انرژی‌های تجدید پذیر در اندونزی و اجرای طرح JETP برای کمک به گذار انرژی در این کشور

اندونزی متعهد شده است تا انتشار گازهای گلخانه ای را به میزان 31.89 درصد به طور مستقل یا 43.2درصد با استفاده از کمکهای بین المللی تا سال 2030 کاهش دهد. یکی از اقتضائات این تعهد، تامین 23 درصد از ترکیب انرژی ملی از طریق انرژی‌های نو و تجدیدپذیر تا سال 2025 می‌باشد.

اندونزی به عنوان کشوری با یکی از بالاترین سطوح انتشار گازهای گلخانه ای (GHG) در جهان شناخته می‌شود که بخش عمده ای از آن را سوخت های فسیلی به ویژه زغالسنگ تشکیل می دهد. ذخایر فراوان زغالسنگ به عنوان منبعی مقرون به صرفه در سبد انرژی این کشور قرار دارد و یکی از کالاهای اصلی صادراتی اندونزی نیز محسوب می‌شود. ذخایر زغالسنگ اندونزی حدود 38.84 میلیارد تن تخمین زده می‌شود که می‌تواند به مدت 65 سال با میانگین تولید 600 میلیون تن در سال دوام بیاورد. با این حال زغالسنگ یکی از منابع انرژی با آلودگی بالاست که تأثیر منفی بر محیط زیست و سلامت انسان دارد و عامل انتشار 40 درصد از گاز دی اکسید کربن تولید شده در بخش انرژی اندونزی است.

از سوی دیگر اندونزی دارای پتانسیل عظیم انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، بادی، آبی و زیست توده است که همگی می‌توانند انرژی پاک، ارزان و پایدار را برای مردم و اقتصاد این کشور به ارمغان بیاورند. این کشور برای تغییر تدریجی به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌بایست راهبرد انتقال انرژی منسجمی را دنبال نماید. اندونزی کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و رسیدن به کربن صفر (NZE) را تا سال 2060 به عنوان هدف خود تعیین نموده است. در این راستا این کشور متعهد شده است تا انتشار گازهای گلخانه ای را به میزان 31.89 درصد به طور مستقل یا 43.2درصد با استفاده از کمکهای بین المللی تا سال 2030 کاهش دهد. یکی از اقتضائات این تعهد، تامین 23 درصد از ترکیب انرژی ملی از طریق انرژی‌های نو و تجدیدپذیر تا سال 2025 می‌باشد.

 اندونزی به منظور دستیابی به اهداف یاد شده، نیازمند استفاده از سهم بیشتری از ظرفیت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر نسبت به انرژی‌های فسیلی و همچنین کاهش استفاده از نیروگاههای زغالسنگ می‌باشد که البته امری هزینه بر می‌باشد. به گفته آقای عارفین تصریف، وزیر انرژی و منابع معدنی اندونزی، این کشور تا سال 2060 به یک تریلیون دلار سرمایه گذاری برای تبدیل کامل به یک کشور استفاده کننده از انرژی‌های نو و تجدیدپذیر نیاز دارد. در این زمینه اریک طاهر وزیر شرکت های دولتی اندونزی نیز پیش بینی نموده است که تعطیلی 15 گیگاوات برق تولیدی از زغالسنگ در سه دهه آینده نیازمند 600 میلیارد دلار حمایت مالی می‌باشد.

طرح JETP (Just Energy Transition Partnership) و تاثیر آن بر گذار انرژی اندونزی

طرح مشارکت گذار انرژی عادلانه یا JETP مدل جدیدی از همکاری بین المللی برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی است. JETP سرمایه گذاری‌های دولتی و بخش خصوصی را برای کمک به مبارزه با تغییرات آب و هوا در کشورهای در حال توسعه، به ویژه در زمینه انتقال انرژی از سوخت های فسیلی به انرژی‌های تجدید پذیر فراهم می سازد. اولین JETP در سال 2021 در اجلاس COP26 بین آفریقای جنوبی و چند شریک بین المللی به ارزش اولیه 8.5 میلیارد دلار اجرا شد. اندونزی دومین کشوری است که کمک های مشارکتی را در قالب JETP دریافت می‌کند و کشورهای ویتنام و هند در نوبت های بعدی برای اجرای این طرح هستند.

طرح JETP اندونزی در سال 2022 و همزمان با ریاست اندونزی بر گروه 20 آغاز شد. این طرح به طور مشترک توسط آمریکا و ژاپن مدیریت می‌شود و کشورهای انگلیس، آلمان، فرانسه، اتحادیه اروپا، کانادا، ایتالیا، نروژ و دانمارک حامیان آن هستند. هدف از این طرح همکاری بلندمدت با اندونزی، جمع آوری وجوه اولیه به ارزش 20 میلیارد دلار از دو بخش دولتی و خصوصی ظرف سه تا پنج سال آینده است. تأمین مالی JETP شامل 10 میلیارد دلار از منابع مالی دولتی در قالب وام ها و کمک های بلاعوض است. 10 میلیارد دلار باقیمانده از سوی بخش خصوصی تامین خواهد شد که اتحاد مالی گلاسکو برای کربن صفر (GFANZ)، بانک آمریکا، بانک سیتی، دویچه بانک، HSBC، Macquarie، MUFG و Standard Chartered از تامین کنندگان آن می‌باشند.

طرح JETP تعطیلی نیروگاه‌های زغالسنگ را تشویق و سرمایه گذاری در فناوری و انرژی‌های تجدیدپذیر اندونزی را گسترش خواهد داد. پیش بینی شده است اندونزی از طریق این طرح بتواند با حفظ حد نصاب گرمایش جهانی در سطح 1.5 درجه سانتیگراد (مطابق با توافقنامه تغییرات آب و هوایی پاریس)، دستیابی به اهداف انتقال انرژی عادلانه را تسریع کند. علاوه بر این، این طرح انتشار گازهای گلخانه‌ای بخش تولید برق را تا سال 2030 کاهش داده و به کمتر از 290 مگاتن خواهد رساند.

JETP به اندونزی کمک می‌کند تا انتشار گازهای گلخانه ای خود را تا سال 2030 (حدود هفت سال زودتر از پیش بینی قبلی) به میزان بیش از 300 مگا تن و تا سال 2060 به میزان 2 گیگا تن کاهش دهد. انتظار می رود ظرف پنج سال آینده، اندونزی حمایت مالی تا سقف 20 میلیارد دلاری به منظور تسریع در توسعه منابع انرژی‌های تجدید پذیر را دریافت نماید و تا سال 2030 حداقل 34 درصد از تولید برق ملی را از این طریق تامین نماید.

برخی دیگر از اهداف طرح JETP عبارتند از تسریع در بکارگیری فناوری‌ها و بهینه سازی انرژی و برق رسانی؛ توسعه صنایع ملی رقابتی در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی از طریق سرمایه گذاری و همکاری شرکای بین المللی؛ تسریع در تعطیلی پیش از موعد نیروگاه‌های زغالسنگ و محدود کردن ساخت و توسعه نیروگاه‌های زغالسنگ.

ظرفیت انرژی‌های تجدید پذیر اندونزی

مجموع ظرفیت سالانه انرژی‌های تجدیدپذیر اندونزی حدود 3692 گیگاوات (GW) تخمین زده می‌شود، با این حال تا سال 2022 میزان نصب شده تنها 10.5گیگاوات بوده است که حدود 0.3 درصد از ظرفیت بالقوه است. توسعه انرژی‌های تجدید پذیر بیشتر به سمت انرژی آبی و زمین گرمایی سوق داشته است در حالی که انرژی خورشیدی و بادی نیز دو منبع عظیم انرژی‌های تجدید پذیر اندونزی هستند و از ظرفیت توسعه بیشتری برخوردارند. جدول زیر مقایسه ظرفیت بالقوه و نصب شده انرژی‌های تجدید پذیر اندونزی را تا سال 2022 نشان می دهد.

نوع انرژی ظرفیت بالقوه (گیگا وات) ظرفیت نصب شده (گیگا وات) خورشیدی 2898 2/0 بادی 6/608 2/0 آبی 6/94 1/6 زیست توده 3/43 9/1 زمین گرمایی 5/29 1/2 گرمای اقیانوس 9/17 0

مطابق اهداف اعلام شده از سوی وزارت انرژی و منابع معدنی اندونزی، برای تامین برق عمومی در سال‌های 2021 تا 2030، می‌بایست سهم انرژی‌های تجدید پذیر به حدود 52 درصد و سهم انرژی فسیلی به 48 برسد. بر این اساس، اندونزی در مدت یاد شده نیاز به تولید 40.57 گیگاوات برق بیشتر با سهم تولید 20.9گیگاوات از انرژی‌های تجدید پذیر و 19.56 گیگاوات از انرژی‌های فسیلی دارد.

لازم به ذکر است وابستگی اندونزی به منابع فراوان و ارزان زغال سنگ یک چالش جدی برای این کشور در زمینه گذار انرژی به سمت منابع انرژی تجدید پذیر محسوب می‌شود. در حال حاضر نیروگاه‌های زغال سنگ 61 درصد از ظرفیت تولید برق کشور را تشکیل می دهند. تعطیلی زود هنگام نیروگاه‌های زغال سنگ با ایجاد اختلال در فعالیت های اقتصادی می‌تواند ضربه شدیدی به رشد اقتصادی این کشور وارد کند؛ همچنین این امر ممکن است به بالا رفتن قیمت برق بیانجامد که بر رفاه عمومی جامعه تاثیر منفی خواهد داشت. از سوی دیگر، تعطیلی معادن زغال سنگ (با توجه به اینکه این محصول یکی از کالاهای صادراتی کلیدی اندونزی است)، می‌تواند درآمد صادراتی دولت و در نتیجه حجم ذخایر ارزی این کشور را کاهش دهد. بنابراین، حذف نیروگاه‌های زغال سنگ ها باید به صورت تدریجی انجام شود تا تداوم عرضه انرژی و رشد اقتصادی اندونزی حفظ شود.

در دیدار گراهام استوارت وزیر انرژی انگلیس و عارفین تصریف وزیر انرژی و منابع معدنی اندونزی در جاکارتا در تاریخ 4 آگوست 2023، طرفین در خصوص گسترش همکاری در قالب برنامه Mentari توافق نمودند. بر اساس این توافقنامه، انگلیس حدود 135 میلیارد روپیه (حدود 1.6 میلیارد دلار) برای برای حفظ و ارتقای طرح Mentari به منظور حمایت از انتقال انرژی پاک و جذب سرمایه‌گذاری برای پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر اندونزی پرداخت خواهد کرد. به گفته آقای تصریف در ابتدا قرار بود طرح Mentari در سال 2024 به پایان برسد، اما بر اساس توافق جدید تا سال 2027 تمدید خواهد شد. وی افزود، انگلیس تعهد نموده است تا حمایت خود را از اندونزی برای دستیابی به هدف انتشار خالص صفر (NZE) افزایش دهد.. علاوه بر این، انگلیس به طور جدی از برنامه‌های دیگری همچون مشارکت گذار انرژی (JETP) و کمیته مشترک اقتصادی و تجاری (JETCO) نیز حمایت خواهد کرد.

به عقیده وزیر انرژی انگلیس، اندونزی به عنوان یکی از کشورهای دارای سریع‌ترین رشد اقتصادی در جهان و با ظرفیت های فراوان توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، می‌تواند به یک بازیگر اصلی در صنعت انرژی‌های پاک در جنوب شرقی آسیا تبدیل شود. بر اساس طرح Mentari دو نیروگاه خورشیدی 60 و 35 کیلوواتی برای تامین برق 200 خانوار ساکن دو روستا در استان نوساتنگارای شرقی ساخته شده است. طرح Mentari همچنین از شرکت دولتی PT Sarana Multi Infrastruktur اندونزی (SMI) فعال در بخش پروژه‌های زیرساخت از طریق کاهش ریسک تامین مالی پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر حمایت می‌کند.

دولت اندونزی توسعه اقتصاد سبز را بخش مهمی از راهبرد گذار انرژی و توسعه اقتصادی خود می داند و قصد دارد با ایجاد زیرساخت‌های لازم برای انرژی‌های تجدیدپذیر و بهبود تامین مالی پروژه‌های توسعه پایدار، محیط تجاری اقتصاد سبز اندونزی را بهبود بخشد. به عنوان مثال، در سال 2021، دولت اندونزی طرحی را برای ایجاد بزرگترین پارک صنعتی سبز جهان اعلام کرد. همچنین، این کشور افزایش ظرفیت تولید خودروهای الکتریکی (EVs) و باتری‌های آنها را به عنوان فرصت جدیدی برای رشد اقتصاد سبز در دستور کار دارد. از سال آینده (2024)، دولت با هدف دستیابی به تعداد2.5 میلیون نفر استفاده کننده از خودرو های الکتریکی تا سال 2025 و نیز کاهش 29 درصدی آلودگی هوا تا سال 2030، به خریداران خودروهای الکتریکی یارانه پرداخت خواهد کرد. تولید سالانه حداقل 1 میلیون دستگاه خودرو الکتریکی و 3.22 میلیون موتور سیکلت و دوچرخه الکتریکی تا سال 2035 نیز به عنوان یکی دیگر از اهداف تعیین شده از سوی دولت اندونزی برای کاهش انتشار کربن قابل ذکر می‌باشد.

 

منابع:

https://observerid.com/uk-disburses-rp135b-for-indonesias-energy-transition-drive/

https://www.aseanbriefing.com/news/indonesias-just-energy-transition-partnership/#:~:text=The%20JETP%20is%20a%20new,generation%20away%20from%20fossil%20fuels.

https://en.tempo.co/read/1756134/indonesia-needs-up-to-us-1-t-for-renewable-energy-transition-until-2060

https://en.antaranews.com/news/290331/indonesia-uk-agree-to-extend-mentaris-energy-transition-program

https://en.tempo.co/read/1756534/uk-indonesia-to-extend-mentaris-energy-transition-program

https://www.viva.co.id/english/1624546-uk-spends-idr-135-billion-to-support-energy-transition-in-indonesia

https://observerid.com/indonesias-just-energy-transition-partnership-fossil-fuels-to-renewable-energy/

https://observerid.com/rebranding-indonesias-bioenergy-a-call-for-a-just-energy-transition-partnership/