اخبار اقتصادی ترکیه - ارزروم
گزیده اخبار و تحولات اقتصادی منطقه شرق و جنوب شرق ترکیه در نیمه دوم شهریورماه 1404 مندرج در روزنامه‌ها و رسانه‌های این کشور به شرح زیر می‌باشد:
لغو رسمی مالیات‌های مضاعف بر برخی کالاهای وارداتی از آمریکا
مالیات‌های مضاعف که برای مدت طولانی بر برخی از کالاهای وارداتی از ایالات متحده آمریکا اعمال می‌شد، طبق تصمیمی جدید رسماً لغو شد.
انتظار می‌رود این اقدام تأثیر مثبتی هم بر شرکت‌های واردکننده و هم بر مصرف‌کنندگان داشته باشد.
فهرست کالاهایی که مالیات اضافی آنها لغو شده:
خودروها، لوازم آرایشی و بهداشتی، تنباکوی برگ، برنج، محصولات پلاستیکی، انواع کاغذ، برخی مواد اولیه شیمیایی.
انتظار می‌رود نتایج این تصمیم شامل موارد زیر باشد:
افزایش تنوع محصولات وارداتی
رشد حجم واردات
ایجاد رقابت بیشتر در بازار داخلی
آغاز دورانی نو در زیرساخت انرژی بایبورت
با وجود شرایط سخت اقلیمی و جغرافیای کوهستانی، شرکت آراس الکتریک برای ارائه خدمات برق مطمئن، بی‌وقفه و باکیفیت به بایبورت، سرمایه‌گذاری‌های متعددی را در سراسر استان به اجرا گذاشته و روند نوسازی زیرساخت انرژی را ادامه می‌دهد.
پس از خصوصی‌سازی در سال ۲۰۱۳ و تحویل گرفتن زیرساخت توزیع برق، این شرکت در فاصله سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۴ مجموعاً ۹۹۳ میلیون لیره ترکیه سرمایه‌گذاری انجام داده است.
این سرمایه‌گذاری‌های گسترده باعث شد که شبکه برق بایبورت، چه در مرکز شهر و چه در مناطق روستایی، ساختاری مقاوم‌تر، مدرن‌تر و کارآمدتر پیدا کند. با نوسازی خطوط، مدرن‌سازی ترانسفورماتورها و دیجیتالی شدن سیستم‌ها، زمان مداخله در هنگام بروز خرابی‌ها به شکل چشمگیری کاهش یافت و تعداد و مدت زمان قطعی‌ها به طور محسوسی کم شد. این تحولات، دسترسی مصرف‌کنندگان به خدمات انرژی را آسان‌تر کرده و کیفیت خدمات را در سطحی بالاتر قرار داده است.
آراس الکتریک در سال ۲۰۲۵ نیز عزم خود را برای ادامه سرمایه‌گذاری در بایبورت حفظ کرده است. برای امسال، ۱۲۷,۸ میلیون لیره ترکیه بودجه اختصاص یافته که پروژه‌های متعددی را دربرمی‌گیرد: نوسازی شبکه‌های فرسوده روستایی، انتقال خطوط هوایی به زیر زمین، مدرن‌سازی ترانسفورماتورها و بهبود سیستم‌های روشنایی. بدین ترتیب زیرساخت انرژی بایبورت ایمن‌تر، زیباتر و پایدارتر خواهد شد.
پروژه‌های روشنایی نه تنها نمای شبانه بایبورت را زیباتر می‌سازد، بلکه به پویایی زندگی اجتماعی و افزایش احساس امنیت شهروندان نیز کمک می‌کند. با نصب تأسیسات روشنایی در مناطق مسکونی جدید و نوسازی سیستم‌های موجود، نقاط تاریک شهر از میان رفته و هر گوشه شهر روشن و امن‌تر می‌شود.
بنیامین ییلدریم، هماهنگ‌کننده استانی بایبورت، درباره این سرمایه‌گذاری‌ها گفت:
«در بایبورت تنها به رفع نیازهای امروز اکتفا نمی‌کنیم، بلکه زیرساخت انرژی آینده را نیز می‌سازیم. از سال ۲۰۱۳ تاکنون با فعالیت‌هایمان در سراسر شهر، شبکه توزیع مقاوم‌تر، ایمن‌تر و پایدارتر ایجاد کرده‌ایم. با سرمایه‌گذاری‌هایی که برای سال ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی کرده‌ایم، این ساختار را بیش از پیش تقویت خواهیم کرد. کاهش میزان خرابی‌ها، کم شدن قطعی‌ها و افزایش رفاه شهروندان، بزرگ‌ترین انگیزه ماست. به پشتیبانی از توسعه بایبورت با انرژی ادامه خواهیم داد.»
آراس الکتریک تنها به سرمایه‌گذاری در زیرساخت بسنده نمی‌کند؛ بلکه هدف آن، حمایت از توسعه اجتماعی و اقتصادی منطقه نیز هست. این شرکت با محوریت اصل پایداری، پروژه‌هایی را اجرا می‌کند که بایبورت را به یک نظام انرژی مدرن، دوستدار محیط زیست و مطمئن مجهز می‌سازد و این چشم‌انداز را با عزم راسخ دنبال می‌نماید.
(2025/09/09، بایبورت)
صادرات خاویار سیاه از الازیغ به جهان
خاویار سیاه تولیدشده از ماهی‌های خاویاری در تأسیسات مدرن ترکیه، با قیمت هر گرم یک یورو به بازار جهانی عرضه می‌شود. تورگای تورکییلماز، مدیرکل شیلات اعلام کرد: «در آینده نزدیک، حتی در مدت‌زمانی بسیار کوتاه، می‌توانیم بگوییم که کشورمان نیز در این حوزه پیشگام شده است.»
در حالی که در مرکز پرورش ماهی اداره کشاورزی و جنگلداری استان بولو سالانه حدود ۵۰۰ هزار بچه‌ماهی خاویاری تولید می‌شود، در تأسیسات استاندارد جهانی الازیغ فرآوری خاویار سیاه و عرضه آن به بازارهای بین‌المللی دنبال می‌شود. هدف، معرفی خاویار سیاه با برند ترکیه در سطح جهانی است.
تورگای تورکییلماز، مدیرکل شیلات با اشاره به سرمایه‌گذاری‌ها و سیاست‌های تولید پایدار گفت: «این اقدامات ترکیه را به یکی از مراکز مهم در این حوزه تبدیل خواهد کرد.»
تورکییلماز اظهار داشت: «ترکیه در سال‌های اخیر بر تولید ماهی خاویاری تمرکز کرده است. سالانه حدود ۵۰۰ هزار بچه‌ماهی خاویاری تولید می‌شود که عمدتاً برای تقویت ذخایر دریای سیاه استفاده می‌گردد. علاوه بر آن، امسال بیش از ۶ میلیون بچه‌ماهی کپور نیز تولید و برای رهاسازی به ۸ استان مختلف ارسال شده است. در زمینه خاویار، طی ۲-۳ سال اخیر کارهای جدی در این مرکز آغاز شده و زیرساخت‌ها تقویت گردیده است. همچنین سیستم بسته برای صرفه‌جویی در مصرف آب و افزایش بهره‌وری راه‌اندازی شده است.»
وی افزود: «یکی از ارزشمندترین خاویارهای جهان، خاویار نوع Husosu است که از ماهی خاویاری به دست می‌آید و در بازار جهانی تقاضای بالایی دارد. قیمت این خاویار در حدود هر گرم یک یورو بوده و نسبتاً پایدار است. در حال حاضر کشورهایی چون ایران، آذربایجان و اوکراین جزو بهترین تولیدکنندگان جهانی هستند. اما می‌توانم بگویم که ترکیه نیز به‌زودی در این زمینه به پیشگامان خواهد پیوست.»
(2025/09/11، الازیغ)
عرضه آدامس کنگر با قیمت ۵ هزار لیر به بازار
در شهرستان اوواجیک استان تونجلی، روستاییان با جمع‌آوری شیره سفید موجود در ریشه گیاه کِنگر و پس از خشک‌کردن و طی مراحل پاکسازی لازم، آن را به بازار عرضه می‌کنند.
میان کوه‌های منزور و مرجان گونه‌های مختلف گیاهی می‌رویند که برای مردم محلی منبع درآمد و تغذیه به‌شمار می‌روند. ساکنان روستاهای کویون‌گؤلو، چاکماقلی و پاشادوزو سال‌هاست که از شیره سفید ریشه کنگر به روش‌های سنتی آدامس طبیعی تولید می‌کنند.
صبح‌های زود، روستاییان با بیلچه خاک اطراف ریشه خشک‌شده کنگر را کنار زده، سپس ساقه گیاه را با چاقو می‌برند تا شیره سفید آن به زمین نفوذ کرده و زیر آفتاب خشک شود و به شکل آدامس درآید.
تمیزکاری پرزحمت آدامس‌ها
پس از یک روز انتظار، آدامس‌ها جمع‌آوری شده و به خانه برده می‌شوند. سپس روستاییان برای پاکسازی آنها از سنگ‌ریزه و علف‌های خشک، ساعت‌ها تلاش می‌کنند. آدامس‌ها ابتدا زیر آب سرد با سنگ کوبیده شده، سپس در آب داغ قرار می‌گیرند تا از هرگونه ناخالصی پاک شوند و آماده فروش گردند.
زنان روستا که در تولید آدامس کنگر نقش اساسی دارند، محصولات خود را از طریق آشنایان و اقوام به مشتریان می‌رسانند.
دانشیار دکتر سِوینچ آیدین از موسسه عالی خدمات پزشکی و فنی دانشگاه منزور می‌گوید:
«کنگر در مناطق مختلف ترکیه پراکنده است و یک منبع غذایی مهم محسوب می‌شود. در پژوهش‌های من بر روی بذر این گیاه، خواص متعددی ثابت شده است. این گیاه برای گرفتگی عضلات، سوء‌هاضمه و میگرن مفید است. همچنین در درمان بیماری‌های کبدی، التهابات مجاری صفراوی، سیروز، اوریون، ویتیلیگو، اسهال، برونشیت و بیماری‌های مزمن کبدی مؤثر بوده و در منابع علمی‌گزارش شده است. ساقه‌های آن خاصیت محافظت از کبد و تصفیه خون دارند. افزون بر این، گیاه دارای اثرات پایین‌آورنده قند خون، ضدالتهابی، ضدانگل، ضدباکتری و آنتی‌اکسیدانی است. همچنین به‌عنوان ضد درد، ضد گرفتگی، تقویت‌کننده اعصاب و درمان‌کننده میگرن نیز بسیار سودمند است.»
(2025/09/12، تونجلی)
وان فرصت گردشگری معلولان را از دست می‌دهد!
مراد بایاز، فعال گردشگری اهل وان، با تأکید بر اینکه گردشگری معلولان در سراسر جهان ظرفیت اقتصادی بزرگی دارد، گفت وان این موضوع را نادیده گرفته است.
بایاز با اشاره به اینکه افراد دارای معلولیت ظرفیت مهمی در حوزه گردشگری دارند، افزود: «این شاخه از گردشگری در سطح جهانی جایگاه مهمی یافته است. اما کاستی‌های ساختاری در مرکز شهر وان، این شهر را برای افراد دارای معلولیت به یک "شهر طردشده در گردشگری" تبدیل کرده است.»
مراد بایاز در سخنان خود به مشکلات دسترسی معلولان به مناطق گردشگری وان اشاره کرد. او گفت زیرساختهای شهری برای معلولان ناکافی است و به‌ویژه رسیدن به مراکز گردشگری برای آنان دشوار است.
او ادامه داد: «مثلاً هیچ‌گاه به این فکر نشده که یک فرد معلول چگونه می‌تواند به جزیره آکدامار برسد. یا دسترسی به اماکن تاریخی همچون قلعه وان برای معلولان ممکن نیست. حتی سالمندان در این مکان‌ها به سختی تردد می‌کنند، چه رسد به معلولان که کاملاً نادیده گرفته شده‌اند.»
بایاز با بیان اینکه مکان‌های گردشگری وان از نظر دسترسی فیزیکی برای معلولان مناسب نیست، گفت: «هیچ رستوران، محل استراحت یا ساحل ساماندهی‌شده‌ای وجود ندارد که یک معلول بتواند راحت وارد شود. حتی در مکان‌های تاریخی، امکان دسترسی حداقلی به مناظر نیز فراهم نشده است.»
او تأکید کرد: «گردشگری معلولان در سطح جهانی ظرفیت اقتصادی بزرگی دارد. میلیون‌ها فرد دارای معلولیت وجود دارند که درآمد دارند و علاقه‌مند به سفر هستند. علاوه بر این، معلولان تنها سفر نمی‌کنند؛ خانواده و نزدیکانشان هم همراه آنان می‌آیند. این گروه، جمعیت بزرگی از گردشگران را تشکیل می‌دهد اما وان به‌کلی این فرصت را از دست می‌دهد؛ زیرا هیچ زیرساختی برای پاسخگویی به نیازهای این گروه وجود ندارد.»
بایاز خاطرنشان کرد: «گاهی یکی از والدین یا فرزندان فرد معلول است. خانواده هنگام سفر ناگزیر باید آسایش فرد معلول را در نظر بگیرند. چون این آسایش در وان فراهم نیست، خانواده‌هایی که عضوی معلول دارند، وان را به‌عنوان مقصد گردشگری انتخاب نمی‌کنند. هر اقدامی‌که برای معلولان در وان انجام شود، تنها یک مسئولیت اجتماعی نیست، بلکه سرمایه‌گذاری مهمی‌برای اقتصاد گردشگری نیز محسوب می‌شود.»
(2025/09/09، وان)
تعطیلی فرودگاه وان! افزایش ازدحام در پایانه مسافربری
با بسته شدن فرودگاه فریت ملن وان به دلیل انجام تعمیرات، حمل‌ونقل به مسیرهای جاده‌ای منتقل شد. در پایانه اتوبوس‌های بین‌شهری، شمار سرویس‌های روزانه افزایش یافته و شرکت‌ها با افزودن سفرهای فوق‌العاده تلاش می‌کنند پاسخگوی ازدحام باشند.
در پایانه مسافربری بین‌شهری وان، که قلب حمل‌ونقل شهری به شمار می‌رود، یکی از پرترافیک‌ترین دوره‌های سال‌های اخیر تجربه می‌شود. فرودگاه فریت ملن وان در چارچوب عملیات تعمیرات، ابتدا به مدت ۳ ماه به‌طور موقت و سپس برای ۳ ماه دیگر به‌طور کامل تعطیل شد.
در این مدت تصمیم بر آن شد که مسافران به فرودگاه‌های موش و آغری هدایت شوند، اما بسیاری از شهروندان ترجیح دادند از حمل‌ونقل جاده‌ای استفاده کنند.
با تعطیلی کامل فرودگاه، گزینه پرواز در وان عملاً از میان رفت. شهروندان به‌دلیل دشواری دسترسی به فرودگاه‌های استان‌های همجوار، به شرکت‌های اتوبوس‌رانی روی آوردند. این وضعیت موجب ازدحام چشمگیر در پایانه مسافربری وان شد.
مسئولان شرکت‌های اتوبوس‌رانی در گفت‌وگو با وان‌خبر اعلام کردند که هم‌زمانی آغاز سال تحصیلی و بسته شدن فرودگاه باعث افزایش حجم کار آنها شده است.
موسی اوزایدین، مسئول یکی از شرکت‌ها، گفت:
«یکی از شلوغ‌ترین دوره‌های سال‌های اخیر را تجربه می‌کنیم. تعطیلی فرودگاه هم بر این وضعیت اثر گذاشته است. تنها تعداد سرویس‌های روزانه شرکت ما به ۴۳ رسیده است. با احتساب سایر شرکت‌ها، تعداد خودروهای خارج‌شده از پایانه به‌شدت افزایش یافته است. این ازدحام ناشی از هم‌زمانی بسته شدن فرودگاه و بازگشایی مدارس به اوج خود رسیده است.»
مورات توپچو، از مسئولان یکی دیگر از شرکت‌ها، نیز اظهار داشت:
«پیش از سپتامبر، تعداد خودروهای خروجی روزانه ۸ دستگاه بود، اما اکنون به ۲۰ دستگاه رسیده است. تقاضا بسیار بالاست و ما مجبوریم به‌طور مداوم سفرهای فوق‌العاده اضافه کنیم. حتی در مسیرهای آغری و موش نیز شمار مسافران افزایش یافته است. این در حالی است که پیش‌تر این خودروها اغلب خالی حرکت می‌کردند، اما حالا کاملاً پر می‌روند.»
توپچو همچنین خاطرنشان کرد:
«با آغاز بازگشت دانشجویان دانشگاه به شهرهای مختلف، ازدحام بیش از پیش شده است و این روند در ماه‌های اکتبر و نوامبر نیز ادامه خواهد داشت.»
(2025/09/10، وان)
افزایش سفرها از وان به موش و آغری!
بسته بودن فرودگاه فریت ملن وان، دسترسی به خارج از شهر را منحصراً به راه زمینی تبدیل کرده است. کسانی که تمایلی به انجام سفرهای طولانی با اتوبوس ندارند، به فرودگاه‌های جایگزین موش و آغری روی آورده‌اند. در نتیجه این گرایش، تعداد سرویس‌های اتوبوس از وان به آغری و موش افزایش یافته است.
تعطیلی پروازها به دلیل بازسازی فرودگاه فریت ملن وان، علاقه به سفرهای اتوبوسی را بیشتر کرده است. با افزایش تراکم مسافران در سفرهای خروجی از وان، موضوع قیمت بلیت‌ها نیز مورد توجه قرار گرفته است.
مسئولان شرکت‌های اتوبوس‌رانی وان در گفت‌وگو با وان‌خبر اعلام کردند که بلیت‌ها را زیر نرخ سقفی تعیین‌شده از سوی وزارت حمل‌ونقل و زیرساخت به فروش می‌رسانند.
موسی اوزایدین، یکی از مدیران شرکت‌های اتوبوس‌رانی، گفت:
«نرخ مصوب وزارتخانه برای مسیر وان– استانبول ۳ هزار لیر است. اما ما با ابتکار عمل این مسیر را فعلاً با قیمت ۲۵۰۰ لیر عرضه می‌کنیم. این سیاست را تا پایان تعطیلی مدارس ادامه خواهیم داد.»
مدیر دیگری به نام مورات توپجو نیز افزود:
«با وجود نرخ سقف ۳ هزار لیر، ما اکنون در همه مسیرهای طولانی بلیت‌ها را با ۲۵۰۰ لیر می‌فروشیم. حتی در مسیرهای دوری مانند وان–مارماریس هم این نرخ ثابت است.»
بسته بودن فرودگاه وان همچنین موجب شده است که مسافران به فرودگاه‌های دیگر منطقه روی بیاورند. فرودگاه‌های موش و آغری اکنون به گزینه‌های جایگزین برای مسافران وان تبدیل شده و این امر باعث افزایش محسوس ترافیک جاده‌ای در مسیرهای وان–آغری و وان–موش شده است.
شرکت‌های اتوبوس‌رانی برای پاسخ به این تقاضا، سرویس‌های فوق‌العاده‌ای در این مسیرها راه‌اندازی کرده‌اند. قیمت بلیت‌ها در این خطوط با توجه به شرکت‌ها متفاوت است اما به‌طور کلی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ لیر تثبیت شده است. مسئولان شرکت‌ها می‌گویند: «در گذشته در این مسیرها روزانه تنها چند مسافر داشتیم، اما اکنون شاهد افزایش چشمگیر تعداد مسافران هستیم.»
قیمت بلیت‌های بین‌شهری از وان
وان – استانبول: ۲۵۰۰ لیر
وان – آنکارا: ۱۸۰۰ لیر
وان – ازمیر: ۲۵۰۰ لیر
وان – آنتالیا: ۲۵۰۰ لیر
وان – بدروم: ۲۷۰۰ لیر
وان – مارماریس: ۲۵۰۰ لیر
(2025/09/14، وان)
تبدیل وان به انبار غلات در چارچوب پروژه‌ای بزرگ
در استان وان ترکیه، در چارچوب پروژه‌ای با هدف توسعه کشاورزی به ۴ هزار و ۷۷ کشاورز بذر جو و گندم توزیع خواهد شد.
تورگای شیشمان، مدیر کشاورزی و جنگلداری استان وان در گفت‌وگو با پایگاه خبری وان‌خبر اعلام کرد که پروژه‌ی «وان به انبار غلات تبدیل می‌شود» وارد سومین سال خود شده و توزیع بذرهای جو و گندم همچنان ادامه دارد.
تورگای شیشمان ضمن اشاره به اینکه این پروژه با دستور مستقیم اوزان بالجی، استاندار وان آغاز شده گفت:
«به ۲ هزار و ۹۳۰ کشاورز در مجموع ۳ هزار و ۶۱۹ تُن بذر جو و به ۱ هزار و ۱۴۷ کشاورز ۱ هزار و ۱۲۷ تُن بذر گندم توزیع شده که مجموع آن ۴ هزار و ۷۴۶ تُن بذر برای ۴ هزار و ۷۷ کشاورز است.»
شیشمان در ادامه افزود:
«در چارچوب این پروژه، بذرهای جو و گندم با ۲۵٪ سهم پرداختی از سوی کشاورز و ۷۵٪ یارانه ارائه می‌شود. ارزش کل این حمایت‌ها به ۱۲۰ میلیون و ۶۹۰ هزار لیره ترکیه می‌رسد. از این مبلغ، ۳۰ میلیون و ۱۷۲ هزار لیره از سوی کشاورزان و مابقی، یعنی ۹۰ میلیون و ۵۱۷ هزار لیره به‌صورت یارانه تأمین می‌شود. پرداخت‌ها از طریق سازمان هماهنگی سرمایه‌گذاری و توسعه YİKOB انجام خواهد شد.»
وی با اشاره به اینکه توزیع بذر ابتدا در مناطق دورافتاده، مرتفع و دارای بیشترین تقاضا انجام می‌شود، گفت:
«امسال به دلیل خشکسالی، بذرهایی مقاوم به خشکی در پروژه گنجانده شده‌اند. با حمایت مالی شهرداری کلان‌شهر وان، آگهی ثبت‌نام برای دریافت بذر منتشر شد. بیشترین تقاضا از شهرستان توشبا برای جو و از شهرستان اوزالپ برای گندم بوده است. برای جو، ۱.۲۲۸ کشاورز و برای گندم، ۳۳۳ کشاورز درخواست داده‌اند. توزیع بذرها از چهارشنبه، ۲۴ سپتامبر آغاز خواهد شد.»
مدیر کشاورزی و جنگلداری استان وان در پایان اعلام کرد که این پروژه تا پایان سال ادامه خواهد داشت و در مرحله دوم، توزیع بذرهای یونجه (یونجه و کورونگا - گیاه علوفه‌ای) نیز انجام خواهد شد. کاشت این بذرها در فصل بهار صورت می‌گیرد و از هم‌اکنون ثبت‌نام کشاورزان آغاز شده است.
(2025/09/19، وان)