حذف گاز تا سال 2040 در وین

شهرداری وین در نظر دارد تا سال 2040 استفاده از گاز در سیستم گرمایش شهر را به صفر برساند.

روزنامه استاندارد اتریش بر اساس مصاحبه با مدیر بزرگترین شرکت مسکن در اتریش به الگوی جدیدی برای تامین انرژی پرداخته است. از آنجا که در این متن از اصطلاحات و تعابیر تخصصی مرتبط استفاده شده، در انتهای متن توضیحاتی در خصوص این تعابیر برای روشن شدن مفاهیم آمده است.

در سالهای اخیر شهرداری وین سعی کرده مصرف گاز را کمتر کند. یکی از مهمترین ابزارها حذف پکیج های خانگی است که با گاز کار میکنند. هم اکنون 45 درصد از گرمایش در وین از طریق گاز انجام میشود. 4 درصد با چوب و 5 درصد با برق. علاوه بر این یک درصد از گرمایش با نفت و یک درصد با ذغال سنگ و 2 درصد با پمپ های گرمایی برقی کار میکنند و 44 درصد از گرمایش نیز با سیستم مرکزی گرمایش از راه دور انجام میشود که منبع آن نیروگاههای مختلف با منابع مختلف هستند و مهمترین منبع نیز گرمایش از طریق تاسیسات زباله سوزی است.

متن گزارش روزنامه استاندارد اتریش

وین می‌خواهد از گاز خارج شود: وضعیت این شهر در مسیر دشوار خروج

حدود ۴۵ درصد از خانه‌ها در وین با گاز گرم می‌شوند. سال گذشته، نه تنها به لطف برنامه‌های حمایتی دولت ایالتی وین، حدود ۳۰,۰۰۰ پکیج گازی از مدار مصرف خارج شدند.

اول اکتبر در منطقه کشورهای آلپ به عنوان آغاز فصل گرمایش شناخته می‌شود. حداقل در وین امسال به دلیل دمای معتدل، گرمایش دیرتر آغاز شد. این از دو جهت خوب است: خانوارها در هزینه‌های گرمایش صرفه‌جویی می‌کنند و از سوی دیگر، محیط زیست هم آسیب کمتری می‌بیند، چرا که هنوز در وین به میزان زیادی گرمایش با گاز انجام می‌شود که در هنگام سوختن، گاز CO2 آسیب‌رسان به محیط زیست آزاد می‌کند.

به همین دلیل «خروج از گاز» تنها شعار دولت در حال اتمام و یا احتمالاً دولت جدید اتریش نیست؛ بلکه همچنین شعار اصلی شهرداری فعلی یا همان دولت ایالتی وین هم هست. تنها مسئله این است که این کار سخت تر از آن چیزی است که گفته میشود. مشکل از جایی آغاز می‌شود که ارقام مختلفی در مورد تعداد پکیج‌های گازی نصب‌شده و در نتیجه نیاز به جایگزینی با سیستم‌های گرمایشی دیگر در وین مطرح می‌شود. گاهی صحبت از ۴۰۰,۰۰۰ دستگاه است، گاهی دیگر از ۵۰۰,۰۰۰ یا حتی بیشتر میشود.

افرادی که با وضعیت وین آشنا هستند و تجربه سال‌ها در صنعت گرمایش دارند، تعداد ۴۰۰,۰۰۰ دستگاه را صحیح‌تر می‌دانند. عدد ۵۰۰,۰۰۰ که اغلب مطرح می‌شود، احتمالاً به تمامی آپارتمان‌هایی اشاره دارد که به طور کلی به گاز متصل هستند، ولی آیا در همه این آپارتمان‌ها از گاز برای گرمایش استفاده می‌شود، هنوز مشخص نیست چون هیچ آماری این موضوع را ثبت نکرده است.

پکیج‌های گازی خارج شده از مدار

اما در مورد تعداد پکیج‌های گازی که از مدار خارج شده‌اند، آمار دقیقی وجود ندارد: در بازه زمانی ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳، ۹۰,۰۰۰ پکیج گازی از مدار خارج شده‌اند که ۳۷,۰۰۰ دستگاه از آن‌ها تنها در سال 2023 از مدار خارج شدند. هرچند این آمار مربوط به کل کشور است اما همانطور که مدیر اجرایی (مرکز کنترل و تنظیم مصرف انرژی)  E-Control، ولفگانگ اوربانچیچ، در گفت‌وگو با استاندارد گفته است، می‌توان به‌طور صحیح فرض کرد که عمده این تعداد به وین مربوط می‌شود.

در حالی که شهرداری وین و شرکت‌های زیرمجموعه آن مانند Wiener Wohnen (با ۱۸۰۰ مجتمع مسکونی و ۲۲۰,۰۰۰ آپارتمان شهرداری) عمدتاً به جای استفاده از پکیج‌های گازی، از سیستم پکیج های متصل به سیستم  گرمایش مرکزی از راه دور (Fernwärme) استفاده میکنند، اما شرکتهای دیگر به دنبال راه‌های جدید هستند. یکی از این شرکت‌ها، شرکت اجتماعی Sozialbau است. این شرکت با مدیریت ۵۴,۲۸۶ آپارتمان اجاره‌ای و ملکی، در صدر شرکت‌های مسکونی غیرانتفاعی و خصوصی اتریش قرار دارد و تمرکز اصلی فعالیت‌های آن در وین است.

موجر متعهد به نگهداری خوب از خانه است

ارنست باخ، مدیرعامل Sozialbau، مهندس مکانیک است و علاوه بر تسلط بر اعداد، در موضوع گرمایش نیز بسیار خبره است. وی می‌گوید که علاقه‌اش به این موضوع از زمان اصلاحات قانونی در زمینه حقوق مسکن در سال ۲۰۱۵ آغاز شد که طبق آن، مسئولیت نگهداری از سیستم‌های گرمایش و تأمین آب گرم از اول ژانویه ۲۰۱۶ از مستأجر به مالک منتقل شد.

وی در گفتگو با روزنامه استاندارد میگوید: «عالی بود، فکر کردم حالا باید علاوه بر پس انداز در اجاره، سیستم‌های گرمایش و آب گرم را نیز نگهداری کنم». اما وقتی محاسبات را انجام داد، متوجه شد که این کار «واقعاً هزینه‌بر است»، زیرا دستورالعمل طراحی اکولوژیکی اتحادیه اروپا تعویض پکیج‌های گازی با کوره‌های بسیار گران‌قیمت را الزامی می‌کند. وی میگوید: «به‌عنوان یک مهندس عملیاتی، تلاش می‌کنیم بهینه‌سازی کنیم ... یک پکیج گازی ۲۰ کیلووات قدرت دارد، برای گرمایش سه کیلووات کافی است، یعنی ۱۷ کیلووات اضافی است».

پس چرا پکیج ها این‌قدر بزرگ طراحی شده‌اند؟ «برای تأمین آب گرم». باخ می‌گوید: «از حیث نظری، با یک پکیج می‌توان چهار آپارتمان را گرم کرد، بنابراین به جای اینکه ۴۰۰۰ یا ۵۰۰۰ یورو برای هر آپارتمان هزینه شود، فقط باید ۱۰۰۰ یورو برای هر آپارتمان پرداخت شود. این رهیافت اولیه من بود». حفاظت از اقلیم و محیط زیست هم بعدها به این ایده افزوده شد.

جستجو برای جایگزین‌ها

باخ و همکارانش در نهایت به دنبال جایگزین‌ها بودند و البته پیدا کردند. ابتدا پکیج‌های گازی انفرادی را با پکیج‌های مشترک جایگزین کردند که معمولاً آن‌ها را در سقف ساختمان‌ها نصب می‌کردند. پس از این مرحله یعنی متمرکز کردن سیستم‌ها در ساختمان، وقتی که تعداد کافی از آپارتمان‌ها به سیستم جدید منتقل شدند، مرحله دوم آغاز می‌شودکه انتقال از پکیج‌های گازی متصل به سیتسم گاز مرکزی به سیستم گرمایش مرکزی از راه دور شهرداری وین است که در بیشتر موارد باید  اتصال به پمپ های حرارتی همراه با دستگاه ذخیره کننده است.

باخ می‌گوید: «در تمام این محاسبات، گرمایش زمین و نیاز به خنک‌سازی در تابستان نیز نقشی دارد ... اگر گرما را از ساختمان بگیریم و آن را از طریق پروب‌های زمین ذخیره کنیم، می‌توانیم در زمستان که کارایی پمپ‌های حرارتی به دلیل دماهای پایین هوا کمتر می‌شود، انرژی را از زمین استخراج کنیم. این کار باعث می‌شود که هزینه‌های انرژی پمپ‌های حرارتی که کلا  پایین هستند، دوباره نصف شوند».

نصاب های مخالف

چرا بعضی‌ها می‌گویند کنار گذاشتن کامل پکیج‌های گازی در ساختمان‌های قدیمی تقریباً غیرممکن است و آپارتمان‌ها در ساختمان‌های اجاره‌ای تنها با هزینه زیاد قابل خنک‌سازی هستند؟ باخ علت را در منافع مختلف افراد می‌بیند. وقتی یک نصاب پکیج گازی را تعویض می‌کند، از فروش تجهیزات تجاری درآمدی دارد، اما در حالت دیگر درآمدی ندارد. در این حالت بیشتر مساله به نیروی کار مربوط می‌شود که «دیگر خیلی جذاب نیست»، به گفته آقای باخ دولت جدید اتریش باید بتواند یک سیستم مشوق برای نصاب‌ها ایجاد کند تا مشکلات را حل کند.

باخ تخمین می‌زند که در حدود نیمی از پکیج‌های گازی را می‌توان را با پمپ‌های حرارتی و با هزینه‌های معقول جایگزین کرد. حدود یک‌چهارم از آن‌ها قابل تبدیل هستند اما با هزینه بسیار بالاتر. در حدود ۱۵ درصد موارد، تعویض پکیج گازی با پمپ حرارتی امکان‌پذیر نیست، زیرا به‌عنوان مثال، دودکش ندارند یا مسائل ساختمانی مانع آن است. اگر گرمایش مرکزی با زباله سوزی در این مناطق کافی نباشد، باید به دنبال جایگزین‌های دیگری باشیم.

 

https://www.derstandard.at/story/3000000246377/wien-will-raus-aus-gas-wie-es-der-stadt-bei-dem-schwierigen-ausstieg-geht

 

توضیح برخی مفاهیم

 

• Ökodesign-Richtlinie: دستورالعمل طراحی اکولوژیکی یک چارچوب قانونی است که توسط اتحادیه اروپا برای تنظیم استانداردهای محیط‌زیستی محصولات مختلف، به ویژه محصولات انرژی‌بر مانند دستگاه‌های گرمایشی، لوازم خانگی، و تجهیزات صنعتی، طراحی شده است. هدف این دستورالعمل کاهش مصرف انرژی و کاهش تاثیرات منفی زیست‌محیطی محصولات در طول دوره عمر آن‌ها است. این دستورالعمل شامل مجموعه‌ای از الزامات برای تولیدکنندگان است که باید به‌گونه‌ای طراحی کنند که محصولات مصرف انرژی کمتر و کارایی بالاتری داشته باشند، به‌ویژه در هنگام استفاده و تخریب آن‌ها. برای مثال، در حوزه سیستم‌های گرمایشی، دستورالعمل طراحی اکولوژیکی می‌تواند به محدودیت‌های مصرف انرژی و کربن‌زدایی سیستم‌های گرمایشی مانند پکیج‌های گازی و مشعل‌ها بپردازد، و در نتیجه، الزامی‌برای استفاده از فناوری‌های انرژی کارآمدتر (مانند کوره‌های با کارایی بالا) و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی ایجاد کند.
• Erdsonden  :پروب‌های زمینی این دستگاه‌ها به‌طور معمول در سیستم‌های گرمایش و سرمایش زمین‌گرمایی (geothermal heating and cooling systems) استفاده می‌شوند. پروب‌های زمین معمولاً از لوله‌های بلند و باریک ساخته می‌شوند که در عمق زمین نصب می‌شوند تا گرما یا سرما را از زمین جذب یا به آن منتقل کنند. این سیستم‌ها از انرژی حرارتی موجود در زیر سطح زمین برای گرمایش یا سرمایش ساختمان‌ها استفاده می‌کنند. گرمای ذخیره‌شده در زمین در فصول سرد برای گرمایش و در فصول گرم برای خنک‌سازی به کار می‌آید. در این سیستم‌ها، پروب‌های زمینی معمولاً با یک مایع انتقال‌دهنده گرما پر می‌شوند که انرژی حرارتی را از زمین جذب می‌کند و به یک سیستم پمپ حرارتی منتقل می‌کند. این سیستم‌ها به‌دلیل استفاده از انرژی طبیعی زمین، به‌عنوان یک گزینه بسیار پایدار و کم‌هزینه برای گرمایش و سرمایش شناخته می‌شوند.
• Wärmepumpen :پمپ‌های حرارتی دستگاه‌هایی برای انتقال گرما از یک محیط به محیط دیگر هستند و به‌طور عمده در سیستم‌های گرمایش و سرمایش مورد استفاده قرار می‌گیرند. پمپ‌های حرارتی انرژی حرارتی را از منابع مختلف مانند هوای بیرون، آب یا زمین استخراج کرده و آن را به فضای داخلی یک ساختمان منتقل می‌کنند تا آن را گرم یا خنک کنند. پمپ‌های حرارتی به‌ویژه در سیستم‌های گرمایش و سرمایش انرژی کارآمد شناخته می‌شوند زیرا به جای تولید گرما از طریق سوخت‌های فسیلی، از انرژی موجود در محیط اطراف استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها معمولاً با استفاده از برق کار می‌کنند، اما از آنجا که انرژی حرارتی را از منابع طبیعی استخراج می‌کنند، مصرف انرژی آن‌ها بسیار کمتر از سیستم‌های گرمایشی معمولی است.
• Fernwärme : به معنایگرمایش مرکزی یا منطقه ای از راه دور است که در آن گرما از یک منبع مرکزی تولید و از طریق شبکه‌ای از لوله‌ها به ساختمان‌های مختلف منتقل می‌شود. در وین، گرمایش منطقه‌ای به‌عنوان یک راه‌حل مهم برای تأمین گرمایش ساختمان‌ها و تأمین آب گرم مصرفی استفاده می‌شود. در وین، سیستم Fernwärme  به ویژه در مناطق شهری گسترده است و یکی از اجزای اصلی استراتژی‌های پایداری و کاهش مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه‌ای به شمار می‌آید. این سیستم به جای استفاده از سیستم‌های گرمایشی فردی مثل پکیج‌های گازی، از یک منبع مرکزی برای تأمین گرما استفاده می‌کند که می‌تواند از منابع مختلفی مانند نیروگاه‌های انرژی زیستی، گاز طبیعی، یا حتی انرژی گرمایی زمین (geothermal) برای تولید گرما بهره‌برداری کند. مزایای گرمایش منطقه‌ای  در وین شامل موارد زیر است:
  • کاهش آلودگی هوا: استفاده از نیروگاه‌های پاک‌تر و به‌ویژه نیروگاه‌های انرژی زیستی می‌تواند به کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت محیط زیست کمک کند.
  • کاهش هزینه‌های گرمایش: سیستم‌های مرکزی می‌توانند هزینه‌های تولید و انتقال گرما را کاهش دهند و در نتیجه برای ساکنان مقرون‌به‌صرفه‌تر باشند.
  • تأمین انرژی از منابع تجدیدپذیر: در سال‌های اخیر، وین به‌طور فزاینده‌ای به استفاده از منابع تجدیدپذیر در سیستم‌های گرمایشی منطقه‌ای خود توجه کرده است، از جمله استفاده از انرژی‌های زیستی و گرمای زمین.

در ویِن، گرمایش منطقه‌ای (Fernwärme) تا حد زیادی از زباله‌سوزی به عنوان یک منبع تولید انرژی استفاده می‌کند. در واقع، یکی از منابع عمده برای تولید گرمای منطقه‌ای در این شهر، تاسیسات زباله‌سوز هستند که به بازیافت انرژی از زباله‌ها پرداخته و آن را به گرما و برق تبدیل می‌کنند. این فرآیند شامل سوزاندن زباله‌های شهری (که معمولاً شامل زباله‌های خانگی و تجاری هستند) در تاسیسات زباله‌سوز است. در این تاسیسات، انرژی حرارتی حاصل از سوختن زباله‌ها برای تولید گرما و توزیع آن به ساختمان‌ها و مصرف‌کنندگان مختلف استفاده می‌شود. این شیوه علاوه بر تأمین انرژی گرمایی، به کاهش حجم زباله‌ها و مدیریت پسماندهای شهری نیز کمک می‌کند و به‌عنوان یک روش زیست‌محیطی در جهت تولید انرژی پایدار در نظر گرفته می‌شود. البته، این سیستم نیازمند مدیریت دقیق و رعایت استانداردهای محیط‌زیستی برای جلوگیری از آلودگی‌های ناشی از سوختن زباله‌ها است.