صندوق احیای اتحادیه اروپا و اهمیت آن از دیدگاه ایتالیا

روز 21 جولای 2020 نقطه عطفی در تاریخ معاصر اتحادیه اروپا به شمار می رود. اعضای این اتحادیه بعد دو ماه تبادل نظر و لابی گسترده و نهایتا 4 شبانه روز مذاکره سخت و علی رغم مخالفت جدی برخی اعضای مقتصد خود با محوریت هلند، نهایتا بودجه 750 میلیارد یورویی در قالب صندوق احیای اروپا با شعار اروپا نسل های آینده را تصویب نمودند. در این گزارش تلاش می‌شود با پاسخ به سوالات مشخص، تصویر روشنی از این صندوق و روندهای جاری برای کشورها به منظور جذب وام ها و کمک های مصوب ارایه نموده و اهمیت و جایگاه آن برای ایتالیا تبیین گردد.

پیش تر نیز اتحادیه اروپا کمک فوری 540 میلیارد یورویی را برای کمک به مشاغل و کسب و کارها و کشورهای عضو تصویب کرده بود. اینفو گرافی زیر ساختار کلی کمک ها و بودجه اتحادیه تا سال 2027 را نشان می دهد.

 

• هدف ایجاد این صندوق چیست؟

این صندوق با عنوان اتحادیه اروپای نسل آینده، ابزاری برای احیای اقتصادی کشورهای عضو می‌باشد تا در مقابله با آثار مخرب شیوع کرونا نه تنها تقویت شده بلکه بنیان اقتصادی محکم با توان تاب آوری بالا برای نسل های آتی را ایجاد نماید.

 

• حجم و ترکیب منابع این صندوق چقدر است؟

مبلغ اولیه پیشنهادی سران کشورها با محوریت آلمان و فرانسه در ماه می 2020 در حدود 500 میلیارد یورو بود. در نهایت با تلاش های اتحادیه و توجیه میزان خسارات وارده در اثر همه گیری کرونا بویژه در کشورهایی همچون ایتالیا و اسپانیا این مبلغ تا سقف 750 میلیارد یورو تصویب شد.  390 میلیارد یورو در قالب کمک بلاعوض و 360 میلیارد یورو در قالب وام کم بهره به کشورها تعلق خواهد گرفت.

• کشورها از چه زمانی می‌توانند این کمک ها را دریافت نمایند؟

این کمک ها برای بازه زمانی 2021 تا 2027 در نظر گرفته شده و اولین بسته آن در ابتدای سال 2021 به کشورهای متقاضی ارایه می‌شود. البته کشورها بعد از ارایه طرح های ملی به کمیسیون اروپایی قادر خواهند بود 10 درصد از میزان طرح های ارایه شده را به صورت فوری دریافت نمایند. مهلت اتحادیه برای دریافت طرح ها تا آوریل 2021 می‌باشد. به طور طبیعی اختصاص مبالغ کمک و وام از نیمه دوم سال 2021 آغاز خواهد شد.

 

• ترکیب بودجه مرتبط با کمک بلاعوض در این صندوق به چه صورت است؟

390 میلیارد یورو کمک بلاعوض در قالب یک بسته کلی به مبلغ312.5 میلیارد یورو و چند برنامه مشخص و هدفمند به ارزش 77.5 میلیارد یورو میان کشورهای عضو توزیع خواهد شد.

  

 

• سهم ایتالیا از مبالغ مصوب چقدر خواهد بود؟

سهم ایتالیا از کل این مبلغ 209 میلیارد یورو می‌باشد که 81.4 میلیارد آن را کمک بلاعوض و 127.4 میلیارد یوروی آن نیز در قالب وام های کم بهره خواهد بود. به عبارت دیگر ایتالیا 27.8 درصد کل کمک های مصوب اتحادیه را به خود اختصاص داده است. بر این اساس در حدود 21 درصد از کل کمک های بلاعوض و در حدود 40 درصد از وام های مصوب به ایتالیا تخصیص خواهد یافت. تصویر زیر وضعیت توزیع کمک های بلاعوض و وام های مصوب را به کشورهای عضو نشان می دهد.  نوار آبی رنگ میزان کمک بلاعوض و نوار قرمز میزان وام قابل پرداخت را نشان می دهد.

 

 

• برنامه ایتالیا برای دریافت کمک های بلاعوض چیست؟

آقای گوالتیری وزیر دارایی ایتالیا اعلام کرده این کشور روی 65.456 میلیارد یورو از این وجوه حساب باز کرده و در دو سال آتی 70 درصد آن به مبلغ 44.7 میلیارد یورو را دریافت می‌کند. در سال 2023 نیز 30 درصد باقیماند به ارزش 20.73 میلیارد یوروی دیگر را جذب خواهد نمود. باقیمانده این کمک ها تا سقف 81.4 میلیارد یورو نیز در قالب برنامه‌های دیگر اتحادیه برای مقابله با بحران اقتصادی کشورهای عضو از جمله برنامه [1]REACT-EU ، توسعه روستایی و صندوق گذار عادلانه (Just transition fund) دریافت خواهد شد.

 

•  زمانبندی ارایه طرح های ملی برای دریافت کمک به چه صورت است؟

دولت های اروپایی برای دریافت کمک از این صندوق باید تا آوریل 2021 طرح ها و درخواست های خود را به کمیسیون اروپایی ارسال نمایند. ایتالیا در نظر دارد قبل از پایان مهلت تعیین شده و دراوایل سال 2021 درخواست های خود را در قالب طرح های ملی مطالعه شده و مشخص به کمیسیون اروپایی ارایه نماید. کمیسیون از اعضا خواسته تا طرح های اولیه خود را تا اواسط اکتبر ارسال نمایند. این طرح ها در کمیسیون بررسی شده و به صورت مرحله ای مجوز پرداخت صادر می‌شود. بر اساس اعلام وزیر امور اروپایی ایتالیا بعد از ارایه برنامه ملی هر کشور، کمیسیون  اروپایی طی 8 هفته موضوع را بررسی کرده و برای تایید نهایی به شورای وزرای اقتصاد اتحادیه اروپا ( ECOFIN) ارسال کرده و آن نهاد نیز 4 هفته فرصت دارد تا نظر نهایی خود را ارایه نماید. با این حال بواسطه زمان بر بودن این روند کشورها می‌توانند تا 10 درصد مبلغ طرح های ارایه شده را به صورت فوری دریافت نمایند.

 

• آیا دولتها می‌توانند هر طرحی را برای استفاده از منابع این صندوق ارایه دهند؟

کمیسیون اروپایی دستورالعمل هایی را برای تهیه طرح های قابل ارایه به این صندوق ارایه کرده است. طرح های ملی کشورها باید دارای مشخصاتی همچون ثبات زیست محیطی ( همراستا با توافق سبز اتحادیه) ارتقای بهره وری، رعایت اصول انصاف و عدالت و ثبات اقتصاد کلان باشند. حداقل 20 درصد از منابع این صندوق باید صرف سرمایه گذاری در دیجیتالی شدن و گذار دیجیتال شود. در برنامه‌های ملی نیز باید حداقل 37 درصد به سهم اقتصاد سبز تخصیص یابد.

 

• اهمیت این صندوق برای ایتالیا چیست؟

نخست وزیر ایتالیا نقش این کمک ها را بسیار حیاتی دانسته و به صراحت اعلام کرده چنانچه دولتش در جذب این کمک ها و وام ها موفق نشود و از این چالش سر بلند بیرون نیاید مردم حق دارند تا اعضای دولتش را برکنار کنند. وزیر دارایی ایتالیا نیز تاکید کرده که این صندوق می‌تواند آینده اروپا را تغییر دهد و به این دوره گذار کمک نماید. اقتصاد ایتالیا با بدهی دولتی نزدیک به 160 درصد تولید ناخالص داخلی به شدت نیازمند سرمایه گذاری در زیرساخت ها و انتقال اقتصاد صنعتی و کشاورزی خود به اقتصاد دیجیتال با افزایش اشتغال می‌باشد. آثار مهیب بحران کرونا بر اقتصاد بحران زده ایتالیا هر روز در آمارهای منتشر شده از سوی آژانس ملی آمار ایتالیا بیانگر عمیق تر شدن بحران اقتصادی می‌باشد. لذا دولت ایتالیا این وام ها و کمک ها را فرصت مغتنمی یافته و بارها در ادبیات رهبران سیاسی این کشور تاکید شده که این آخرین فرصت برای نجات اقتصاد ایتالیا می‌باشد.

 

• اولویت های ایتالیا برای دریافت تسهیلات این صندوق چگونه نهایی می‌شود؟

بعد از اینکه نخست وزیر طرح های اولیه را که در کمیته بین وزارت خانه ای به ریاست وزارت امور اروپایی تدوین و نهایی شد در روز 9 سپتامبر دریافت نمود، اولین پیش نویس را در قالب طرح احیا و مقاوم سازی ایتالیا در 15 سپتامبر به مجلس نمایندگان و سنا ارسال نمود. بعد از بحث و بررسی طرح ها در مجلس باید تا اوایل اکتبر نظر نهایی و طرح های مصوب را به نخست وزیر عودت دهند.

 

• طرح های اصلی ایتالیا کدامند؟

دولت در نظر دارد با همکاری شرکت های بزرگ ایتالیایی با تمرکز بر بهره وری بالا و فن آوری‌های سازگار با محیط زیست پروژه‌های قابل دفاعی را برای استفاده از منابع مالی اتحادیه معرفی نماید. در طرح ملی انرژی و آب و هوای ایتالیا (Pniec) این دو محور اصل بنیادی می‌باشد. در همین چارچوب به استفاده از انرژی‌هایی با پایه هیدروژن توجه ویژه ای شده است. در بخش زیرساختها به عنوان یکی از پایه‌های اقتصاد ایتالیا سه شرکت Terna, Fincantieri  و  Ferrovie در کنار Italgas و  Saipem در نظر دارند طرح های خود را در همین چارچوب ارایه دهند. طرح هایی که توجه به محیط زیست و اقتصاد کم کربن در متن آنها قرار داشته باشد.

اینویتالیا به عنوان متولی شرکت های خصوصی کوچک و متوسط در نظر دارد با جذب ایده‌های جدید و نوآورانه از بخش خصوصی بتواند سهم قابل توجهی از پروژه‌ها را برای جذب منابع مالی معرفی نماید. این نهاد نیز استفاده از فن آوری‌های هیدروژن و سیستم های مبتنی بر سوخت هیدروژن را در اولویت قرار داده است. در این بخش علاوه بر فن آوری‌های مذکور میکروالکترونیک، اینترنت اشیاء در صنایع، خودروهای سبز، بهداشت هوشمند، صنایع کم کربن، امنیت رایانه ای مورد توجه قرار گرفته است.

بیش از 558 طرح اولیه از سوی وزارت خانه‌ها ارایه شده است. طرح حمایت از نوسازی منازل و فضاهای عمومی در قالب طرح 110درصد، کاهش مالیات در فیش حقوقی کارگران، کاهش استفاده از پول نقد در کنار طرح های توسعه ارتباطات نسل 5، طرح های حوزه سلامت و بهداشت و اقتصاد سبز از آن جمله می‌باشند. دولت در نظر دارد در اولین فرصت نهایی شدن این طرح ها قبل از پایان مهلت آوریل 2021 آنها را به کمیسیون اروپایی ارایه نماید. 

 

• چه طرح هایی در حوزه سلامت تعریف شده است؟

وزارت بهداشت در نظر دارد تا 6 سال آتی 34.4 میلیارد یورو در بخش سلامت سرمایه گذاری نماید. یکی از منابع اصلی برای سرمایه گذاری در ساخت بیمارستانهای جدید و یا تجهیز،  نوسازی و توسعه بیمارستان‌های موجود همین منابع صندوق احیا می‌باشد. توسعه صنایع پیشرفته بخش بهداشت و سلامت و توسعه زیرساخت های دیجیتال در این حوزه محوریت دارند. برای توسعه بخش مراقبت های خانگی نیز دو نیم میلیارد یورو در 5 سال آتی سرمایه گذاری خواهد شد.

 

• اگر طرح ها از سوی کمیسیون رد شود چه اتفاقی می افتد؟

همچنان که کمیسیونر اقتصادی اتحادیه نیز تاکید کرده طرح های ملی باید مشخصات ارایه شده از سوی کمیسیون و چارچوب های زمانبندی آن را رعایت نمایند. در خصوص ایتالیا توصیه‌هایی که اتحادیه برای اصلاحات در سال 2019 و 2020 ارایه نموده بود می‌تواند معیاری برای طرح ها باشد. نهایتا این شورای اروپایی است که باید طرح های ملی را تصویب نماید. دولت تلاش کرده با چند نوبت بررسی طرح های ملی و سنجش آنها با معیارهای ارایه شده از سوی اروپا، در نهاد های بین وزارتی و کمیته‌های فنی تشکیل شده ذیل دفتر نخست وزیری و پارلمان، میزان پذیرش آنها را از سوی کمیسیون اروپایی بالا برد. علاوه بر این تعداد طرح های آماده شده برای استفاده از منابع اختصاصی بیشتر از سقف تعریف شده می‌باشد و با حذف هر طرح موارد دیگر قابل ارایه می‌باشند.  در صورت تصویب طرح های ایتالیا روند دریافت کمک ها و وام ها از نیمه دوم سال 2021 آغاز خواهد شد.

[1] Recovery Assistance for Cohesion and the Territories of Europe