رئیس جمهور جدید آمریکا اعلام نمود اتحادیه اروپا لازم است با احتیاط به توافق با چین برسد. سالیوان در توییتر خود نوشت: "دولت بایدن-هریس از رایزنی‌های اولیه با شرکای اروپایی ما در مورد نگرانی‌های مشترک درباره اقدامات اقتصادی چین استقبال می‌کند".

عیلرغم اعلام طرفین بر پایان مذاکرات مربوط به توافقنامه جامع سرمایه‌گذاری بعد از نشست ویدئویی بین رئیس جمهوری چین و آنگلا‌مرکل صدر اعظم آلمان، امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه، اورسلا فان‌درلاین رئیس کمیسیون اروپا و چارلز‌میشل رئیس شورای اروپا، نهایی‌کردن متن سند و امضاء آن همچنان با موانعی مانند روند تصویب در پارلمان اروپا روبرو است.  پکن بر این باور است که رهبران قاره سبز مترصد دریافت پالس مثبت از آنسوی آتلانتیک برای امضاء این توافقنامه هستند امری که بعید به نظر میرسد تا زمان به روی کار آمدن دولت جدید در امریکا محقق گردد. کارشناسان مسائل اقتصادی براین باورند که چین و اروپا به دنبال ارزیابی و تنظیم مجدد روابط خود با واشنگتن هستند که میتواند بر CAI تاثیر گذار باشد.

رویکرد کاخ سفید در قبال چین و اتحادیه اروپا تأثیر بسزایی در اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل خواهد داشت. اگر سه اقتصاد بزرگ بتوانند به شکلی از همسویی دست یابند، CAI هم بنیادی مستحکم برای همکاری پایدار بین چین و اتحادیه اروپا ایجاد می‌کند و هم می‌تواند به یک نقطه مرجع برای مذاکرات اقتصادی دوجانبه چین و ایالات متحده در فاز دو تبدیل شود. در صورت بروز چنین شرایطی، روابط چین، اتحادیه اروپا و ایالات متحده با توجه به تمایل هر سه طرف برای دستیابی به اهداف مشترک بر اساس اصول مشابهی بنا نهاده خواهد شد که در نهایت میتواند موجب کاهش درگیریها و تضادها گردد.

سایه مناسبات اقتصادی دوجانبه برلین- پکن بر CAI

بر اساس آمار و ارقام، آلمان بزرگترین شریک تجاری چین در اروپا بشمار میرود. حجم مبادلات تجاری این دو کشور در سال 2019 به 205 میلیارد یورو رسید که در آن سهم صادرات چین 109 و سهم صادرات ژرمن‌ها 96 میلیارد بوده است. این ارقام چین را به اولین شریک تجاری آلمان در سال 2019 تبدیل نمود و در این میان امریکا بعد از هلند در جایگاه سوم قرار گرفت. نگاه کوتاهی به آمار مناسبات تجاری بین چین و آلمان در چهار سال گذشته نشان میدهد که روابط اقتصادی دو کشور رشد قابل ملاحظه ای یافته و همواره پکن حرکت صعودی مازاد تجاری خود نسبت به آلمان را حفظ نموده است.

سال	صادرات آلمان	صادرات چین	حجم مبادلات	مازاد تجاری
2017	86 میلیارد یورو	100 میلیارد یورو	186 میلیارد یورو	چین14+ میلیارد یورو
2018	93 میلیارد یورو	106 میلیارد یورو	199 میلیارد یورو	چین 13+ میلیارد یورو
2019	96 میلیارد یورو	109 میلیارد یورو	205 میلیارد یورو	چین 13+ میلیارد یورو
ژانویه-اکتبر2020	77 میلیارد یورو	95 میلیارد یورو	172 میلیارد یورو	چین 18+ میلیارد یورو

 

اتحادیه اروپا در سال 2019 به اولین شریک تجاری چین تبدیل شد و در بین کشورهای اروپایی آلمان بیشترین بخش از این مبادلات را به خود اختصاص داده است. عمده واردات اتحادیه اروپا از چین کالاهای صنعتی و مصرفی، ماشین آلات و تجهیزات و کفش و پوشاک است و صادرات اصلی اتحادیه اروپا به چین هم ماشین‌آلات و تجهیزات، وسایل نقلیه موتوری، هواپیماها و مواد شیمیایی است. تقریبا یک سوم از کل مبادلات تجاری چین با اروپا، تنها مربوط به کشور آلمان است و این واقعیت زمامداران چین را برآن داشته تا جایگاه ویژه ای برای مناسبات خود با برلین در نظر گیرند. قرارگرفتن تعداد بیشماری از شرکت ها و صنایع چین بویژه SMEs در زنجیره تولید صنایع آلمان نیز موجب گردیده تا برلین نیز با دقت و اهمیت فراوان مناسبات اقتصادی خود با چین را دنبال کند. آغاز بحران کرونا از چین و متعاقب آن قطع زنجیره ارتباط بین شرکت‌های چینی با آلمانی موجب ایجاد وقفه در فعالیت بسیاری از شرکت‌های بنام آلمانی و حتی تعطیلی موقت برخی از آنها گردید. دولت فدرال آلمان نیز در طول ریاست دوره ای خود بر اتحادیه اروپا در سال 2020 با در نظر گرفتن اهمیت روابط اقتصادی خود با چین و با توجه به فشارهای واشنگتن از جمله وضع محدودیت‌های تعرفه‌ای برای خودروهای صادراتی آلمان و همچنین مخالفت با پروژه نورد استریم2 و متعاقب آن وضع تحریم‌های اقتصادی، به منظور کاستن از این فشارها، روند نهایی نمودن موافقتنامه اروپا-چین را تسریع و تسهیل نمود. ترامپ در طول دوره ریاست جمهوری خود، با شرارت، لجاجت و تهدید با آلمان رفتار و انتظار داشت برلین کورکورانه از سیاست های واشنگتن بویژه در قبال چین و روسیه تبعیت نماید. مایک پمپئو استدلال می‌کرد که ایالات متحده در حال رهبری یک اتحاد آزاد دموکراتیک علیه چین است‌، اما واقعیت چیز دیگر بود. در یک اتحاد آزاد دموکراتیک، متحدان با هم، در شرایط برابر، نسبت به اخذ رویکرد و استراتژی کلی بحث و مشورت می‌کنند درحالیکه  دولت ترامپ انتظار داشت متحدان فقط از سیاست‌های واشنگتن پیروی و آنها را پیاده نمایند.

توماس‌فریدمن[9] نویسنده و کارشناس امریکایی مسائل سیاسی در اظهارات اخیر خود استدلال کرده که این رویکرد بیش از آنکه آلمان را تشویق به دوری از چین کند، موجب گردیده تا نسبت به امریکا بیگانه‌تر شده و بدنبال اخذ تصمیمات مستقل و توسعه سیاست‌هایی باشد که بتواند در سایه آن، هر چه بیشتر استقلال اقتصادی این کشور را تضمین کند. دولت فدرال آلمان با  پیگیری مذاکرات CAI با چین از یکسو بدنبال حفظ موازنه با این قدرت برتر اقتصادی و کسب امتیاز برای شرکت‌های خود در بازار چین بوده و از سوی دیگر از پیشبرد این مذاکرات برای تعدیل سیاست‌های غیر‌دوستانه واشنگتن بر علیه خود استفاده می‌کند. برلین از اتخاذ موضع سختگیرانه در مورد نقض حقوق بشر در چین پرهیز کرده و مخالف حذف هوآوی از شبکه 5G خود است، در حالی که همچنان از چتر امنیتی ایالات متحده برخوردار است. به نظر میرسد تا این لحظه این سیاست موفق بوده و برلین توانسته انتظارات خود را از پکن در قالب یک توافقنامه اروپایی تعقیب نموده و از سوی دیگر رویکردهای تهاجمی آنسوی آتلانتیک را تعدیل نماید. بی شک آلمان بعنوان یک کشور اقتصاد محور، با در نظر گرفتن واقعیات موجود و پذیرفتن چین بعنوان قدرت اول اقتصادی آینده جهان، تمام سعی و تلاش خود را برای حفظ برتری اقتصادی در اروپا و بهره جستن از ظرفیت‌های اقتصادی پکن برای تحقق آن بکار خواهد بست و همزمان سعی می‌کند تا با حفظ روابط استراتژیک فرا آتلانتیکی در دوران پسا ترامپ، سیاست‌های اقتصادی خود در ارتباط با روسیه بویژه پروژه نورد استریم 2 را بدون فشارهای محسوس امریکا دنبال کند.

 بر اساس اخبار منتشره در جراید غربی، دولت جدید امریکا ضمن حفظ سیاست فشار بر چین، احتمالا سیاست‌های ترامپ در قبال برلین را مورد بازنگری قرار خواهد داد. به نظر نمیرسد توافقنامه جامع سرمایه‌گذاری اتحادیه اروپا و چین تا قبل از مشخص شدن چارچوب جدید کاخ سفید برای همکاری با متحدین اروپایی به امضاء و تصویب برسد. 

مایکل هیرسون[10] از موسسه تجزیه و تحلیل گروه اوراسیا[11] می‌گوید از دیدگاه ایالات متحده،  CAI یک پیمان هشدار دهنده است و میتواند ایجاد یک اتحاد جدید علیه چین را برای دولت بایدن دشوار سازد. رابرت زولیک[12] کارشناس مسائل تجاری و رئیس سابق بانک جهانی  به سیگنال‌های نیرومندی که تیم بایدن به اروپا برای موضع‌گیری مشترک علیه چین ارسال نموده اشاره و می‌گوید ساکنین جدید کاخ سفید اعتقاد دارند اروپا باید قدری بیشتر صبر کند چرا که با ترسیم نقشه راه جدید همکاری فی مابین دو سوی آتلانتیک، چین ممکن است شرایط بهتری را برای ترغیب اروپائیان جهت همکاری ارائه دهد. پیش‌بینی میشود کمیسیون اتحادیه اروپا همکاری با دولت بایدن پیرامون چهار موضوع سیاست‌های بهداشتی، تغییرات آب و هوایی، تجارت و فناوری و امنیت را به منظور اتخاذ رویکردی همسو، در دستور کار خود قرار دهد. همکاری نزدیکتر با ایالات متحده آمریکا میتواند موقعیت بهتری برای اروپا در مقابل چین فراهم آورد.

پی نوشت :

[1].The Comprehensive Agreement on Investment

[2].(The Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP

[3]. Alicia Garcia Herero, Senior Flow Brugel

[4]. (Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD

[5]. Roderick Kefferputz

[6]. The National Intelligence Law of the People's Republic of China, 2017

[7]. The Company Law of the People's Republic of China

[8]. the U.S.-China Phase 1 trade deal

[9]. Thomas Friedman

[10] . Michael Hirson

[11]. Eurasia Group

[12]. Robert B. Zoellick 

منابع:

1. Ben Hall, Europe Editor, the Financial Times, December 23 2020

https://www.ft.com/content/add9a111-60cc-4b39-9349-3c7db71c7682

2. Germany Federal Chamber of Commerce (DIHK) , EU-China Investment Agreement

https://www.dihk.de/resource/blob/24178/fd4ca5e9dbc648682cf326712c897072/checkliste-eu-china-investitionsabkommen-englisch-data.pdf

3. Mikko Huotari, Managing directors of the Mercator Institute for China Studies, Dec 22, 2020

https://merics.org/en/interview/eu-china-comprehensive-agreement-investment-cai-test-future-trajectory-eu-china

4. Emily Rauhala , Washington post, 25 Dec 2020

https://www.washingtonpost.com/world/eu-china-investment-deal-stalls/2020/12/25/44b38174-455d-11eb-ac2a-3ac0f2b8ceeb_story.html 

5. Astrid Dörner , handelsblatt Autoren , 30 Dec 2020

https://www..com/politik/international/usa-das-investitionsabkommen-mit-china-belastet-die-beziehung-zwischen-der-eu-und-biden/26756974.html?ticket=ST-17525311-rXDRhuZmvqKFRjcphrcb-ap4

6. Hung Tran, Atlantic Council, 22 Dec 2020

https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/an-eu-china-investment-deal-is-near-but-is-it-worth-having/

7. Roderick Kefferputz , Atlantic Council , 2 Sep 2020

https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/can-the-us-and-germany-finally-see-eye-to-eye-on-china/

8. European Commission Press Release, 30 Dec 2020

https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_2541

9. Henry Olsen, Columnist of Washington post , 6 Jan 2021

https://www.washingtonpost.com/opinions/2021/01/06/europe-just-made-joe-bidens-china-policy-lot-more-difficult