عرصه نوآوری در بلژیک

در سال 2023، بلژیک 3.4 درصد تولید ناخالص داخلی (GDP) خود را به تحقیق و توسعه (RD) اختصاص داده و رتبه ششم را در میان کشورهای صنعتی جهان کسب کرد. همچنین مطابق جدول شاخص‌های نو‌آوری جهانی (GII) در سال 2023، بلژیک در بین 133 کشور، در رتبه بیست و سوم قرار گرفته و یکی از کشورهای صاحب‌نام در عرصه نوآوری در جهان است.

مطابق جدول شاخص‌های نو‌آوری جهانی (GII) در سال 2023، بلژیک در بین 133 کشور، در رتبه بیست و سوم قرار گرفته و یکی از کشورهای صاحب‌نام در عرصه نوآوری در جهان است. همچنین براساس گزارش کمیسیون اروپا، بلژیک یکی از 5 کشور پیشرو در نوآوری در سطح این اتحادیه پس از دانمارک، سوئد، فنلاند و هلند به شمار می‌رود. بلژیک با تدوین یک چارچوب مالیاتی مطلوب و با بهره‌گیری از همکاری موثر بین مقامات دولتی، مؤسسات آموزشی، دانشگاهی و شرکت‌های قدرتمند، از چشم‌انداز مناسبی در زمینه تحقیق و توسعه برخوردار بوده و این موضوع روحیه نوآورانه در بخش‌هایی مانند بیوتکنولوژی، داروسازی، انرژی و آب و هوا را تقویت کرده است.

در سال 2023، بلژیک 3.4 درصد تولید ناخالص داخلی (GDP) خود را به تحقیق و توسعه (R&D) اختصاص داده و رتبه ششم را در میان کشورهای صنعتی جهان کسب کرد. بلژیک همچنین از نظر اختصاص تولید ناخالص داخلی به تحقیق و توسعه، در مقام نخست اتحادیه اروپا قرار دارد. سهم عمده هزینه‌های تحقیق و توسعه در بلژیک از سوی شرکت‌ها پرداخت می‌شود. این در حالی است که 6 درصد بودجه تحقیق و توسعه از طریق حمایت بخش دولتی تامین می‌گردد. البته فدراسیون اتاق‌های بازرگانی بلژیک (FEB)، بر این باور است که تا سال 2030 می‌توان ارقام تخصیصی به امر تحقیق و توسعه را به بیش از 4 درصد تولید ناخالص داخلی افزایش داد و بلژیک را در کنار کره جنوبی به یک موقعیت برجسته جهانی رساند. از نظر فدراسیون مذکور، برای نیل به این هدف، این کشور به تقویت همکاری بین ذینفعان مختلف در امر تحقیق و توسعه و مشاوره منظم بین نهادهای فدرال و منطقه‌ای به منظور شناسایی و بهره‌برداری از فرصت‌ها نیازمند است. برنامه‌ای که در این راستا تدوین شده، شامل: آموزش با کیفیت بالا جهت رفع نیازهای بازار کار، ارتقای شاخص‌های یادگیری، تشویق به انتخاب رشته‌های STEM (علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات) در امر آموزش و در نهایت ایجاد انگیزه در مسیر نوآوری و کارآفرینی می‌باشد. علاوه بر مراکز تحقیقاتی و شرکت‌ها، دانشگاه‌های بلژیک نقش اساسی را در زمینه نوآوری ایفا می‌کنند. مطابق آمار شاخص نوآوری جهانی در سال 2023، سه دانشگاه برتر بلژیک در زمینه نوآوری در جهان، دانشگاه کی‌یو لوون (رتبه 76)، دانشگاه گنت (رتبه 143) و دانشگاه کاتولیک UCL (رتبه 195) می‌باشند.

لازم به ذکر است که با وجود پیشرفت در نوآوری، رشد بهره‌وری در بلژیک پائین است. نرخ رشد بهره‌وری در سال 2021 و 2022 به ترتیب، 5 و 2.2 درصد بوده است که در مقایسه با سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا، این نرخ پائین گزارش شده است. بنابراین، اقتصاد بلژیک با معمای «کاهش بهره‌وری» مواجه است. تحلیل‌گران اقتصادی بلژیک معتقدند ارتباط ضعیف بین شرکت‌های نوآور و سایر شرکت‌های تولید کننده موجب تشدید این وضعیت شده است. دولت بلژیک به منظور رفع مشکل بهره‌وری، به بسیاری از شرکت‌های نوآور، یارانه‌های عمومی ارائه می‌کند و به این ترتیب، یارانه‌های دولتی می‌توانند ضمن افزایش تلاش‌های نوآورانه، زمینه دستیابی به سطح بهینه اقتصادی را فراهم سازند. البته اگرچه بلژیک در زمینه نوآوری تلاش‌های فراوانی انجام می‌دهد، اما دولت از نتیجه امر رضایت چندانی ندارد. با وجود پیشرفت‌های عظیم در حوزه فناوری ارتباطات، اهتمام و رفع چالش‌های فوری در زمینه اجتماعی و اقتصادی نظیر بحران آب‌وهوا، سلامت و تحول دیجیتال همچنین فنآوری‌های برگرفته از هوش مصنوعی امری ضروری برای جوامع امروزی است. بنابراین، بلژیک بر اولویت اجرای راهبرد نوآوری جهت تقویت مشارکت در تحقیق و توسعه برای غلبه بر چالش‌های مذکور تاکید دارد. در این راهبرد، بلژیک به فعالیت‌های خود در زمینه علوم فضایی به عنوان یک دارایی، علوم هسته‌ای جهت کنترل زباله‌های رادیواکتیو، فناوری نانو در راستای انتقال انرژی سبز و دیجیتالی شدن صنعت بسیار اهمیت می‌دهد. بلژیک جهت اجرای این راهبرد، با تبعیت از مدل Horizon Europe، افق اروپا را از نزدیک دنبال می‌کند و در حال شناسایی فرصت‌هایی برای به حداکثر رساندن تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و علمی این برنامه می‌باشد.

منابع:

https://be.fi-group.com/en/innovation-as-a-key-driver-of-economic-growth

https://www.nbb.be/en/articles/how-innovation-helps-drive-belgian-econom

https://research-and-innovation.ec.europa.eu/statistics/performance-indicators/european-innovation-scoreboard_en

https://www.statista.com/statistics/864886/annual-change-of-the-labor-productivity-in-belgium

https://tradingeconomics.com/belgium/productivity

https://www.nbb.be/doc/ts/publications/economicreview/2021/ecorevi2021_h2.pdf

https://belgian-presidency.consilium.europa.eu/en/news/research-innovation-for-eu-autonomy-belgian-presidencys-strategic-agenda/

https://www.vbo-feb.be/en/positions/innovation-doesnt-just-fall-from-the-sky

https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo-pub-2000-2023/be.pdf