کشتی ذخیره سازی و تصعید گاز مایع ترکیه

ترکیه پنجمین مصرف کننده گاز در اروپا و هفدهمین مصرف کننده در جهان است. این کشور با اعمال سیاستهای جدید در بخش انرژی و ایجاد زیرساختهای لازم در تبدیل شدن به یک بازیگر موثر در حوزه انرژی در منطقه، گامهای مهمی‌برداشته است .تمامی اقدامات ترکیه حاکی از آن است که این کشور در نظر دارد تا در منطقه به‌ هاب تجارت انرژی تبدیل شود.

تجارت جهانی گاز تا چند سال اخیر عمدتا از طریق خطوط انتقال لوله انجام میشد ولی اکنون روند این تجارت به سوی تجارت گاز مایع LNG نیز تغییر یافته است .

بر اساس گزارش شرکت نفت انگلستان ( BP ) تجارت LNG در سال 2019 نسبت به سال 2018 میلادی 13 درصد و در مقایسه با سال 2009 میلادی 98 درصد و نسبت به سال 2000 میلادی نیز 245 درصد افزایش یافته است .

آمار نشان میدهد که تجارت گاز مایع در جهان روندی رو به رشد بوده،  تجارت گاز مایع در سال 2040 میلادی دو برابر شده و به حجمی معادل 900 میلیارد متر مکعب خواهد رسید .

افزایش تجارت گاز مایع در بازار جهانی فرصتهای جدیدی ایجاد کرده و کشورهایی مانند آمریکا ، قطر و استرالیا به عنوان سه بازیگر اصلی در تامین انرژی، سهم خواهی بیشتری از بازار جهانی را داشته و در یافتن بازارهای جدید با هم به رقابت خواهند پرداخت .

دستیابی به منابع بزرگ گاز مایع با قیمت مناسب در بازار در مقایسه با گاز طبیعی خطوط لوله انتقال گاز فرصتهای جدیدی را  برای کشورهای وارد کننده گاز همچون ترکیه فراهم می‌کند.

ترکیه با شناخت دقیق از ورود جهان به عصر گاز مایع ( LNG ) در بخش انرژی ، اقدام به تبیین زیرساختهای مناسب در ذخیره این حامل انرژی کرده است.

ترکیه پنجمین مصرف کننده گاز در اروپا و هفدهمین مصرف کننده در جهان است. این کشور با اعمال سیاستهای جدید در بخش انرژی و ایجاد زیرساختهای لازم در تبدیل شدن به یک بازیگر موثر در حوزه انرژی در منطقه،  گامهای مهمی‌برداشته است .

درسال 2019 میلادی در حالی که مصرف گاز از سوی کشورهای اروپایی با کاهش قابل توجهی همراه بود ، میزان مصرف گاز در ترکیه در سال 2019 میلادی 1.1 درصد . در سال 2020 میلادی 6.5 درصد افزایش یافت

واردات گاز ترکیه از طریق خط لوله در سال 2020 میلادی نسبت به سال قبل از آن با 22.5 درصد افزایش 3 میلیارد و 723 میلیون متر مکعب بوده و واردات گاز مایع LNG این کشور 559 میلیون متر مکعب میباشد .

ترکیه از نظر مصرف گاز مایع دومین بازار بزرگ در اروپا و هفتمین بازار بزرگ در جهان است .

تمامی اقدامات ترکیه حاکی از آن است که این کشور در نظر دارد تا در منطقه به‌ هاب تجارت انرژی تبدیل شود. این کشور در تامین گاز مایع خود از منابع غنی آمریکا استفاده کرده و بخش عمده ای از گاز مایع مورد نیاز خود را از این کشور وارد میکند. بازار رو به رشد مصرف این نوع گاز در ترکیه و منابع غنی این حامل سوختی در آمریکا زمینه مناسبی برای تعاملات تجارت بین دو کشور در بخش انرژی فراهم کرده است  .     

آمریکا بدنبال بازارهای جدید برای افزایش صادرات LNG است و ترکیه نیز بدنبال افزایش میزان LNG وارداتی از آمریکا با قیمت مناسب نسبت به دیگر کشورهای تامین کننده است . این مورد میتواند موجب ایجاد تنوع در تامین نیازمندیهای ترکیه در بخش انرژی شده و از سوی دیگر نیز ترکیه را در تبدیل شدن به‌هاب گاز طبیعی در منطقه یاری نماید .

نگاهی به وضعیت موجود و اهداف آتی ترکیه در بخش انرژی نشان میدهد که تجارت LNG بخش عمده ای از روابط آمریکا و ترکیه را تشکیل خواهد داد  .

گاز مایع (LNG ) در بخش انرژی ترکیه 

ترکیه از نظر موقعیت ژئوپلیتیک در میان کشورهای روسیه، آذربایجان، قطر و کشورهای حوزه دریای مدیترانه به عنوان تامین کنندگان گاز  و همچنین کشورهای اروپایی که مصرف کننده گاز میباشند قرار گرفته و یکی از بازارهای بزرگ مصرف برای تولید کنندگان گاز در جهان  است .

میزان مصرف گاز در ترکیه طی سال 2019 میلادی 45.2 میلیارد متر مکعب بوده که 99 درصد آن توسط خطوط لوله انتقال گاز از روسیه ، ایران و آذربایجان و مقداری نیز به صورت LNG تامین شده است .

بیش از یک دهه است که ترکیه بیش از نیمی از گاز مورد نیاز خود را توسط خطوط لوله انتقال گاز از روسیه تامین می‌کند. میزان گاز وارداتی ترکیه از طریق خطوط لوله انتقال گاز در سالهای اخیرکاهش و در مقابل حجم واردات گاز مایع LNG افزایش یافته است .

در سال 2020 میلادی نیز واردات LNG به ترکیه افزایش یافته و سهم واردات این محصول در کل واردات گاز این کشور به بیش از 35 درصد رسیده است .

نگاهی به آمار و ارقام سازمان بازرسی بازار انرژی ترکیه نشان میدهد که این کشور برای اولین بار در مارس سال 2020 میلادی واردات گاز طبیعی خود را از طریق خط لوله انتقال گاز تا حد قابل توجهی کاهش داده است .

واردات گاز طبیعی ترکیه در مارس 2020 میلادی 3.9 میلیارد متر مکعب بوده که از این میزان 2 میلیارد متر مکعب آن واردات LNG  و 1.9 میلیارد متر مکعب آن از طریق استفاده از خطوط لوله انتقال گاز بوده است .

بیشترین میزان واردات گاز ترکیه از کشورهای آذربایجان و قطر بوده و تغییرات حجم تامین گاز ترکیه از روسیه و آمریکا قابل توجه است .

واردات گاز ترکیه از روسیه با کاهش 72.13 درصدی  از 1.398 میلیارد متر مکعب به 389.7 میلیون متر مکعب بوده و واردات این کشور از آمریکا با افزایش 300.7 درصدی  از 92.27 میلیون متر مکعب به 369.73 میلیون متر مکعب افزایش یافته است .

واردات گاز LNG نسبت به واردات گاز از طریق خط لوله انتقال گاز به این کشور روز به روز در حال افزایش است .

واردات گاز ترکیه در ماه می سال 2019 میلادی با استفاده از خطوط لوله انتقال گاز 44.67 درصد کاهش یافته و این در حالیست که واردات LNG به این کشور 205.56 درصد افزایش داشته است .

در اوایل سالهای 2000 میلادی سهم LNG در واردات گاز ترکیه بیش از 30 درصد بوده ، میزان این گاز در قراردادهای خرید بلند مدت توسط این کشور از روسیه ،  ایران و آذربایجان بسیار کم بود و تنها شامل 13.4 درصد از کل گاز وارداتی به ترکیه را شامل می‌شد .

از سال 2013 میلادی به بعد سهم واردات  LNG وارداتی به ترکیه روندی افزایشی داشته است .

حجم گاز طبیعی وارداتی ترکیه در سالهای 2013 میلادی و 2019 میلادی تقریبا یکسان بوده در حالی که  واردات LNG در سال 2013 میلادی 13.4 درصد و در سال 2019 میلادی  28.3 درصد افزایش یافته که این افزایش نشانگر اهمیت واردات LNG در بازار انرژی ترکیه است .

ترکیه از دیر باز ادعای خود مبنی بر تبدیل این کشور به‌هاب انرژی برای حفظ و افزایش  امنیت انرژی در داخل کشور و منطقه را عنوان نموده ، گفته‌های مسئولان عالی رتبه بخش انرژی کشور نیز مبنی بر آمادگی ترکیه در تبدیل شدن به‌هاب انرژی منطقه و اقدامات لازم در آماده سازی زیرساختهای مناسب و هماهنگ با مفاد قوانین اتحادیه اروپا  در بخش انرژی نشانگر عزم راسخ این کشور در دستیابی به هدف مورد نظر در حوزه انرژی است .

یکی از شروط لازم برای تبدیل شدن به‌هاب گاز طبیعی در منطقه  ایجاد زیرساختهای لازم برای افزایش ورادات LNG   است. ترکیه در سالهای اخیر ظرفیت ذخیره و تصعید گاز در کشور را افزایش داد .

افزایش ظرفیت ذخیره گاز در ترکیه سبب شد تا حجم ورودی گاز به این کشور روزانه به 330 میلیون مترمکعب رسیده و این کشور در نظر دارد تا بتواند این حجم را به 400 میلیون متر مکعب در روز برساند .

ترکیه هم اکنون دارای 4 ترمینال LNG است که دو ترمینال به صورت واحدهای نگهداری و تصعید شناور(FSRU  Floating Storage Regasification Unit)هستند .

قدیمی ترین ترمینال گازی LNG ترکیه در سال 1994 توسط شرکت بوتاش BOTAŞ ساخته شده  و فعالیت خود را در منطقه مرمره با ظرفیت تولید 37 میلیون متر مکعب آغاز نمود .

دومین ترمینال در سال 1996 با ظرفیت روزانه 40.5 میلیون متر مکعب گاز در منطقه علی آغای اژه ساخته شد و بزرگترین ترمینال گاز LNG در ترکیه می‌باشد .

در اواخر سال 2016 میلادی سومین ترمینال گازLNG ترکیه در منطقه اتکی لیمان با ظرفیت 28 میلیون متر مکعب ساخته شد که توانست 12 درصد از تقاضای ترکیه را تامین نماید .

آخرین ترمینال گاز LNG این کشور در سال 2017 در منطقه حاتای با ظرفیت روزانه 20.5 میلیون متر مکعب فعالیت خود را آغاز نمود ، ترمینال مذکور با ظرفیت ذخیره 263 هزار متر مکعب دارای بزرگترین منبع ذخیره گاز در جهان است .

قرار است این کشور ترمینال گاز LNG جدیدی در خلیج ساروس در دریای اژه تاسیس نماید.

ترکیه علاوه بر برخورداری از ترمینالهای مذکور دارای تاسیسات و مراکز ذخیره ای زیر زمینی است که به این کشور کمک می‌کند تا بتواند در تبدیل شدن به‌هاب گاز منطقه گام بردارد .

این کشور دارای دو منبع زیرزمینی ذخیره گاز در دریاچه نمک ( Tuz Gölü ) و منطقه سیلیوری است و این کشور قصد دارد ظرفیت ذخیره گاز را تا سال 2023 میلادی به 11 میلیارد مترمکعب برساند .

یکی دیگر از دلایل افزایش واردات LNG توسط ترکیه قیمت مناسب LNG است .

افزایش ظرفیت تاسیسات گازی FSRU ، وجود حجم بالای گاز در بازار و کاهش قیمت گاز به دلیل شیوع بیماری کووید 19 در جهان سبب شد تا ترکیه بتواند با قیمتهای مناسب نسبت به تهیه گاز LNG اقدام کرده و سود قابل توجهی دست آورد  .

آژانس خدمات اطلاعات کالاهای مستقل ( ICIS ) در یکی از گزارشهای خود اعلام کرده بود که در ماههای نخست سال 2020 میلادی قیمت LNG نصف قیمت گاز خطوط لوله انتقال گاز روسیه بوده است .

به همین دلیل نیز ترکیه سعی کرد تا نسبت به افزایش میزان واردات گاز  LNG و کاهش واردات گاز خط لوله اقدام نماید .

تمایل ترکیه برای کاهش میزان وابستگی به روسیه در تامین گاز سبب شد تا این کشور استراتژی ایجاد تنوع در تامین منابع انرژی را مد نظر قرار دهد .

میزان حجم گاز طبیعی وارداتی ترکیه از روسیه تقریبا نیمی از کل گاز طبیعی وارداتی از سوی این کشور بود که این موضوع ترکیه را از حیث انرژِی به روسیه وابسته می‌کرد که این وابستگی به عنوان  تهدیدی در امنیت ملی ترکیه به شمار می رفت که ریشه آن پس از سرنگونی هواپیمای نظامی روسیه در سال 2015 میلادی تحلیل می‌شود .

در سال 2019 میلادی سهم  روسیه در  واردات گاز به ترکیه به  33 درصدکاهش یافت  .   

ادامه روند کاهش واردات گاز از روسیه توسط ترکیه در سال 2020 میلادی و ایجاد تنوع منابع تامین انرژِی و افزایش واردات LNG  توسط ترکیه را میتوان به عنوان گامهای عملی این کشور در تبدیل شدن به ‌هاب گاز در منطقه تعبیر کرد.

این کشور برای استفاده هر چه بیشتر از گاز مایع وارداتی در شبکه توزیع گاز نسبت به خرید پلاتفرم شناور ارطغرل غازی که یک کشتی تاسیسات گازی شامل واحدهای نگهداری و تصعید شناور  FSRU )Floating Storage Regasification Unit ) میباشد، اقدام نمود .

کشتی مذکور در تاریخ 3 آوریل سال جاری میلادی به سوی آبهای ساحلی ترکیه به حرکت در آمد و قرار است که فردا وارد بندر حاتای گردد .

کشتی مذکور به طول 295 متر، به عرض 46 متر و ارتفاع 63 متر می‌باشد که در کره جنوبی ساخته شده و قابلیت ذخیره 170 هزار متر مکعب و تصعید بیش از 28 میلیون متر مکعب گاز مایع را دارد. کشتی ارطغرل غازی در نوع خود یکی از بزرگترین کشتیهای جهان به شمار میرود.

ترکیه در نظر دارد که 20 درصد از میزان مصرف گاز خود را که معادل 10 میلیارد متر مکعب است ذخیره کند.