راهبرد اندونزی در توسعه روابط اقتصادی و تجاری

اندونزی بعنوان شانزدهیمن اقتصاد برتر دنیا و اولین اقتصاد کشورهای حوزه اتحادیه جنوب شرق آسیا ( ASEAN ) با تولید ناخالص داخلی 1.119 تریلیون دلار و نرخ میانگین رشد اقتصادی 5% طی ده سال منتهی به 2019 قصد دارد در وضعیت همه گیری کرونا و پس از آن روابط تجاری خود را با شرکای غیر سنتی در آفریقا، آمریکای لاتین و خاورمیانه افزایش دهد.

اندونزی پس از تصویب توافقنامه جامع مشارکت اقتصادی (CEPA) با شیلی (بعنوان اولین توافقنامه تجاری با یک کشور آمریکای لاتین درسال گذشته، درحال مذاکره با دیگر کشورهای منطقه آمریکای لاتین برای امضای چنین موافقتنامه ای می‌باشد و در کنار آن مذاکرات تجاری دوجانبه با کشورهای کلمبیا، اکوادور و پرو نیز در حال انجام است. در عین حال بلوک تجاری آمریکای جنوبی (اتحادیه مرکوسور) نیز علاقه مندی خود را برای مذاکرات تجاری برای امضای یک توافقنامه تجاری با اندونزی اعلام نمود است که البته در مراحل ابتدایی می‌باشد. در رابطه با اهمیت تجاری آمریکای لاتین و حوزه کارائیب برای اندونزی خانم رتنو مرسودی وزیرخارجه اندونزی اخیر اظهار داشت، روابط فعلی اندونزی با آن منطقه با توجه به ظرفیت های موجود، درحد توانمندی‌های واقعی خود نیست و این بدان معناست که برای گشودن توانایی واقعی اقتصادی، باید با رویکردهای جدید سازگار شویم و در این زمینه پیشرفت هایی ایجاد کنیم".  

درعین حال در قاره آفریقا، اندونزی در حال تصویب CEPA با موزامبیک است و درحال مذاکره با تونس در خصوص توافقنامه تجارت ترجیحی (PTA) می‌باشد. همچنین بعنوان بخشی از متنوع سازی بازارهای صادراتی و دستیابی به بازارهای مصرف، اندونزی اخیرا اعلام نمود که آماده شروع مذاکرات برای یک توافقنامه تجاری با شورای همکاری خلیج فارس می‌باشد.

در آسیای شرقی قرار است اندونزی توافقنامه جامع مشارکت اقتصادی (CEPA) را با کره جنوبی به تصویب نهایی برساند. همچنین دولت اندونزی بعنوان عضو اتحادیه جنوب شرق آسیا (ASEAN) قرار است در نشست مجازی سران اتحادیه در ویتنام (15 نوامبر 2020) سند نهایی توافقنامه مشارکت جامع اقتصادی منطقه ای (RCEP) را میان ده کشور عضو ASEAN بعلاوه شرکای آن شامل کشورهای چین، ژاپن، کره جنوبی، استرالیا، هند و نیوزیلند امضاء نماید که کشورهای شرکت کننده در آن تقریبا یک سوم اقتصاد جهانی را تشکیل می دهند. این کشورها در سال 2019 حدود 61% از کل صادرات اندونزی را بخود اختصاص دادند.

در ارتباط با روابط تجاری با اتحادیه اروپا بعنوان شریک سنتی، دولت اندونزی در نظر دارد مذاکرات مربوط به امضاء توافقنامه مشارکت جامع اقتصادی با اتحادیه اروپا را که قرار بود درسال جاری ادامه یابد و بدلیل شیوع ویروس کرونا بتعلیق افتاد درسال2021 و پس از رفع محدودیتهای ناشی ازاین ویروس شروع نماید.  

تغییر راهبرد اندونزی بسوی یافتن شرکای جدید تجاری بدنبال تصیم رئیس جمهور این کشور می‌باشد که راهبرد اولویت دیپلماسی اقتصادی و تقویت تجارت از طریق ایجاد تنوع در شرکای تجاری خود می‌باشد. این راهبرد اندونزی درحالی پیگیری می‌شود که بزرگترین شرکای سنتی این کشور شامل چین، آمریکا، ژاپن، هند، کشورهای جنوب شرقی آسیا و اتحادیه اروپا با رکود اقتصادی ناشی از همه گیری کووید-19 روبرو هستند. 

بر اساس آمار وزارت تجارت اندونزی از ژانویه تا اوت سال جاری (2020) صادرات اندونزی به آمریکای لاتین و حوزه کارائیب با 12.66% کاهش 1.94 میلیارد دلار بود و واردات از آن منطقه در این مدت با کاهش 13.57% به 3.55 میلیارد دلار رسید. کل صادرات اندونزی در سال 2019 به منطقه حدود 3.8 میلیارد دلار بوده است. سهم بازار اندونزی در منطقه لاتین و کارائیب نیز در سال گذشته تنها 0.43% بوده است. بر اساس اظهارات وزیر خارجه اندونزی تجارت کشورش با آمریکای لاتین و حوزه کارائیب تنها 0.2% از کل تجارت اندونزی را شامل می‌شود. تجارت آن منطقه با اندونزی نیز تنها 0.34% از کل تجارت آنها را در بر می‌گیرد.

اندونزی و آفریقا از زمان کنفرانس باندونگ (اندونزی) در سال 1955 روابط نزدیک سیاسی خود را برقرار کردند. با این حال در دو سال گذشته رئیس جمهور اندونزی (آقای جوکووی) راهبرد دولت خود را با آفریقا از بعد سیاسی بیشتر به بعد اقتصادی و تجاری تغییر جهت داد. از نظر مدیرکل آفریقای وزارت امور خارجه اندونزی شاید این تغییر رویکرد با چالش ها و موانع مواجه باشد ولی بگفته وی در سیاست خارجی اندونزی اعتقاد بر این است که فضای همکاری زیادی با آفریقا وجود دارد و رئیس جمهور  سه زمینه را برای مقابله با موانع در بخش تجارت با آفریقا که عبارتند از تقویت سرمایه گذاری دو جانبه، توسعه وارتقاء همکاری‌های فنی  و حرکت در جهت برداشتن موانع تجاری احتمالی. مورد تاکید قرار داده است. گذشته از کنفرانس باندونگ دو طرف در سال های 2005 و 2008 نشست های دوجانبه داشتند، همچنین مجمع گفتگوی دریایی اندونزی با آفریقا در سال 2018 و برنامه گفتگوهای زیرساختی در سال 2019  و چندین نشست در سطوع عالی دیگر برگزار کردند.  

مقامات اندونزی معتقدند که اندونزی در عین حال به دنبال تعمیق روابط تجاری با شرکای سنتی خود و درراس آنها  چین و آمریکا بعنوان شرکای اصلی تجاری خود می‌باشد. در این زمینه حجم مبادلات تجاری با دو کشور مذکور نشان دهنده اهمیت آن دو برای تجارت خارجی اندونزی می‌باشد. بطوریکه حجم مبادلات تجاری اندونزی در سال 2019 با چین 72 میلیارد و 900 میلیون دلار و با آمریکا 27 میلیارد و 106 میلیون دلار بالغ گردیده اشت.

یکماه قبل امریکا سیستم تعرفه‌های ترجیحی (GSP) رابرای اندونزی تمدید کرد که اندونزی همچون گذشته میتواند 3572 قلم کالا را با تعرفه صفر به بازار امریکا صادر نماید. طبق توافق دو کشور قرار است تا 5 سال آینده حجم مبادلات تجاری دو کشور از 27 میلیارد دلار فعلی به 50 میلیارد دلار افزایش یابد.