روندهای اخیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در آسه‌آن

ورودی‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) به آسه‌آن در سال ۲۰۲۳ به رکورد ۲۳۰ میلیارد دلار رسید افزایش کمتر از ۱ درصد در شرایطی رخ داد که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جهانی با کاهش ۱۰ درصدی مواجه شد. این سومین سال متوالی افزایش بود که جایگاه آسه‌آن را به‌عنوان بزرگ‌ترین دریافت‌کننده FDI در میان مناطق در حال توسعه تثبیت کرد و سهم آن را از جریان‌های جهانی از ۱۶.۵ درصد در سال ۲۰۲۲ به ۱۷ درصد در سال ۲۰۲۳ رساند.

ورودی‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) به آسه‌آن در سال ۲۰۲۳ به رکورد ۲۳۰ میلیارد دلار رسید این افزایش جزئی بود – کمتر از ۱ درصد – اما در شرایطی رخ داد که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جهانی با کاهش ۱۰ درصدی مواجه شد. این سومین سال متوالی افزایش بود که جایگاه آسه‌آن را به‌عنوان بزرگ‌ترین دریافت‌کننده FDI در میان مناطق در حال توسعه تثبیت کرد و سهم آن را از جریان‌های جهانی از ۱۶.۵ درصد در سال ۲۰۲۲ به ۱۷ درصد در سال ۲۰۲۳ رساند.

در سال ۲۰۲۳، پنج صنعت برتر ۸۶ درصد از جریان‌های ورودی را به خود اختصاص دادند. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در فعالیت‌های مالی (شامل بانکداری، بیمه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و عملکردهای مالی شرکت‌های چندملیتی صنعتی) با ۵۳ درصد افزایش به ۹۲ میلیارد دلار رسید. سرمایه‌گذاری در خدمات با ارزش افزوده بالا، از جمله فعالیت‌های حرفه‌ای، علمی و فنی (تحقیق و توسعه)، از ۰.۳ میلیارد دلار به ۲۱ میلیارد دلار افزایش یافت. سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های دانش‌بنیان و با ارزش افزوده بالاتر در حال حمایت از ارتقای صنعتی در چندین کشور عضو است.

سرمایه‌گذاری در تولید، تجارت عمده‌فروشی و خرده‌فروشی، و حمل‌ونقل و انبارداری کاهش یافت. با این حال، تولید همچنان اهمیت داشت و بیش از ۵۰ میلیارد دلار از ورودی‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) را به خود اختصاص داد که معادل ۲۲ درصد از کل سرمایه‌گذاری‌ها است. علاوه بر این، تعداد پروژه‌های جدید سرمایه‌گذاری در بخش تولید در سال ۲۰۲۳ بیش از دو برابر شد.

سرمایه‌گذاری از ۱۰ منبع برتر، ۸۰ درصد از کل FDI در سال ۲۰۲۳ را تشکیل داد که نسبت به ۷۵ درصد در سال ۲۰۲۲ افزایش یافت و بر نقش حیاتی این کشورها به‌عنوان مبدا سرمایه‌گذاری تأکید کرد. ایالات متحده و چین به‌ویژه برجسته بودند، به‌طوری که سرمایه‌گذاری از ایالات متحده بیش از دو برابر شد و به ۷۴ میلیارد دلار رسید که معادل یک‌سوم کل FDI در منطقه است. سرمایه‌گذاری‌های درون‌منطقه‌ای ۳۵ درصد کاهش یافت و به ۲۱.۹ میلیارد دلار رسید که کمتر از سطح ۲۲.۴ میلیارد دلاری در دوران پاندمی ۲۰۲۰ بود.

سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی به طور فزاینده‌ای چشم‌انداز سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی منطقه‌ای را شکل می‌دهد. جریان‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از چین، به‌ویژه در بخش تولید، در حال رشد است و از سال ۲۰۲۰ نرخ رشد سالانه متوسط ۳۳ درصدی را تجربه کرده است. سرمایه‌گذاران چینی جدید، در کنار سرمایه‌گذاران فعلی، در حال گسترش حضور خود در صنایع مختلف آسه‌آن از جمله خودروسازی، الکترونیک و انرژی‌های تجدیدپذیر هستند.

روند تحول‌آفرین دیگر، رشد سرمایه‌گذاری در زنجیره تأمین انرژی تجدیدپذیر است. این سرمایه‌گذاری‌ها شامل بخش‌های بالادستی (مانند استخراج و فرآوری مواد معدنی حیاتی)، میانی (تولید قطعات) و پایین‌دستی (تولید انرژی‌های تجدیدپذیر) می‌شود. در دوره ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳، صنایع مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر به‌طور متوسط سالانه بیش از ۲۷ میلیارد دلار سرمایه در پروژه‌های جدید اعلام‌شده جذب کردند که حدود ۲۵ درصد از کل سرمایه‌گذاری‌ها را شامل می‌شود.

هزینه‌های سرمایه‌گذاری در تولید انرژی تجدیدپذیر از میانگین سالانه ۱۱ میلیارد دلار در سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۹ به ۱۴ میلیارد دلار در دوره ۲۰۲۰-۲۰۲۳ افزایش یافت. حدود دو سوم این سرمایه‌گذاری‌ها در انرژی خورشیدی و بادی بود. از سال ۲۰۲۰، تعداد پروژه‌های بین‌المللی سرمایه‌گذاری در تولید انرژی تجدیدپذیر در آسه‌آن به‌طور متوسط سالانه ۱۵ درصد افزایش یافته است،  این رشد حدود ۱۱ درصد در سطح جهانی بوده است.

تحولات سیاست سرمایه‌گذاری در AEC 2025

طرح جامع جامعه اقتصادی آسه‌آن (AEC) 2025 نقش مهمی در بهبود محیط سیاست‌گذاری سرمایه‌گذاری در منطقه آسه‌آن داشته است. این پیشرفت‌ها از طریق موارد زیر محقق شده‌اند:

1.اجرای توافقات و چارچوب‌های منطقه‌ای که با هدف تقویت یکپارچگی اقتصادی و رشد در بخش‌های راهبردی انجام شده است.

2.اقدامات ملی سیاست‌گذاری سرمایه‌گذاری که با هدف ترویج و تسهیل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) اجرا شده است.

3.توافقات و مشارکت‌ها با کشورهای ثالث که به بهبود شرایط سرمایه‌گذاری کمک کرده است.

سرمایه‌گذاران و انجمن‌های تجاری اذعان دارند که AEC 2025 تأثیر چشمگیری بر بهبود فضای سرمایه‌گذاری داشته است.

تحولات کلیدی سیاست‌های منطقه‌ای تأثیرگذار بر FDI

- توافق جامع سرمایه‌گذاری آسه‌آن (ACIA)

- توافقنامه تجارت کالاهای آسه‌آن (ATIGA)

- توافقنامه چارچوبی خدمات آسه‌آن (AFAS)

- توافقنامه تجارت خدمات آسه‌آن (ATISA)

این توافقات به ایجاد بازاری یکپارچه‌تر و کارآمدتر در منطقه کمک کرده‌اند. همچنین، تجارت و سرمایه‌گذاری از طریق چارچوب تسهیل تجارت آسه‌آن، پنجره واحد آسه‌آن (ASEAN Single Window) و چارچوب تسهیل سرمایه‌گذاری آسه‌آن تسهیل شده‌اند. در سال‌های اخیر، استفاده از پنجره واحد آسه‌آن سرعت گرفته است که این امر با استفاده از گواهی مبدأ الکترونیکی و سند اظهارنامه گمرکی آسه‌آن تسهیل شده است.

اجرای سیاست‌ها و توسعه سیاست‌گذاری سرمایه‌گذاری در سطح ملی

تلاش‌های اجرایی و سیاست‌گذاری گسترده‌تر سرمایه‌گذاری در سطح ملی، به آزادسازی و تسهیل بیشتر سرمایه‌گذاری کمک کرده است. در دوره AEC 2025، کشورهای عضو آسه‌آن به‌طور جمعی ۱۴۹ سیاست جدید سرمایه‌گذاری را تصویب کردند که این رقم به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از دوره قبل بود. بیش از ۹۰ درصد از این سیاست‌ها به نفع سرمایه‌گذاران بود که از میانگین جهانی ۷۷ درصد فراتر رفت. تقریباً ۴۰ درصد از این اقدامات، محدودیت‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) و مالکیت را کاهش دادند، در حالی که این رقم در سطح جهانی و کشورهای درحال‌توسعه ۲۶ درصد بود.

در همین دوره، آسه‌آن و کشورهای عضو آن معاهدات سرمایه‌گذاری و توافق‌نامه‌های تجارت آزاد را با فصل‌های سرمایه‌گذاری امضا، ارتقا و گسترش دادند. کشورهای عضو، ۴۲ معاهده سرمایه‌گذاری دوجانبه را به بیش از ۴۰۰ معاهده موجود اضافه کردند. در سطح منطقه‌ای، ۵ توافق‌نامه با شرکای گفت‌وگو نهایی شد. اجرای توافق‌نامه مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای (RCEP) نیز بر جذابیت آسه‌آن برای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) افزوده است. این توافقات به‌طورکلی در جهت ایجاد یک آسه‌آن جهانی کمک کرده‌اند.

پیشرفت‌ها و چالش‌های باقی‌مانده

با وجود پیشرفت در ۹۶ درصد از اقدامات تعیین‌شده در برنامه AEC 2025 و بهبود چشمگیر فضای سیاست‌گذاری سرمایه‌گذاری، همچنان چالش‌های مهمی‌باقی مانده‌اند:

-پوشش توافق جامع سرمایه‌گذاری آسه‌آن (ACIA) محدود به برخی بخش‌های خاص است.
-پیشرفت کمی در کاهش محدودیت‌های سرمایه‌گذاری حاصل شده است.
-کاهش موانع سرمایه‌گذاری در حال پیشرفت است، اما اجرای چارچوب تسهیل سرمایه‌گذاری آسه‌آن (AIFF) و تلاش‌های مرتبط – از جمله از طریق ابزارهای دیجیتال – به‌صورت یکسان در تمامی‌کشورها انجام نشده است.
-در زمینه توافقات سرمایه‌گذاری، تمرکز بر گسترش شبکه‌های معاهداتی بوده است، برخلاف سایر مناطق که به دنبال اصلاح معاهدات هستند.
-برای بهبود فضای سرمایه‌گذاری، نیاز به اصلاحات مقرراتی و اداری در حوزه‌های تجارت، خدمات، استانداردها و سایر سیاست‌هایی که بر کسب‌وکار بین‌المللی تأثیر دارند، احساس می‌شود.

عدم توجه به جنبه‌های جنسیتی در سیاست‌های سرمایه‌گذاری آسه‌آن

ارزیابی AEC-FDI هیچ سیاستی را در AEC که بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در آسه‌آن تأثیر بگذارد و شامل دیدگاه توسعه و شمولیت جنسیتی (GDIG) باشد، شناسایی نکرده است. این حوزه‌ای است که آسه‌آن می‌تواند در برنامه بعدی AEC آن را توسعه دهد، به‌ویژه با گنجاندن اصول GDIG در سیاست‌ها و اقدامات سرمایه‌گذاری منطقه‌ای.

علاوه بر این، چارچوب ACIA می‌تواند اصول GDIG را برای ارتقای توسعه فراگیر و جنسیتی در سراسر منطقه بپذیرد. همچنین، سیاست‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) می‌توانند حمایت بیشتری از پیشرفت زنان در مشاغل با مهارت بالا و نقش‌های مدیریتی ارائه دهند تا شکاف‌های توسعه‌ای کاهش یابد.

به سوی AEC 2035: چشم‌انداز سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI)

تحلیل این گزارش از تحولات سیاست‌گذاری سرمایه‌گذاری تحت برنامه AEC 2025 نشان می‌دهد که چندین اولویت مهم همچنان در دستور کار باقی مانده‌اند، از جمله:

-کاهش بیشتر موانع رسمی و غیررسمی سرمایه‌گذاری،

-تقویت تلاش‌های ترویج سرمایه‌گذاری هم به‌صورت کلی و هم در صنایع استراتژیک،

-افزایش هماهنگی در حوزه‌های کاری بخشی مختلف در آسه‌آن.

دیدگاه سرمایه‌گذاران و انجمن‌های تجاری

نظرات سرمایه‌گذاران و انجمن‌های تجاری که برای این گزارش جمع‌آوری شده‌اند، این اولویت‌ها را تأیید می‌کنند و بر نیاز به:

1.رفع شکاف‌های اجرایی در آزادسازی و تسهیل سرمایه‌گذاری،

2.پرداختن به نگرانی‌هایی فراتر از ستون سرمایه‌گذاری AEC مانند تجارت، خدمات، دیجیتال، مشارکت‌های دولتی-خصوصی، مهارت‌ها و فناوری،

3.تمرکز بر اقداماتی که بیشترین تأثیر را بر عملیات فرامرزی شرکت‌ها در آسه‌آن دارند، از جمله موانع غیرتعرفه‌ای، رویه‌های گمرکی و هماهنگ‌سازی استانداردها،

4.بررسی ابزارهای عملی برای تسهیل پرداخت‌های فرامرزی، تأمین مالی تجاری و ترتیبات مالی ترکیبی (مانند پلتفرم‌های دیجیتال منطقه‌ای).

عملکرد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در چارچوب AEC 2025

ارزیابی عملکرد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در AEC 2025 – که در جدول امتیازدهی سرمایه‌گذاری FDI در AEC نشان داده شده است – دیدگاهی درباره پیشرفت در پنج ستون AEC و همچنین گزینه‌های سیاست‌گذاری برای آینده ارائه می‌دهد:

1.یکپارچگی منطقه‌ای

• سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) و حضور شرکت‌های چندملیتی (MNEs) نقش مهمی در رشد و توسعه شبکه‌های تولید منطقه‌ای و زنجیره‌های تأمین داشته‌اند، به‌ویژه در صنایع تولیدی صادرات‌محور.
• در عین حال، فرصت‌هایی برای افزایش سرمایه‌گذاری درون‌منطقه‌ای وجود دارد که می‌تواند از طریق مکانیزم‌های ترویج سرمایه‌گذاری خارجی تقویت شود.

2.رقابت‌پذیری

• سهم بالای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در تولید و رشد سریع سرمایه‌گذاری در صنایع استراتژیک، باعث افزایش قابل‌توجه رقابت‌پذیری منطقه و تثبیت موقعیت آسه‌آن به عنوان یک قطب جهانی تولید شده است.
• استفاده از FDI برای تقویت بیشتر این نقش و گسترش آن به طیف وسیع‌تری از صنایع نوظهور باید همچنان جزء اصلی دستور کار آینده باشد.

3.اتصال‌پذیری (Connectivity)

• افزایش پیوندهای زنجیره تأمین منطقه‌ای و رشد سرمایه‌گذاری در اقتصاد دیجیتال، به بهبود قابل‌توجه اتصال منطقه‌ای منجر شده است.
• در عین حال، هنوز فضا برای ترویج و تسهیل بیشتر تأمین مالی پروژه‌های بین‌المللی در زیرساخت‌های فیزیکی وجود دارد.

4.فراگیری (Inclusiveness)

• جریان‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در آسه‌آن همچنان در چند اقتصاد خاص متمرکز است. این تمرکز، تا حدی ناشی از نقش هاب بودن سنگاپور است، اما توزیع گسترده‌تر سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند به اقتصادهای کوچک‌تر و جوامع محلی سود برساند.
• همچنین، رشد سرمایه‌گذاری بین‌المللی در بخش‌های مرتبط با اهداف توسعه پایدار (SDG) مانند آب و فاضلاب، بهداشت و توسعه روستایی، نسبت به سایر کشورهای در حال توسعه کندتر بوده است.

5.آسه‌آن جهانی و یکپارچگی با اقتصاد جهانی

• رشد کلی سرمایه‌گذاری خارجی از خارج از منطقه و افزایش سهم آسه‌آن در سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جهانی نشان‌دهنده یکپارچگی سریع منطقه در اقتصاد جهانی است.
• تمرکز بر شرکای گفت‌وگو همچنان به تمرکز منابع سرمایه‌گذاری در چند کشور خاص منجر شده است که می‌توان آن را به اقتصادهای شریک بیشتری گسترش داد.

جدول امتیازدهی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در چارچوب AEC 2025

روندهای AEC 2025 شاخص‌های FDI ستون‌های AEC 2025 رشد سرمایه‌گذاری درون آسه‌آن از ۷٪ در AEC 2015 به کمتر از ۱٪ در AEC 2025 کاهش یافت. سهم سرمایه‌گذاری درون‌منطقه‌ای در سطح ۱۴٪ ثابت ماند )میانگین دوره)، در حالی که در AEC 2015 ۱۶٪ بود. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی درون منطقه‌ای   1)اقتصاد یکپارچه و منسجم شدت زنجیره ارزش منطقه‌ای افزایش یافت، به‌ویژه در بخش‌های استراتژیک مانند نیمه‌هادی‌ها. آسه‌آن در مشارکت پسرو در زنجیره‌های ارزش جهانی بالاتر از میانگین قرار دارد و مشارکت پیشروی خود را افزایش داده است. شدت زنجیره ارزش منطقه‌ای رشد سالانه ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از ۶.۳٪ در AEC 2015 به ۹.۳٪ در AEC 2025 افزایش یافت. مجموع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به ۲۲۰ میلیارد دلار رسید. در همین دوره، سرمایه‌گذاری جهانی کاهش یافت. رشد کلی FDI           2)رقابت‌پذیری، نوآوری و پویایی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در خدمات حرفه‌ای، فنی و علمی، از جمله R&D، در دوره AEC 2025 ۵۶٪ رشد کرد. FDI در خدمات با ارزش افزوده بالا سهم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در تولید از ۲۳٪ به ۲۶٪ افزایش یافت. FDI در صنعت/تولید سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در الکترونیک ۸۰٪، نیمه‌هادی‌ها ۱۵۶٪، خودرو ۵۹٪ و زنجیره تأمین انرژی‌های تجدیدپذیر ۹۲٪ افزایش یافت. FDI در بخش‌های استراتژیک تعداد پروژه‌های بین‌المللی تأمین مالی شده در زیرساخت‌ها ۳۴٪ افزایش یافت )۲۰۱۵-۲۰۲۳(. با این حال، این رشد کمتر از میانگین کشورهای در حال توسعه (۴۰٪) بود. FDI در زیرساخت‌های فیزیکی 3)اتصال‌پذیری و همکاری‌های بخشی پروژه‌های سرمایه‌گذاری بین‌المللی در زیرساخت‌های دیجیتال و خدمات (شبکه‌های ارتباطی، مراکز داده، میزبانی و خدمات دیجیتال) در طول AEC 2025 تقریباً شش برابر افزایش یافت. FDI در زیرساخت‌های دیجیتال تمرکز FDI در منطقه همچنان بالا مانده است. میانگین سهم سه کشور اصلی دریافت‌کننده سرمایه‌گذاری (سنگاپور، اندونزی و مالزی) از ۷۵٪ در AEC 2015 به ۸۱٪ در AEC 2025 افزایش یافت. توزیع جغرافیایی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی       4) آسه‌آن مقاوم، فراگیر و مردم‌محور تعداد پروژه‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های مرتبط با SDG طی AEC 2025 حدود ۲۹٪ افزایش یافت. در حالی که میانگین جهانی برای کشورهای در حال توسعه ثابت ماند. پروژه‌ها در بخش‌های سرمایه انسانی (بهداشت، آموزش، آب و فاضلاب) تنها کمی سریع‌تر از سایر نقاط جهان رشد کردند. سرمایه‌گذاری در بخش‌های مرتبط با اهداف توسعه پایدار (SDG) سهم آسه‌آن از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جهانی از ۶٪ در AEC 2015 به ۱۱٪ در AEC 2025 افزایش یافت. سهم سرمایه‌گذاری جهانی 5) آسه‌آن جهانی سهم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از شرکای اصلی گفت‌وگو در سطحی بیش از ۶۰٪ ثابت ماند. FDI از شرکای گفت‌وگو

منبع: گزارش سرمایه‌گذاری آسه‌آن ۲۰۲۴

 سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) بر اساس صنعت  در آسه آن

پنج صنعت برتر ۸۶٪ از کل ورودی‌های سرمایه‌گذاری خارجی را به خود اختصاص داده‌اند. در این میان، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در فعالیت‌های مالی (شامل بانکداری، بیمه و عملکردهای مالی شرکت‌های چندملیتی صنعتی و صندوق‌ها) بیشترین رشد را داشته و به ۹۲ میلیارد دلار (+۵۳٪) افزایش یافته است.

- سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در حوزه مالی و فعالیت‌های حرفه‌ای، علمی و فنی (تحقیق و توسعه - R&D) به میزان ۵۲ میلیارد دلار افزایش یافت.
- این افزایش ۲ میلیارد دلار بیشتر از مجموع سرمایه‌گذاری در سه صنعت برتر دیگر (تولید، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی، حمل‌ونقل و انبارداری) بوده است، که همگی شاهد کاهش ورودی‌های سرمایه‌گذاری بوده‌اند.

افزایش چشمگیر سرمایه‌گذاری در R&D و نوآوری

-فعالیت‌های حرفه‌ای، علمی و تحقیق و توسعه (R&D) بزرگ‌ترین افزایش را ثبت کردند، از ۰.۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ به ۲۱ میلیارد دلار در سال جاری.
-بیشتر سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با تحقیق و نوآوری در سنگاپور متمرکز شده‌اند، اما برخی دیگر از کشورهای عضو آسه‌آن نیز در جذب این نوع سرمایه‌گذاری موفق بوده‌اند.
- شرکت‌های چندملیتی (MNEs) توجه بیشتری به سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های دانش‌بنیان و با ارزش افزوده بالا نشان می‌دهند، که این امر به تلاش‌های برخی کشورهای عضو برای ارتقاء صنعتی کمک کرده است.

چالش اصلی، حفظ این روند صعودی و توزیع گسترده‌تر این نوع سرمایه‌گذاری در سراسر منطقه است. برای تحقق این امر، تقویت ظرفیت‌های تولیدی، ارتقاء مهارت‌ها، پرورش استعدادها و توسعه منابع انسانی از الزامات اساسی محسوب می‌شوند.

رشد سرمایه‌گذاری در خدمات مالی و اداری در سنگاپور

افزایش چشمگیر FDI در بخش‌های مالی و خدمات حرفه‌ای و اداری در سنگاپور، به رشد سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها در سراسر منطقه کمک کرده است.

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در سایر صنایع

علاوه بر پنج صنعت برتر، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در صنایع استخراجی (به‌ویژه مواد معدنی حیاتی) و تولید برق نیز افزایش یافته است. افزایش ۴۳ درصدی FDI در بخش املاک و مستغلات (به ۱۲ میلیارد دلار)  نشان‌دهنده رشد علاقه سرمایه‌گذاران به دلیل توسعه صنعتی و افزایش تقاضا برای پارک‌های مسکونی، تجاری و صنعتی است. سرمایه‌گذاری در دفاتر مرکزی منطقه‌ای و نهادهای مالی هلدینگ همچنان در حال افزایش است، که این روند با الگوهای جهانی (WIR 2024) همخوانی دارد.

 تغییر در روند سرمایه‌گذاری در صنعت تولید (Manufacturing)

با وجود کاهش سرمایه‌گذاری در بخش تولید، ورود سرمایه همچنان بالا باقی ماند و به بیش از ۵۰ میلیارد دلار رسید – تنها ۴ میلیارد دلار کمتر از مجموع سرمایه‌گذاری‌های ورودی به بخش‌های تحقیق و توسعه (R&D)، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی، و حمل‌ونقل و انبارداری.

بخش تولید (Manufacturing) و امور مالی (Finance) جایگاه خود را به عنوان بزرگ‌ترین دریافت‌کنندگان FDI با یکدیگر جابه‌جا کردند، اما همچنان ۶۲٪ از کل سرمایه‌گذاری‌های ورودی را به خود اختصاص دادند (افزایش از ۵۸٪ در سال ۲۰۲۲).

بخش تولید همچنان یکی از مهم‌ترین دریافت‌کنندگان سرمایه‌گذاری باقی ماند، به‌طوری که ۶۶٪ از کل ارزش پروژه‌های سرمایه‌گذاری جدید (Greenfield Investments) را در منطقه آسه‌آن شامل شد، در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۲ ۵۰٪ بود.

سرمایه‌گذاری جدید در صنعت تولید در آسه‌آن در سال ۲۰۲۳، ۱۱۴٪ افزایش یافت، در حالی که این رشد در کشورهای در حال توسعه ۷۴٪ بود.

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) بر اساس منبع  ( کشور سرمایه گذار)

در سال 2023،  80 درصد از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در آسه‌آن از 10 کشور برتر سرمایه‌گذار تأمین شد، که نسبت به 75 درصد در سال 2022 افزایش یافته است. این موضوع بر نقش حیاتی این سرمایه‌گذاران در حفظ سطح بالای جریان‌های ورودی سرمایه تأکید دارد.ایالات متحده و چین در میان سرمایه‌گذاران برجسته بودند و به بالاترین سطح سرمایه‌گذاری خود در تاریخ آسه‌آن دست یافتند.

ایالات متحده بزرگ‌ترین گروه سرمایه‌گذار بود، به طوری که میزان سرمایه‌گذاری آن بیش از دو برابر شد و به 74 میلیارد دلار رسید – معادل یک‌سوم کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در منطقه.این سرمایه‌گذاری عمدتاً در سنگاپور (بیش از 90 درصد) متمرکز بود.تقریباً 70 درصد از این سرمایه‌گذاری در بخش مالی (از جمله در شرکت‌های هلدینگ صنعتی) و بیمه بود که هشت برابر رشد کرد.

سرمایه‌گذاری چین نیز با رشد نزدیک به 20 درصد به 17 میلیارد دلار رسید. بیش از 35 درصد از این سرمایه‌گذاری در بخش تولید بود. حدود 20 درصد در تجارت عمده‌فروشی و خرده‌فروشی و 20 درصد دیگر در بخش املاک و مستغلات (یک حوزه سنتی برای سرمایه‌گذاری چینی‌ها) قرار داشت.

هند پس از سال 2012 برای دومین بار در میان 10کشور برتر سرمایه‌گذار قرار گرفت. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) هند بیش از دو برابر شد و به 5.6 میلیارد دلار رسید. بیش از 80 درصد از این سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های مالی بود.

در مقابل، سرمایه‌گذاری از منابع اصلی دیگر از جمله هنگ‌کنگ (چین)، سرمایه‌گذاری درون آسه‌آن، ژاپن، کره جنوبی و هلند کاهش قابل توجهی داشت.

۱۰ منبع برتر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در آسه‌آن، ۲۰۲۲-۲۰۲۳(میلیارد دلار)

منبع سرمایه‌گذاری ۲۰۲۲ منبع سرمایه‌گذاری ۲۰۲۳ سرمایه‌گذاری درون آسه‌آن ۳۳.۵ ایالات متحده ۷۴.۴ ایالات متحده ۳۰.۰ سرمایه‌گذاری درون آسه‌آن ۲۱.۹ ژاپن ۲۴.۲ چین ۱۷.۳ کره جنوبی ۱۴.۹ هنگ‌کنگ (چین) ۱۵.۰ چین ۱۴.۶ ژاپن ۱۴.۵ هنگ‌کنگ (چین) ۱۴.۵ کره جنوبی ۱۰.۹ بریتانیا ۱۳.۹ هلند ۸.۷ تایوان (چین) ۱۰.۳ تایوان (چین) ۸.۰ هلند ۹.۳ هند ۵.۶ فرانسه ۷.۶ سوئیس ۵.۲

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) از طریق تأمین مالی سرمایه‌ای

افزایش تأمین مالی از طریق سرمایه جدید یا اضافی

-یکی از منابع اصلی و در حال رشد تأمین مالی FDI، تزریق مستمر سرمایه جدید یا اضافی به پروژه‌ها است.

-این سرمایه‌گذاری عمدتاً شامل پروژه‌های جدید سرمایه‌گذاری یا ادغام و تملک (M&A) می‌شود.

-توسعه پروژه‌های موجود عمدتاً از طریق سودهای مجدداً سرمایه‌گذاری‌شده یا وام‌های درون‌شرکتی تأمین مالی می‌شود.

افزایش سهم سرمایه‌گذاری در کل FDI

• سهم سرمایه در سه مؤلفه اصلی FDI (سرمایه سهام، سودهای مجدداً سرمایه‌گذاری‌شده، و وام‌های درون‌شرکتی) افزایش یافت:
• ۲۰۲۲: ۵۴٪
• ۲۰۲۳: ۶۳٪
• سرمایه سهام تنها مؤلفه‌ای بود که برای سه سال متوالی افزایش یافت، نشان‌دهنده ورود سرمایه‌گذاران جدید و تزریق سرمایه اضافی توسط سرمایه‌گذاران فعلی برای توسعه پروژه‌ها.

افت سودهای مجدداً سرمایه‌گذاری‌شده، اما حفظ سطح بالا

• سودهای مجدداً سرمایه‌گذاری‌شده در ۲۰۲۳ ۱۷٪ کاهش یافت و به ۷۲ میلیارد دلار رسید.
• اما این سطح همچنان بالا است و دو موضوع کلیدی را نشان می‌دهد:
1. فعالیت‌های FDI سودآوری قابل‌توجهی ایجاد کرده‌اند که منجر به انباشت سرمایه شده است.
2. سرمایه‌گذاران تجربه مثبتی در منطقه دارند، که آن‌ها را به گسترش فعالیت‌های خود تشویق می‌کند.
• احساسات کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری درباره آسه‌آن در نظرسنجی‌های اخیر

نظرسنجی احساسات کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری در آسه‌آن: نکات کلیدی اتاق بازرگانی آمریکا در سنگاپور – "نظرسنجی چشم‌انداز کسب‌وکار آسه‌آن ۲۰۲۲" (N=149) - ۴۵٪ زمان بهبودی سود شرکتشان از اثرات همه‌گیری را ۱ تا ۳ سال تخمین زدند. - ۴۸٪ به اهمیت بازار آسه‌آن برای درآمد در دو سال آینده باور داشتند. - ۸۹٪ انتظار افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری خود در ۵ سال آینده را داشتند. - ۶۹٪ تجربه مثبت از فضای کسب‌وکار داشتند. - ۶۲٪ برنامه توسعه در منطقه را داشتند. اتاق بازرگانی استرالیا-آسه‌آن – "کسب‌وکار استرالیا در آسه‌آن ۲۰۲۳-۲۰۲۴" (N نامشخص) - ۲۹٪ عملیاتشان در آسه‌آن را نسبت به ۲۰۲۲ سودآورتر دانستند. - ۸۰٪ انتظار افزایش درآمد در ۵ سال آینده را داشتند. - ۵۰٪ برنامه توسعه در منطقه را داشتند. - ۷۰٪ آسه‌آن را اولویت سرمایه‌گذاری دانستند. - ۶۵٪ دفاتر مرکزی درک عمیقی از کسب‌وکار منطقه داشتند. شورای کسب‌وکار کانادا-آسه‌آن – "گزارش چشم‌انداز کسب‌وکار ۲۰۲۳(N=100) - ۸۲٪ به سودآوری آینده در آسه‌آن خوش‌بین بودند. - ۸۴٪ معتقد بودند که اهمیت آسه‌آن در ۵ سال آینده افزایش می‌یابد. - ۷۰٪ از فرصت‌های منطقه بهره‌مند شده بودند. - ۹۹٪ قصد حفظ یا افزایش سرمایه‌گذاری را داشتند. شورای کسب‌وکار اتحادیه اروپا-آسه‌آن – "نظرسنجی احساسات کسب‌وکار ۲۰۲۳(N=599) - ۶۳٪ آسه‌آن را بهترین فرصت اقتصادی ۵ سال آینده دانستند. - ۶۵٪ انتظار افزایش سود در آسه‌آن را داشتند. - ۸۰٪ انتظار اهمیت بیشتر بازارهای آسه‌آن در درآمد جهانی را داشتند. - ۸۴٪ انتظار افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری را داشتند. - ۴۵٪ نسبت به چشم‌انداز توسعه خوش‌بین بودند (۴۷٪ مردد بودند). اچ‌اس‌بی‌سی – "اتصالات جهانی: ارتباط آسیای جنوب شرقی و بریتانیا، نظرسنجی ۲۰۲۳" (N = ۳,۵۰۹( - کسب‌وکارهای بین‌المللی نسبت به منطقه خوش‌بین‌تر و مطمئن‌تر شده‌اند. - انتظار رشد ۲۳.۲٪ در فروش در ۱۲ ماه پس از سپتامبر ۲۰۲۳. - ۴۳٪ انتظار رشد ۳۰٪ یا بیشتر در ۲۰۲۳ را داشتند. - ۴۶٪ از شرکت‌های بریتانیایی برنامه‌ریزی برای رشد قابل‌توجه در آسه‌آن تا ۲۰۲۴ داشتند. - شرکت‌های بریتانیایی در ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ سرمایه‌گذاری در آسه‌آن را اولویت دادند. اتاق بازرگانی آلمان-سنگاپور – "نظرسنجی احساسات کسب‌وکار ۲۰۲۴" (N = ۷۳( - ۴۲.۷٪ چشم‌انداز مثبت متعادل داشتند. - ۴۱.۱٪ خنثی بودند. - آسه‌آن به‌عنوان منطقه‌ای با بالاترین پتانسیل رشد و رتبه‌بندی سرمایه‌گذاری در ۲۰۲۴ در نظر گرفته شد.

 منبع: نظرسنجی‌های مربوط به کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری

منبع:  گزارش سرمایه گذاری آسه آن 2024  ASEAN investment Report (2024)-