نگاهی به شاخص‌های مهم اقتصادی ویتنام در سال 2020

جهان بدلیل شیوع پاندمی‌کرونا در سال 2020 یکی از بدترین سال‌های اقتصادی خود را سپری کرد و ویتنام نیز از این تجربه مستثنی نبود؛ بطوریکه رشد اقتصادی این کشور در سال 2020 کمترین رشد در یک دهه اخیر بود. با این وجود، ویتنام با بستن به موقع مرزها توانست کرونا را کنترل [1]و با اتخاذ سیاست‌های مالی و پولی صحیح همچون ارائه مشوق‌ها و بسته‌های حمایتی و همچنین امضاء و اجرایی نمودن موافقتنامه‌های تجاری چندجانبه از جمله امضاء موافقتنامه مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای (RCEP)، اجرای موافقتنامه مشارکت جامع و مترقی فرااقیانوسیه (CPTPP)، امضاء و اجرایی شدن موافقتنامه تجارت آزاد ویتنام – اتحادیه اروپا و موافقتنامه تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری ویتنام – اتحادیه اروپا، به یکی از موفق‌ترین اقتصادهای جهان و آسیا در سال 2020 تبدیل شود. در ادامه به شاخص‌های مهم اقتصادی ویتنام در سال 2020 اشاره می‌شود:

- تولید ناخالص داخلی (GDP ) : رشد تولید ناخالص داخلی ویتنام بالغ بر 2.91% بوده است که اگرچه در مقایسه با رشد 7.02، 7.08، 6.81 و 6.21 درصدی سالهای 2019، 2018، 2017 و 2016 افت چشمگیری داشته است اما ویتنام در کنار  چین و میانمار تنها کشورهای با رشد مثبت در آسیا است. سهم بخش‌های صنعت و ساخت‌وساز، خدمات و کشاورزی در تولید ناخالص داخلی ویتنام به ترتیب 33.72%، 41.63% و 14.85% می‌باشد. رشد GDP در سال جاری 6.5% هدف‌گذاری شده است.

- نرخ تورم: 3.2% بوده است که در مقایسه با 2.8% سال 2019 اندکی افزایش دارد.

- درآمد  دولت : 65 میلیارد دلار و برابر با 98% میزان هدف‌گذاری‌ شده در بودجه بوده است. سهم بودجه دولت در تولید ناخالص داخلی کشور بالغ بر 23.9% اعلام شده  است. کسری بودجه کشور در سال 2020 بالغ بر 248.5 تریلیون دانگ و برابر با کمتر از 4% تولید ناخالص داخلی تخمین زده شده است.

- ارزش خرده فروشی کالا و خدمات: بالغ بر 219.5 میلیارد دلار که در مقایسه با سال 2019 رشد ناچیز 2.6 درصدی دارد. این میزان رشد کمترین رشد بخش مذکور در 9.5 سال گذشته است. 

- مبادلات تجاری، صادرات و واردات: که به ترتیب با 5.1%، 6.5% و 3.6% افزایش به نسبت سال 2019 به ترتیب بالغ بر 543.9، 281.5 و 262.4 میلیارد دلار بوده است. ویتنام توانست مازاد تجاری 19.1 میلیارد دلاری را تجربه کند که در 4 سال اخیر بی‌سابقه بود. اگرچه موافقتنامه‌های تجارت آزاد سهم بسزایی در رشد صادرات ویتنام داشته است، اما تداوم چالش‌ها برای صادرات در سال 2021 پیش‌بینی می‌شود که از جمله می‌توان به ادامه تبعات منفی کرونا بر بخش‌های مختلف بویژه پوشاک و منسوجات و افزایش توجه کشورهای مقصد به استانداردهای محیط زیستی و ضعف ویتنام در این حوزه اشاره کرد. اقدام آمریکا در قراردادن نام ویتنام در لیست کشورهای بازی‌کننده با نرخ ارز نیز در صورت تداوم می‌تواند به اعمال تعرفه‌ها و محدودیت‌های صادراتی از سوی آمریکا منتج شود که متعاقبا به صادرات شیلات، پوشاک و کفش و مبلمان ویتنام به آمریکا تاثیر منفی بسزایی خواهد داشت. آمریکا بزرگترین بازار صادرات ویتنام است. میزان صادرات ویتنام به آمریکا در سال 2020 با 24.5% افزایش بالغ بر 76.4 میلیارد دلار اعلام شده است و ویتنام در تجارت با آمریکا، مازاد تجاری 62.6 میلیارد دلاری را تجربه کرده است.[2] حجم مبادلات تجاری دوجانبه ویتنام و آمریکا از 450 میلیون دلار در سال 1995 به 75.7 میلیارد دلار در سال 2019 افزایش یافته است.

- سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI)  به ثبت رسیده و محقق شده: به ترتیب با 25% و 2% کاهش بالغ بر 28.53 و 20 میلیارد دلار بوده است. بخش‌های فرآوری و تولید، تولید و توزیع انرژی، املاک و مستغلات و خدمات به ترتیب با 13.6 میلیارد دلار، 5.1 میلیارد دلار، 4.2 میلیارد دلار و 1.6 میلیارد دلار بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی را جذب کرده‌اند.[3] مجموع سرمایه‌گذاری صورت گرفته در ویتنام در سال 2020 با 5.7% افزایش بالغ بر 2164.5 تریلیون دانگ و برابر با 34.4% GDP بوده است که سهم بخش‌های دولتی، غیر دولتی داخلی و خارجی به ترتیب بالغ بر 729 تریلیون دانگ با 14.5% افزایش، 972.2 تریلیون دانگ با 3.1% افزایش و 463.3 تریلیون دانگ با 1.3% کاهش بوده است. میزان سرمایه‌گذاری شرکت‌های ویتنامی در خارج از کشور در سال 2020 بالغ بر 590 میلیون دلار اعلام شده است که در مقایسه با سال 2019 افزایش 16 درصدی دارد.

- گردشگری: ویتنام در سال 2019 یکی از 10 کشور نخست جهان از لحاظ سرعت رشد صنعت گردشگری بود و حائز رتبه چهارم در آ.سه.آن شد. میانگین رشد سالانه صنعت گردشگری ویتنام در 3 سال متوالی بالغ بر 22% بوده است و تعداد گردشگران خارجی از 5 میلیون در سال 2010 به 18 میلیون در سال 2019 افزایش یافت. درآمد صنعت گردشگری در سال 2019 بالغ بر 31 میلیارد دلار بوده است. متاسفانه این صنعت یکی از بخش‌هایی است که شدیدا از پاندمی‌کرونا متضرر شد و درآمد آن در سال 2020 تنها بالغ بر 12 میلیارد دلار بوده است که 22 میلیارد دلار نسبت به سال 2019 کاهش دارد. بالغ بر 3.8 میلیون نفر خارجی در سال 2020 وارد ویتنام شده اند که در مقایسه با 2019 کاهش 78.7 درصدی دارد. بالغ بر 96% از این تعداد در 3 ماهه نخست سال جاری و پیش از اعمال فاصله‌گذاری اجتماعی و بستن مرزها در اواخر ماه مارس به ویتنام سفر کرده‌اند. بالغ بر 3,083,200 نفر از اتباع خارجی (80.3%) از طریق هوایی، 609,400 نفر  از طریق زمینی و 144,700 نفر از طریق دریایی به ویتنام سفر کرده‌اند که به ترتیب 78.6%، 81.9% و 45.2% کاهش دارند. بالغ بر 73.3% از اتباع خارجی از آسیا بوده‌اند که کاهش 80.4 درصدی دارد. ورود از بازار‌های عمده همچون چین، کره، ژاپن، تایوان، کامبوج و مالزی به ویتنام در سال جاری به ترتیب 83.5%، 80.4%، 78.4%، 78.8% 46.6% و 80.7% و از اروپا و آمریکا به ترتیب 69% و 75.7% کاهش داشته است. بالغ بر 40 الی 60 درصد از نیروی کار گردشگری کار خود را از دست داده یا با کاهش ساعات کاری مواجه بوده‌اند و 95% از شرکت‌های فعال در بخش سفرهای بین المللی فعالیت خود را متوقف کرده‌اند. تداوم پاندمی‌کرونا و اعمال محدودیت شدید بر پروازهای بین‌المللی همچنان تصویری نه چندان مناسب و مبهم برای این صنعت در سال جاری رقم خواهد زد.

- اشتغال و فعالیت شرکت‌ها: تعداد افراد 15 سال و به بالا که تحت تاثیر تبعات منفی کرونا در ویتنام در سال 2020 بوده‌اند بالغ بر 32.1 میلیون نفر اعلام شده است. بالغ بر 69.2% با کاهش درآمد مواجه بوده و 39.9% مجبور به کاهش ساعات کاری و 14% کار خود را از دست داده‌اند. بخش خدمات بیشترین ضرر را از کرونا دیده است؛ بطوریکه 71.6% از نیروی کار این بخش تحت تاثیر تبعات منفی کرونا بوده اند. این نرخ برای بخش کشاورزی، جنگلی و شیلات بالغ بر 26.4% بوده است. تعداد نیروی کار در ویتنام در سال 2020 بالغ بر 54.6 میلیون نفر بوده است که در مقایسه با سال 2019 کاهش 1.2 میلیون نفری دارد. قابل ذکر است که بالغ بر 75% از نیروی کار ویتنام آموزش دیده نیستند. نرخ بیکاری 2.26% و میانگین دستمزد ماهیانه کارگران 6 میلیون دانگ[4] بوده است.

تعداد شرکت‌های تعطیل شده در سال 2020 بالغ بر 101700 شرکت بوده است که در مقایسه با سال 2019 افزایش 13.9 درصدی دارد. از این تعداد، 46600 شرکت فعالیت خود را موقتا متوقف کرده‌اند. بالغ بر 17500 شرکت پروسه انحلال را تکمیل کرده و 37700 شرکت برای توقف فعالیت خود ثبت نام کرده‌اند. بالغ بر 134940 شرکت نیز در سال 2020 به ثبت رسیده‌اند که کاهش 2.3 درصدی دارد.

آمارها و شاخص‌های فوق نشان می‌دهد که اگرچه عملکرد اقتصادی ویتنام بدلیل اتخاذ سیاست‌های درست و به‌هنگام در مبارزه با کرونا و احیاء اقتصادی، بهتر از بسیاری از کشورهای منطقه و جهان بوده است، اما ابر کرونا همچنان بر اقتصاد این کشور در سال 2021 سایه خواهد افکند. عواملی همچون وضعیت کرونا در جهان و سیاست‌های مالی و پولی ویتنام، عملکرد این کشور در استفاده از فرصت‌های ایجاد شده توسط موافقتنامه‌های تجارت آزاد اجرایی شده از طریق ارتقاء قدرت رقابت‌پذیری و استاندارد کالاهای تولیدی و ارتقاء جایگاه برند ویتنام[5]، چهره اقتصاد این کشور در سال جاری را ترسیم خواهد کرد.

پی نوشت :

[1] - علیرغم همجواری با چین و جمعیت نزدیک به 100 میلیون نفری، ویتنام بر دو موج شیوع کرونا در این کشور فائق آمد و تعداد مبتلایان به کرونا را تا به کنون به 1514 نفر محدود کرده است که از این تعداد 1361 نفر بهبود یافته و 35 نفر جان باخته‌اند.

[2] - ویتنام در تجارت با اتحادیه اروپا، چین، کره جنوبی و آ.سه.آن به ترتیب مازاد تجاری 20.3 میلیارد دلار و کسری تجاری 34.5 میلیارد دلاری، 27.6 میلیارد دلاری و 6.9 میلیارد دلاری داشته است.

[3] - کل FDI جذب شده در ویتنام بالغ بر 384 میلیارد دلار در قالب 33070 پروژه است که 60.4%  از آن یعنی 231.86 میلیارد دلار محقق شده است. کره جنوبی و ژاپن به ترتیب با 70.6 میلیارد دلار ( 18.4% مجموع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب شده) و 60.3 میلیارد دلار ( 15.7% مجموع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب شده) بزرگترین سرمایه‌گذاران خارجی در ویتنام می‌باشند. سنگاپور، تایوان و هنگ کنگ در رده‌های بعدی قرار دارند.

[4] - هر دلار آمریکا بالغ بر 23300 دانگ ویتنام است.

[5] -  بنا بر ارزیابی موسسه بریتانیایی Brand Finance، ارزش برند ویتنام در سال 2020 بالغ بر 319 میلیارد دلار بوده است که در مقایسه با 247 میلیارد دلار سال 2019 رشد 29 درصدی دارد. جایگاه برند ویتنام با 9 پله ارتقاء از 42 در سال 2019 به 33 در سال 2020 رسید. رشد بالای ارزش برند ویتنام در سالی اتفاق می افتد که در مجوع، 100 برند برتر با ارزش جهان بالغ بر 13.1 تریلیون دلار بدلیل پاندمی‌کرونا از دست داده‌اند. آمریکا و چین به ترتیب با 23 تریلیون دلار و 18.7 تریلیون دلار ارزشمندترین برندهای جهان هستند و پس از آنها ژاپن و آلمان قرار دارد.