شرکتها و سیستمهای تجاری و کارآفرینی فعال در کشور ایتالیا

بر اساس داده‌های مؤسسه تحقیقات آماری ICRIBIS، سیستم تجاری کشور ایتالیا به‌دلیل تنوع و پیچیدگی‌های خاص خود، تفاوت‌های چشمگیری با سایر کشورهای بزرگ اروپایی دارد. ستون فقرات اقتصاد ایتالیا را شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) و کسب‌وکارهای خرد تشکیل می‌دهند که به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردشان، نقشی کلیدی در پویایی اقتصادی این کشور ایفا می‌کنند. این شرکت‌ها حدود 60.4 درصد از کل شرکت‌های ثبت‌شده در ایتالیا را شامل می‌شوند و با وجود اینکه سهم درآمدی نسبتاً پایینی دارند — به‌طور میانگین درآمد سالانه آن‌ها کمتر از 100 هزار یورو است — سهم قابل توجهی از گردش مالی کل شرکت‌های ایتالیا را تولید می‌کنند که برابر با 3.559 میلیارد یورو است.

 

آمار شرکت‌های فعال در ایتالیا

بر اساس گزارش دفتر مطالعات اتاق بازرگانی ایتالیا (Movimprese)، تا پایان دسامبر 2023 تعداد 5,957,137 شرکت در اداره ثبت شرکت‌های ایتالیا به ثبت رسیده است که از این تعداد، 5,097,617 شرکت فعال محسوب می‌شوند. در سال 2023، 312,050 شرکت جدید ثبت و 270,011 شرکت نیز منحل شده‌اند. بدین ترتیب، تراز آماری شرکت‌ها در پایان سال 2023 به مثبت 42,039 رسیده است. این آمار نشان‌دهنده پویایی و نرخ بالای تغییرات در سیستم تجاری ایتالیا است.

 

آمار شرکت ها در ایتالیا در پایان دسامبر 2023

آمار کل شرکت های به ثبت رسیده	آمار شرکت های فعال	شرکت های تاسیس شده طی سال 2023	شرکت های بسته شده طی سال 2023	تراز شرکت ها های تاسیس شده و بسته شده (2023)
5.957.137	5.097.617	312.050	270.011	42.039

دفتر مطالعات اطاق بازرگانی ایتالیا (Movimprese)

دسته‌بندی شرکت‌ها بر اساس ماهیت حقوقی

شرکت‌های ایتالیایی را می‌توان بر اساس ماهیت حقوقی به چهار دسته اصلی تقسیم کرد:

1- شرکت‌های سرمایه‌ای یا سهامی  (Società di Capitale)

2- شرکت‌های اشخاص یا تضامنی (Società di Persone)

3- شرکت‌های با مالکیت انفرادی (Ditte Individuali)

4- سایر شرکت‌ها (Altre Forme)

شرکت‌های سرمایه‌ای یا سهامی (Società di Capitale)

در این نوع شرکت‌ها، سهامداران تنها به میزان سرمایه‌ای که در اختیار دارند، نسبت به بدهی‌ها و تعهدات شرکت مسئول هستند. در واقع، دارایی‌های شرکت و سهامداران به‌طور کامل از یکدیگر تفکیک می‌شوند و همین امر مسئولیت محدود اعضا را تضمین می‌کند. طبق قوانین ایتالیا، شرکت‌های سرمایه‌ای شامل چهار زیرگروه هستند:

- شرکت سهامی عام (S.p.A.)

- شرکت سهامی‌با مسئولیت محدود به سهام (S.a.p.A.)

- شرکت مسئولیت محدود (S.r.l.)

- شرکت مسئولیت محدود ساده‌شده (S.r.l.s.)

شرکت‌های اشخاص یا تضامنی (Società di Persone)

در این نوع شرکت‌ها، اهمیت اشخاص بیش از دارایی‌های شرکت است. برخلاف شرکت‌های سرمایه‌ای، شرکت‌های اشخاص از استقلال مالی کامل برخوردار نیستند و دارایی‌های شخصی شرکا می‌تواند برای پرداخت بدهی‌های شرکت مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، برای تشکیل این نوع شرکت‌ها نیازی به حداقل سرمایه نیست.

شرکت‌های مالکیت انفرادی (Ditte Individuali)

این نوع شرکت که به مالکیت انحصاری نیز معروف است، ساده‌ترین شکل حقوقی برای راه‌اندازی کسب‌وکار محسوب می‌شود. در این ساختار، یک شخص تمامی مسئولیت‌ها و تعهدات را بر عهده دارد. هزینه‌های ثبت و کاغذبازی در این نوع شرکت‌ها حداقل است و همین امر آن را به گزینه‌ای محبوب برای کارآفرینان تازه‌کار تبدیل کرده است. حدود 51 درصد از کل شرکت‌های ایتالیا در این گروه قرار دارند.

 سایر شرکت‌ها (Altre Forme)

این دسته شامل اشکال متنوعی از شرکت‌ها است که در دسته‌بندی‌های فوق قرار نمی‌گیرند. این شرکت‌ها معمولاً شامل تعاونی‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی می‌شوند که نقشی خاص و مکمل در اقتصاد ایتالیا دارند.

تقسیم‌بندی جغرافیایی شرکت‌های ایتالیایی

به‌طور کلی، در سیستم تجاری و کارآفرینی ایتالیا حدود 5.9 میلیون شرکت فعالیت می‌کنند و تقریباً نیمی از آن‌ها (معادل 45.5 درصد) در شمال ایتالیا متمرکز هستند. به‌طور خاص، 26 درصد در استان‌های شمال غرب و 19.4 درصد در مناطق شمال شرق کشور قرار دارند. پس از آن، 21 درصد از شرکت‌ها در استان‌های مرکزی و 34.5 درصد در استان‌های جنوبی ایتالیا واقع شده‌اند که از این میزان، 10.5 درصد در جزایر سیسیل و ساردنیا قرار دارند.

شرکت‌های بزرگ ایتالیایی در چه مناطقی فعالیت می‌کنند؟

به‌طور طبیعی، شکاف بین شرکت‌های کوچک و بزرگ ایتالیایی با شکاف میان مناطق ثروتمند و فقیرتر هم‌پوشانی دارد. متوسط گردش مالی در ایتالیا (1.198 میلیون یورو) در استان لاتزیو به 2.315 میلیون یورو می‌رسد؛ جایی که بسیاری از شرکت‌های بزرگ ایتالیایی و خارجی دفتر دارند. در استان لومباردی، درآمد متوسط شرکت‌ها حتی از لاتزیو پیشی گرفته و شرکت‌های مستقر در این منطقه سودآورترین و پربازده‌ترین شرکت‌های ایتالیا هستند.

شرکت‌ها در ایتالیا بر اساس تقسیم‌بندی استانی
در میان استان‌های ایتالیا، استان لومباردی همواره پیشتاز است. استان لومباردی با 943,264 کسب‌وکار بیشترین تعداد کسب‌وکار را در سطح استانی در ایتالیا دارد و پس از آن استان لاتزیو (600,621) و استان کامپانیا (603,640) در رتبه‌های دوم و سوم قرار می‌گیرند. اکثر شرکت‌های ایتالیایی، یعنی 45 درصد، در مناطق شمالی واقع شده‌اند که از این میان 26 درصد در شمال غرب و 19 درصد در شمال شرق مستقر هستند. پس از این مناطق، مناطق جنوبی و جزایر با بیش از دو میلیون شرکت (35 درصد) قرار دارند و در نهایت استان‌های مرکزی که 20 درصد از شرکت‌های کل ایتالیا را در خود جای داده‌اند.

 

جدول رده بندی استان‌های ایتالیا بر اساس تعداد شرکت ها ثبت شده تا تاریخ  31 دسامبر 2023

تراز	تغییرات آماری شرکت ها طی سال 2023		تعداد شرکت ها	نام استان		رتبه
	بسته شدن شرکت ها	ثبت شرکت ها
587	22.092	22.679	945.955	Lombardia	لومباردی	1
10.562	45.960	56.522	606.919	Campania	کامپانیا	2
93	592	685	601.413	Lazio	لاتزیو	3
1.141	4.886	6.027	438.197	Emilia-Romagna	امیلیا رومانیا	4
2.300	22.401	24.701	468.032	Veneto	ونتو	5
331	4.879	5.210	422.880	Piemonte	پیه مونته	6
-32	8.130	8.098	473.848	Sicilia	سیسیل	7
1.483	22.859	24.342	396.835	Toscana	توسکانی	8
1.158	19.468	20.626	380.488	Puglia	آپولیا	9
-139	4.114	3.975	187.594	Calabria	کالابریا	10
-103	7.447	7.344	158.672	Liguria	لیگوریا	11
9.710	24.802	34.512	170.683	Sardegna	ساردنی	12
338	6.421	6.759	152.956	Marche	مارکه	13
-188	1.646	1.458	145.365	Abruzzo	آبروتزو	14
6.351	24.333	30.684	112.107	Trentino-Alto Adige	ترنتینو آلتو آدیجه	15
3.154	15.952	19.106	97.806	Friuli-Venezia Giulia	فریولی ونتزیا جولیا	16
25	2.373	2.398	92.863	Umbria	اومبریا	17
1.217	7.243	8.460	58.726	Basilicata	بازیلیکاتا	18
2.488	18.083	20.571	33.419	Molise	مولیزه	19
1.563	6.330	7.893	12.379	Valle d’Aosta	ول دا اوستا	20
42.039	270.011	312.050	5.957.137	جمع کل شرکت ها:

 منبع: InfoCamere | Movimprese - IC-home - IC

اولویت استانی از نظر تعداد شرکت‌های ثبت شده به شرح زیر است:

• لومباردی: بیش از 945 هزار شرکت
• کامپانیا: 606 هزار شرکت
• لاتزیو: 601 هزار شرکت
• سیسیل: 473 هزار شرکت
• ونتو: 468 هزار شرکت

حضور کم یا زیاد شرکت‌ها به‌طور واضح به تعداد ساکنان مناطق نیز بستگی دارد و این تصادفی نیست که استان‌های کوچک‌تر مانند "ول داوستا" (Valle d'Aosta) با 12,334 شرکت، "مولیزه" (Molise) با 33,139 شرکت و "بازیلیکاتا" (Basilicata) با 58,774 شرکت در رده‌های آخر قرار دارند.

 

شرکت‌ها در ایتالیا بر اساس بخش فعالیت

در جدول رتبه‌بندی شرکت‌های ایتالیایی از نظر نوع فعالیت، گسترده‌ترین بخش فعالیت مربوط به تجارت است. حدود 25.7 درصد از شرکت‌های ایتالیایی به این بخش تعلق دارند. دومین بخش گسترده فعالیت در بین شرکت‌های ایتالیایی، بخش ساخت‌وساز است که 14.9 درصد از کل شرکت‌ها را تشکیل می‌دهد. پس از آن بخش‌های کشاورزی (12.8 درصد) و تولیدات صنعتی (9.4 درصد) قرار دارند. سایر بخش‌های تجاری قابل توجه عبارتند از خدمات اقامتی و پذیرایی (8.2 درصد) و املاک و مستغلات (5.4 درصد). کمترین شرکت‌ها در بخش‌هایی بسیار خاص مانند استخراج مواد معدنی (0.1 درصد) و تأمین برق، گاز و آب (0.4 درصد) فعالیت می‌کنند.

 

تعداد شرکت های ایتالیایی (بر اساس مهمترین بخش های فعالیت)

در تاریخ 31 دسامبر 2023

تعداد شرکتها	زمینه فعالیت شرکتها
703975	کشاورزی، جنگلداری، ماهیگیری
3569	استخراج مواد معدنی از معادن
511747	فعالیت های تولیدی
14049	تامین برق، گاز، بخار و تهویه مطبوع.
11392	تامین آب؛ شبکه‌های فاضلاب، فعالیت های مدیریت آب
835081	بخش ساخت و ساز
1406831	تجارت عمده و خرده فروشی؛
160968	حمل و نقل و انبارداری
456294	خدمات اقامتی و پذیرایی
141375	خدمات اطلاعات و ارتباطات
137114	فعالیت های مالی و بیمه ای
303687	فعالیت های املاک و مستغلات
246685	فعالیت های حرفه ای، علمی و فنی
218529	کرایه (اتومبیل، وسائل نقلیه و غیره..)، آژانس های مسافرتی، خدمات پشتیبانی کسب و کار
120	مدیریت دولتی و دفاع؛ بیمه اجتماعی
34937	آموزش و پرورش
47755	خدمات بهداشتی و کمک های اجتماعی
81364	فعالیت های هنری، ورزشی، سرگرمی و مفرح
251490	سایر فعالیت های خدماتی
36	فعالیت خانواده‌ها و مشارکت به عنوان کارفرما
7	سازمان‌ها و ارگان‌های فراسرزمینی
390132	شرکت های طبقه بندی نشده
5957137	جمع کل

  منبع:  Movimprese | Tableau Public

 

شرکت‌ها در ایتالیا بر اساس اندازه و ابعاد

بر اساس گزارش اداره آمار و اتاق بازرگانی ایتالیا، حدود 95 درصد از شرکت‌ها و کسب‌وکارها در ایتالیا از شرکت‌های خرد یا شرکت‌هایی با ماهیت فردی و خانوادگی تشکیل شده‌اند. تعداد کارکنان این دسته از شرکت‌ها بین 0 تا 9 نفر است و شامل 4,314,961 شرکت می‌شوند. این ساختار نشان می‌دهد که شبکه اصلی کارآفرینی در ایتالیا بر پایه شرکت‌های خرد و کوچک استوار است. در مقابل، تعداد شرکت‌های بزرگ (با بیش از 250 کارمند) فقط 4,292 واحد است.

شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)

شرکت‌های کوچک و متوسط که به‌عنوان ستون بافت کارآفرینی ایتالیا شناخته می‌شوند، شامل شرکت‌هایی با 10 تا 249 کارمند هستند. گردش مالی این شرکت‌ها عمدتاً کمتر از 50 میلیون یورو و دارایی‌های آن‌ها کمتر از 43 میلیون یورو است. این شرکت‌ها 41 درصد از گردش مالی ملی، 38.2 درصد از ارزش افزوده و 34 درصد از اشتغال کشور را در خود جای داده‌اند. طبق آمار سال 2021، در ایتالیا 221,281 شرکت کوچک و متوسط وجود دارد که شامل 196,855 شرکت کوچک (10 تا 49 کارمند) و 24,526 شرکت متوسط (50 تا 249 کارمند) هستند.

تقسیم‌بندی جدید شرکت‌ها از سال 2024

طبق مقررات جدید اتحادیه اروپا که از اول ژانویه 2024 اجرایی شده است، پارامترهای تقسیم‌بندی شرکت‌ها به شرح زیر تغییر کرده است:

شرکت‌های خرد:

کل ترازنامه: حداکثر 450,000 یورو

درآمد خالص: حداکثر 900,000 یورو

میانگین تعداد کارکنان: کمتر از 10 نفر

شرکت‌های کوچک:

کل ترازنامه: حداکثر 5,000,000 یورو

درآمد خالص: حداکثر 10,000,000 یورو

میانگین تعداد کارکنان: کمتر از 50 نفر

شرکت‌های متوسط

کل ترازنامه: حداکثر 25,000,000 یورو

درآمد خالص: حداکثر 50,000,000 یورو

میانگین تعداد کارکنان: کمتر از 250 نفر

شرکت‌های بزرگ:

کل ترازنامه: بیش از 25,000,000 یورو

درآمد خالص: بیش از 50,000,000 یورو

میانگین تعداد کارکنان: بیشتر از 250 نفر

 

 

شرکت‌های ایتالیایی بر اساس گردش مالی

در پایان سال مالی 2023، 426,301 شرکت ایتالیایی درآمد خود را صفر گزارش کردند که 12.6 درصد از کل شرکت‌های فعال در ایتالیا را تشکیل می‌دهند. در رتبه بعدی، 213,877 شرکت (معادل 6.3 درصد دیگر) کمتر از 10 هزار یورو درآمد سالانه داشتند. بزرگ‌ترین گروه از نظر تعداد شامل شرکت‌هایی است که بین 50 تا 100 هزار یورو درآمد دارند و 16.9 درصد از کل شرکت‌ها را در بر می‌گیرند. این شرکت‌ها معمولاً نیروی کار بسیار محدودی دارند و در صورت سودآوری، سود آن‌ها نیز اندک است. این دسته، نمایانگر اکثریت شرکت‌هایی هستند که در یک بازار تجاری به‌شدت پراکنده فعالیت می‌کنند.

کمبود آمار در میان شرکت‌های بزرگ ایتالیایی

شرکت‌های بزرگ با گردش مالی بیش از 250 میلیون یورو تنها 4,292 شرکت، یعنی 0.04 درصد از کل شرکت‌های ایتالیایی را تشکیل می‌دهند. شرکت‌هایی با گردش مالی بین 50 تا 250 میلیون یورو نیز اگرچه بیشتر از شرکت‌های بزرگ هستند، اما تعداد آن‌ها (24,526 شرکت معادل 0.17 درصد) همچنان اندک است. با این حال، اگر به مجموع گردش مالی و سود شرکت‌ها توجه کنیم، توزیع اهمیت شرکت‌ها در ایتالیا تغییر اساسی می‌کند.

گردش مالی 60 درصد شرکت‌های ایتالیایی کمتر از 100 هزار یورو

گردش مالی بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط ایتالیایی کمتر از میانگین شرکت‌های مشابه در سایر کشورهای اروپایی است. بر اساس گزارش وزارت دارایی ایتالیا، 60.4 درصد از شرکت‌ها (2,050,732 از مجموع 3,396,677 شرکت) کمتر از 100 هزار یورو درآمد دارند.

توزیع متمرکز گردش مالی شرکت‌ها

فقط 0.21 درصد از شرکت‌های ایتالیایی (7,735 شرکت) مسئول تولید 56 درصد از کل گردش مالی شرکت‌های این کشور هستند. در مجموع، شرکت‌های ایتالیایی سالانه 3,559 میلیارد و 32 میلیون یورو گردش مالی ایجاد می‌کنند. 1,209 شرکت با گردش مالی بیش از 250 میلیون یورو، به میزان 1,438 میلیارد و 704 میلیون یورو درآمد ایجاد می‌کنند. اگر شرکت‌های دارای درآمد بین 50 تا 250 میلیون یورو را نیز در نظر بگیریم، این گروه مسئول 56 درصد از کل گردش مالی است.

شرکت‌های پیشرو در ایجاد درآمد

بخش‌هایی که بیشترین گردش مالی را تولید می‌کنند عمدتاً در صنایع استراتژیک مانند انرژی متمرکز هستند. در رتبه‌بندی 10 شرکت برتر ایتالیایی از نظر گردش مالی، شرکت‌های Enel (برق) و Eni (نفت) در صدر قرار دارند. سایر بخش‌های برجسته عبارتند از:

انرژی

امور مالی و بیمه

تولیدات صنعتی

پتروشیمی

تجارت

حمل‌ونقل

مخابرات

صنایع فلزی

خدمات

ساخت‌وساز

 

بر اساس گزارش مشترک اتاق‌های بازرگانی ایتالیا و بانک مدیوبانکا، شرکت‌های کوچک و متوسط بهترین عملکرد را در ایجاد تولید ناخالص داخلی ایتالیا داشته‌اند. این شرکت‌ها در برابر بحران‌ها مقاوم‌تر هستند و در دوره‌های سخت نیز به استخدام ادامه می‌دهند. در سال 2021، این شرکت‌ها گردش مالی خود را 19 درصد افزایش دادند و در 2022 نیز 6.3 درصد رشد داشتند. امروزه، 60 درصد از این شرکت‌ها قصد دارند در فناوری‌های نوین و انرژی‌های سبز سرمایه‌گذاری کنند.

تمرکز شرکت‌ها در بخش‌های خاص صنعتی

در ایتالیا، چندین بخش صنعتی با تراکم بالای شرکت‌ها وجود دارد:

مد و لباس: ایتالیا به خاطر محصولات باکیفیت و جایگاه جهانی در این حوزه شناخته شده است.

کیف و کفش: شرکت‌های پیشرو در استان‌های مارکه و ونتو متمرکز هستند.

غذا و نوشیدنی: بخش عمده‌ای از این صنعت در استان لومباردی فعال است.

مواد شیمیایی: تولید محصولات شیمیایی عمدتاً در امیلیا رومانیا صورت می‌گیرد.

مکانیک: ماشین‌آلات و تجهیزات با کیفیت بالا در لمباردی تولید می‌شوند.

 

سهم شرکت‌های خارجی در ایتالیا

بیش از 650 هزار شرکت در ایتالیا توسط افراد خارجی یا با مشارکت خارجی‌ها مدیریت می‌شوند که بیش از 10 درصد کل شرکت‌ها را شامل می‌شود. در پنج سال گذشته، تعداد این شرکت‌ها 7.6 درصد رشد داشته، در حالی که تعداد شرکت‌های تأسیس‌شده توسط ایتالیایی‌ها 2.3 درصد کاهش یافته است. از 2018 تا 2020، کسب‌وکارهای خارجی 45,617 مورد افزایش یافتند، در حالی که کسب‌وکارهای ایتالیایی 126 هزار مورد کاهش داشتند.

بیشترین تمرکز شرکت‌های خارجی در بخش ساخت‌وساز (18.4 درصد) و پس از آن خدمات تجاری (16.8 درصد)، تجارت (14.3 درصد) و اقامت و پذیرایی (11.9 درصد) است. استان‌های لیگوریا، توسکانی و امیلیا رومانیا بیشترین تمرکز این شرکت‌ها را دارند.

 

منابع:

 

–        MOVIMPRESE - 30

–        Aziende italiane, il 60% fattura meno di 100mila euro l'anno

–        InfoCamere | Movimprese - IC-home - IC

–        https://www.partitaiva.it/imprese-italia/

–        https://www.infocamere.it/movimprese

–        Dal 1 gennaio 2024 in vigore le nuove soglie dimensionali delle imprese — Italiano

–        Aziende italiane, il 60% fattura meno di 100mila euro l'anno

–        https://www.contenuti.icribis.com/osservatorio/2023/geografia-imprese-italiane#:~:text=La%20distribuzione%20territoriale%20delle%20imprese%20con%20rischio%20sopra%20la%20media,nelle%20regioni%20dell'Italia%20settentrionale.

–        LE IMPRESE ESTERE IN ITALIA. QUALITÀ, INNOVAZIONE, INVESTIMENTI: UN’AGENDA PER IL FUTURO – Imprese Estere