نقش بازار و دنیای دیجیتال در بازی‌های سیاسی و اقتصادی

این روزها دو شرکت بزرگ سوئدی با چشمان بسیار نگران به بازار چین نگاه می‌کنند؛ شرکت مخابراتی اریکسون که بسیار نگران نتایج دادگاه سوئد درباره ممنوعیت یا عدم ممنوعیت هوآووی به بازار «نسل پنجم 5G» سوئد است. نهادهای امنیتی مخالفت خود را با ورود شرکت چینی به سوئد به ظن مسایل جاسوسی اعلام کردند. شرکت هواوی به دادگاه شکایت کرده و هم اکنون دادگاه ادامه دارد. اریکسون، ظاهرا باید خوشحال باشد که جلوی ورود یک رقیب خارجی به بازار داخلی گرفته شد ولی برعکس شد. اریکسون به دولت خود فشار می آورد که هوآووی را تحریم نکند حتی تهدید کرده است که اگر هوآوی تحریم شود، ممکن است دفتر مرکزی خود را از سوئد به خارج منتقل کند. چون اریکسون نگران است که چینی‌ها هم متقابلا این شرکت سوئدی را از بازار جذاب چین حذف کنند و زیان بزرگی وارد شود. شرکت دیگر، H&M سوئد است، دومین شرکت پوشاک دنیا به شمار می آید، حدود 500 فروشگاه در چین دارد و درآمدش در آن کشور به حدود یک میلیارد دلار می رسد. ظاهرا چینی‌ها به این شرکت، درس فراموش نشدنی دادند.

دفاع از مسایل حقوق بشری و زیست محیطی برند سوئدی‌ها است. حتی شرکت های اقتصادی هم تلاش می‌کنند در کنار فعالیت های اقتصادی، به این دو مفهوم زیبا هم متوسل شوند. شرکت H&M چهار سال پیش برنده یک جایزه حقوق بشری از سوی یک سازمان طرفدار دموکراسی آمریکایی به نام Freedom House به خاطر رعایت اصول انسانی سازمان ملل شده بود.

چندی پیش H&M اعلام کرد که خرید پنبه از استان سین کیانگ چین را به خاطر مسایل حقوق بشری آن‌ها قطع می‌کند. ولی در ادامه، مسایلی پیش آمد که نشان داد هنوز منطق اقتصاد بر مسایل حقوق بشری تسلط دارد.

  استان سین کیانگ چین، یکی از مهمترین قطب های تولید پنبه در جهان است ولی  این روزها به محل منازعه سیاسی چین و غرب تبدیل شده است.

بلافاصله پس از انتشار این خبر، شبکه‌های اجتماعی چین بر سر شرکت سوئدی آوار شدند. کمپین‌های مردمی متعددی در شبکه‌های اجتماعی چین از جمله «ویبو Weibo » شکل گرفت و خواهان تحریم مردمی H&M شدند. آن‌ها شرکت سوئدی را متهم کردند که «از یک سو، چهره چین را در جهان بدنام می‌کند ولی از سوی دیگر، می خواهد از بازار چین پول دربیاورد. این دو باهم سازگار نیستند».

خیلی زود، برند H&M از لیست فروشگاه‌های دیجیتالی چین برداشته شد. شرکت خدمات نقشه «بایدو Baidu» هم نام H&M را از روی نقشه‌های خود حذف کرد و دیگر شرکت های خدماتی دیجیتال چین هم با شرکت سوئدی قطع ارتباط کردند.

سرانجام H&M عقب نشینی کرد و در بیانیه ای اعلام کرد که هیچ موضع سیاسی ندارد، به مشتریان چینی احترام می‌گذارد و متعهد به سرمایه گذاری درازمدت و توسعه در چین است. شرکت H&M میزان خسارت خود در این داستان را اعلام نکرد ولی ناچار شد در مدت کوتاهی، 20 فروشگاه خود را ببندد. در این کمپین، دولت چین دخالت مستقیم نداشت و این شبکه‌های اجتماعی بودند که بسیار موثرتر و کم هزینه تر، غول سوئدی را خیلی زود از موضع خود پایین کشیدند.

به گفته یورگن اندرسون Jörgen Andersson مدیر باسابقه در شرکت های H&M و یونی کلو که سال های زیادی پست مدیریتی در آسیا داشت، درس تحریم اخیر H&M در چین این بود که « اگر نام شرکت شما از سایت های فروشگاه‌های دیجیتال حذف شود، کارتان تمام است. دنیای دیجیتال، یک صحنه بازی جدید است، می‌توان یک شرکت بزرگ را یک شبه نابود کرد. در همه دنیا همین طور است مثلا در دنیای غرب، اگر نام شرکت شما از گوگل حذف شود، شما دیگر وجود نخواهید داشت».