گزارشی از بودجه سال 2025 دولت ایتالیا

بودجه دولتی یک سند حسابداری و قانونی است که هر ساله توسط پارلمان ایتالیا تصویب می‌شود و به دولت اجازه می‌دهد تا هزینه‌های خود را تخصیص داده و درآمدهای لازم را برای اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های خود جمع‌آوری کند.

بودجه دولتی

بودجه دولتی یک سند حسابداری و قانونی است که هر ساله توسط پارلمان ایتالیا تصویب می‌شود و به دولت اجازه می‌دهد تا هزینه‌های خود را تخصیص داده و درآمدهای لازم را برای اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های خود جمع‌آوری کند. این سند، ابزاری اساسی برای تحقق اهداف اقتصادی و اجتماعی کشور به شمار می‌رود و به همین دلیل در بسیاری از موارد، محور بحث‌ها و مناظرات عمومی قرار می‌گیرد.

اگر بودجه را به یک "سفر" تشبیه کنیم، می‌توان گفت که بودجه دولتی در سه مسیر زمانی و مکانی حرکت می‌کند. مسیر "حال"، که به بودجه جاری مربوط می‌شود و هزینه‌های سال جاری را در بر می‌گیرد؛ مسیر "گذشته"، که شامل گزارش‌های مالی سال‌های قبل و ارزیابی عملکرد است؛ و مسیر "آینده"، که پیش‌بینی بودجه برای سه سال آینده را شامل می‌شود. تدوین بودجه دولتی در ایتالیا، در تعامل میان منافع ملی و الزامات اتحادیه اروپا، در جستجوی تعادل میان نیازهای داخلی کشور و پیروی از معاهدات مالی و قوانین اروپا می‌باشد.

گزارش عملکرد مالی دولت

بر اساس قانون اساسی ایتالیا، گزارش عمومی عملکرد مالی دولت ابزاری است که از طریق آن دولت نتایج مالی سال گذشته را به پارلمان ارائه می‌دهد. این گزارش که شامل هزینه‌ها و عملکردهای مالی دولت است، حداکثر تا تاریخ 30 آوریل هر سال توسط هر یک از وزارتخانه‌ها به وزارت دارایی ارسال می‌شود و سپس برای بررسی دقیق‌تر به دیوان محاسبات ایتالیا ارجاع داده می‌شود. این فرایند موجب تضمین شفافیت و نظارت بر عملکرد مالی دولت می‌گردد.

مراحل تصویب لایحه بودجه سال 2025

تدوین بودجه سالانه کشور ایتالیا، به‌طور رسمی‌با صدور بخشنامه از سوی اداره محاسبات کل کشور (Ragioneria Generale dello Stato)  آغاز می‌شود. این بخشنامه دستورالعمل‌های لازم را در خصوص نحوه مشارکت و پیشنهاد وزارتخانه‌ها برای تدوین تراز مالی کشور و بروزرسانی سند نادف (NADEF) ارائه می‌دهد.

فرآیند تدوین بودجه کشور هر ساله از پایان فصل بهار شروع شده و تا تاریخ 10 آوریل ادامه می‌یابد. در این دوره، دولت اهداف مالی و سیاست‌های اقتصادی خود را که برای دستیابی به آن‌ها در سه سال آینده برنامه‌ریزی کرده است، به پارلمان و اتحادیه اروپا ارائه می‌کند. این سند اقتصادی و مالی از سه بخش اصلی تشکیل شده است:

برنامه ثبات ایتالیا: این بخش شامل اهداف سیاست اقتصادی و چارچوب پیش‌بینی‌های اقتصادی و مالی عمومی‌برای حداقل سه سال آینده است. در این بخش، درآمدها و هزینه‌های لازم برای دستیابی به اهداف مورد نظر با در نظر گرفتن تحولات احتمالی در اقتصاد کلان تعریف می‌شود.

تحلیل و روندهای بودجه دولت: این قسمت عمدتاً به تجزیه و تحلیل عملکرد حساب‌های دولتی، بخش‌های مختلف هزینه‌ها و درآمدها، و همچنین بررسی تراز مالی دولت می‌پردازد تا مسیر آینده بودجه مشخص شود.

برنامه ملی اصلاحات: در این بخش، پیشرفت اصلاحات انجام‌شده، اولویت‌های کشور، اصلاحات اصلی قابل اجرا، و آثار پیش‌بینی‌شده این اصلاحات از منظر رشد اقتصادی، رقابت‌پذیری و افزایش فرصت‌های شغلی تحلیل می‌شود.

پس از اعمال اصلاحات و در نظر گرفتن نظرات اتحادیه اروپا، هیئت دولت ایتالیا حداکثر تا تاریخ 15 اکتبر، بودجه سه سال آینده خود را تصویب کرده و تا تاریخ 20 اکتبر برای کسب تأیید از پارلمان و کمیسیون اروپا به این دو نهاد ارسال می‌کند.

اتحادیه اروپا: اتحادیه اروپا برنامه بودجه ایتالیا را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و حداکثر تا 30 نوامبر نظر خود را بیان می‌کند. یکی از مهم‌ترین نکات ارزیابی کمیسیون اروپا، بررسی کسری بودجه و میزان آن است.

پارلمان ایتالیا: هر دو شاخه پارلمان ایتالیا (مجلس نمایندگان و مجلس سنا) طرح بودجه سه‌ساله دولت را بررسی می‌کنند. اگر هیچ اصلاحی در هیچ یک از دو شاخه پارلمان صورت نگیرد، بودجه تصویب شده و روند کار به پایان می‌رسد. در غیر این صورت، اصلاحات بودجه مطرح شده و این اصلاحات باید به تصویب شاخه دیگر پارلمان برسد. این فرآیند زمانی به پایان می‌رسد که هیچ‌گونه اصلاحی از سوی هیچ یک از شاخه‌ها ارائه نشود.

در نهایت، تصویب قطعی لایحه بودجه و پایان فرآیند آن باید تا تاریخ 31 دسامبر انجام شود تا لایحه بودجه به قانون تبدیل گردد. پس از انتشار در روزنامه رسمی ایتالیا، بودجه از اول ژانویه سال بعد اجرایی خواهد شد. شایان ذکر است که در صورت عدم تصویب بودجه تا تاریخ 31 دسامبر، امور مالی دولت در سال جدید توسط کمیسیون مالی ویژه (کمیسر ویژه) اداره خواهد شد.

لایحه بودجه سال 2025 میلادی

لایحه بودجه سال 2025 میلادی همراه با قانون بودجه سه‌ساله 2027-2025، در تاریخ 15 اکتبر 2024 توسط هیئت وزیران تصویب شد و بلافاصله پس از تصویب، به پارلمان ارسال گردید. این لایحه در تاریخ 20 دسامبر 2024 در مجلس نمایندگان (از طریق رای اعتماد) با 204 رای موافق، 110 رای مخالف و 6 رای ممتنع به تصویب رسید. سپس در تاریخ 28 دسامبر 2024، لایحه بودجه در مجلس سنا (از طریق رای اعتماد) با 108 رای موافق، 67 رای مخالف و 1 رای ممتنع به تصویب نهایی رسید.

پس از این مراحل، رئیس‌جمهور ایتالیا در تاریخ 30 دسامبر 2024 امضای نهایی خود را بر لایحه بودجه گذاشت و تمامی مراحل تصویب به پایان رسید. بدین ترتیب، مفاد آن از اول ژانویه 2025 پس از انتشار در روزنامه رسمی‌کشور، قابل اجرا خواهد بود.

اهداف بودجه سال 2025

بر اساس اظهارات جانکارلو جورجتی وزیر اقتصاد و دارایی ایتالیا، اهداف بودجه سال 2025 با رویکردی جدی و مسئولانه و در چارچوب‌های نظارتی جدید اتحادیه اروپا و شرایط عمومی اقتصادی تدوین شده است و این شرایط تحت تأثیر منفی عدم اطمینان جهانی ناشی از ادامه درگیری‌ها در روسیه و اوکراین و تشدید بحران‌ها در خاورمیانه قرار دارد. در این بودجه، تلاش شده است تا از دو گروه اصلی، یعنی مصرف‌کنندگان (خانواده‌ها و شهروندان) و صاحبان مشاغل و کارآفرینان (کسب‌وکارها، شرکت‌ها، صنایع) از طریق برنامه‌های مختلف حمایت شود. این حمایت‌ها شامل موارد زیر است:

• کاهش بار مالیاتی و حمایت از درآمدهای متوسط و پایین شاغلین و مستمری ‌بگیران
• افزایش حقوق کارمندان دولتی
• افزایش بودجه بخش بهداشت و درمان
• کمک به خانواده‌های پرجمعیت و حمایت از افزایش نرخ زاد و ولد از طریق صندوق سلامت ملی
• کمک به بخش تولید و صنایع

دولت ایتالیا برای اجرای این برنامه‌ها در قانون بودجه 2025، مجموعاً 28.4 میلیارد یورو تخصیص داده است. از این مبلغ، 9 میلیارد یورو از محل کسری بودجه (فروش اوراق قرضه) تأمین خواهد شد، در حالی که مابقی از محل صرفه‌جویی‌ها، کاهش هزینه‌های دولتی، اصلاحات در سیستم مالیاتی، مشارکت شرکت‌ها و مؤسسات مالی، و درآمدهای حاصل از بازی‌های لاتاری تأمین می‌شود.

در جدول زیر، برنامه دولت در سال 2025 و محل تأمین و تخصیص بودجه بطور خلاصه بیان شده است.

حمایت از درآمدهای کم و متوسط

دولت ایتالیا در راستای حمایت از حقوق بگیران با درآمدهای پایین و متوسط، دو راهکار اصلی در نظر گرفته است:

الف) کاهش هزینه نیروی کار از طریق کاهش مالیات بر دستمزد (Cuneo Fiscale)

در این بخش، دولت به کاهش مالیات بر درآمد برای افرادی که درآمد آن‌ها تا سقف 40.000 یورو است، اقدام کرده است. این تغییرات به منظور کاهش هزینه نیروی کار و حمایت از حقوق بگیران طراحی شده است. این اقدام بیش از 3 میلیون مالیات‌دهنده جدید را پوشش خواهد داد. طبق قانون جدید، مالیات برای درآمدهای تا سقف 20.000 یورو تغییر نخواهد کرد، در حالی که برای درآمدهای بین 20.000 تا 40.000 یورو، نرخ مالیات کاهش خواهد یافت.

اصلاح نرخ مالیات بر درآمد (IRPEF)

در راستای کاهش مالیات، نرخ‌های جدید مالیاتی به شرح زیر بازنگری و تصویب شده‌اند:

• ضریب مالیاتی 23% برای درآمدهای تا سقف 28.000 یورو
• ضریب مالیاتی 35% برای درآمدهای بین 28.000 تا 50.000 یورو
• ضریب مالیاتی 43% برای درآمدهای بالاتر از 50.000 یورو

ب) معافیت‌های مالیاتی

در این بخش، برای درآمدهایی تا 32.000 یورو، کسورات مالیاتی به مبلغ 1.000 یورو در نظر گرفته شده است. این کسورات برای درآمدهای بین 32.000 تا 40.000 یورو به تدریج کاهش خواهد یافت.

حمایت از خانواده‌ها

دولت ایتالیا در نظر دارد تا با اقدامات حمایتی مختلف از خانواده‌ها و نرخ تولد حمایت کند:

بونوس تولد کودک

از ژانویه 2025، برای هر فرزند متولد شده یا فرزند تحت حضانت، بونوس تولد به میزان 1.000 یورو برای خانواده‌هایی با شاخص درآمد سالیانه (ISEE) تا سطح 40.000 یورو در نظر گرفته خواهد شد.

تقویت مرخصی والدین و پاداش مهدکودک

مرخصی والدین: مدت مرخصی والدین با پرداخت 80 درصد حقوق تا شش سالگی کودک از دو ماه به سه ماه افزایش می‌یابد.

بونوس مهدکودک: برای والدین فرزندانی که از سال 2024 به بعد به دنیا آمده‌اند و شاخص درآمد سالیانه آن‌ها کمتر از 40.000 یورو است، مبلغ بونوس مهدکودک به 3.600 یورو افزایش می‌یابد.

صندوق ضمانت وام مسکن جهت خرید مسکن اول

دولت اقداماتی را برای حمایت از خرید مسکن برای گروه‌های خاص، شامل زوج‌های جوان، خانواده‌های پرجمعیت، و جوانان زیر 36 سال، در نظر گرفته است. این حمایت‌ها برای دوره سه‌ساله 2025-2027 تمدید خواهد شد.

حمایت از خرید ارزاق عمومی

برای خانواده‌های کم‌درآمد با شاخص درآمد سالیانه تا 15.000 یورو، دولت طرح "تقدیم به شما" را ارائه داده است. این طرح به خانواده‌های واجد شرایط کارتی برای خرید مایحتاج اولیه غذایی اختصاص می‌دهد. همچنین، بودجه صندوق توزیع غذا به نیازمندان به طور دائمی افزایش یافته است.

افزایش سطح کسورات درآمدی (معافیت‌های مالیاتی)

در قانون بودجه 2025، برای درآمدهای بالاتر از 75.000 یورو محدودیت‌هایی در مورد تسهیلات کسورات درآمدی (معافیت‌های مالیاتی) در نظر گرفته شده است. با این حال، برای خانواده‌هایی که بیش از دو فرزند دارند یا دارای فرزند معلول هستند، تسهیلات مالیاتی بیشتری پیش‌بینی شده است. همچنین، هزینه‌های بهداشت و درمان و بهره پرداختی بر وام مسکن‌هایی که قرارداد آن‌ها تا تاریخ 31 دسامبر 2024 منعقد شده‌اند، مشمول این محدودیت‌ها نخواهند بود.

برای درآمدهای بین 75.000 تا 100.000 یورو، حداکثر کسورات 14.000 یورو و برای درآمدهای بین 100.000 تا 120.000 یورو، حداکثر کسورات 8.000 یورو در نظر گرفته شده است. علاوه بر این، خانواده‌ها برای فرزندان خود که بالای 30 سال سن دارند، نمی‌توانند از تسهیلات مالیاتی بهره‌مند شوند، مگر آنکه فرزند دارای معلولیت باشد.

کمک به سیستم بهداشت و درمان

در بودجه سال 2025، دولت علاوه بر منابع فعلی که برای خدمات بهداشت ملی تخصیص داده شده است، منابع اضافی را برای تأمین مالی این خدمات در نظر گرفته است. به طور کلی، بودجه خدمات بهداشت ملی از 136.5 میلیارد یورو در سال 2025 به 141.3 میلیارد یورو در سال 2027 افزایش خواهد یافت، که نشان‌دهنده افزایش متوسط سالانه بیشتر از نرخ رشد برنامه‌ریزی‌شده است.

حمایت از سرمایه‌گذاری

دولت ایتالیا برای تشویق سرمایه‌گذاری‌های خصوصی، اقداماتی را برای سال 2025 به شرح زیر در نظر گرفته است:

• اعتبار مالیاتی 1.6 میلیارد یورو برای شرکت‌های مستقر در مناطق جنوبی کشور به منظور خرید ماشین‌آلات و کالاهای سرمایه‌ای.
• افزایش بودجه صندوق کمک به صنایع مناطق جنوبی کشور برای کاهش هزینه بهره بانکی جهت خرید ماشین‌آلات و تجهیزات بخش گردشگری در این مناطق.

مشوق‌های مالیاتی برای شرکت‌های کوچک و متوسط

دولت مشوق‌های مالیاتی برای ورود شرکت‌های کوچک و متوسط به بازار بورس کشورهای اروپایی را تمدید کرده است. این مشوق‌ها شامل اعتبار مالیاتی 50 درصدی برای هزینه‌های مشاوره‌ای است که شرکت‌ها برای ورود به بازار بورس یا سیستم‌های تجاری چندجانبه اتحادیه اروپا یا منطقه اقتصادی اروپا متحمل می‌شوند. این مشوق‌ها برای سه سال آینده تمدید خواهد شد.

سرمایه‌گذاری‌های دولتی

دولت برای اجرای مقررات اتحادیه اروپا و تأمین اهداف مختلف، تخصیص بودجه‌هایی را به شرح زیر در نظر گرفته است:

• 35 میلیارد یورو برای بخش دفاع در دوره 2025-2039 و ماموریت‌های بین‌المللی حافظ صلح.
• 24 میلیارد یورو برای ساختارهای زیربنایی کشور در دوره 2027-2036.
• 27 میلیارد یورو برای بخش بهداشت و درمان به منظور نوسازی ساختمان‌ها و تجهیزات بیمارستان‌های دولتی در دوره 2027-2036

کمک به بازار کار

• کاهش هزینه نیروی کار: برای سه سال آینده، کاهش هزینه نیروی کار به میزان 20% برای شرکت‌ها و کارفرمایانی که کارکنان جدیدی با قرارداد رسمی استخدام می‌کنند، تمدید خواهد شد. این تسهیلات برای استخدام گروه‌های خاص، از جمله افراد معلول، جوانان زیر 30 سال، مادران با حداقل دو فرزند، زنان قربانی خشونت، و دریافت‌کنندگان چک شهروندی به 130% می‌رسد.
• تأسیس صندوق حمایت از اشتغال: دولت با اختصاص اعتبار 9.1 میلیارد یورو برای دوره 2025-2029، طرح‌هایی را برای کاهش شکاف اشتغال و ترویج توسعه کارآفرینی در مناطق محروم کشور تأمین مالی خواهد کرد.
• معافیت مالیاتی برای پاداش بهره‌وری: تا سال 2027، مالیات بر پاداش بهره‌وری و مشارکت در سود از 10% به 5% کاهش خواهد یافت.
• مزایای جانبی حقوق: آستانه معافیت مالیاتی برای مزایای جانبی حقوق برای کارگران بدون فرزند 1000 یورو و برای افراد دارای فرزند 2000 یورو خواهد بود. همچنین، برای شاغلین دائمی جدید با درآمد سالانه تا 35.000 یورو که محل اقامت خود را بیش از 100 کیلومتر جابجا می‌کنند، مبلغ پرداختی از طرف کارفرما برای اجاره یا تعمیر و نگهداری منزل تا 5.000 یورو در دو سال اول استخدام مشمول مالیات نخواهد بود.
• بازبینی و افزایش سطح حقوق کارکنان بخش دولتی: برای تأمین مالی برنامه‌های افزایش حقوق کارکنان بخش دولتی در دوره سه‌ساله 2025-2027، دولت 1.8% افزایش حقوق سالانه را در نظر گرفته است. این برنامه برای دوره‌های میان‌مدت، از جمله 2028-2030، با نرخ افزایش حقوق 1.9% در سال 2028 و 2% برای هر یک از سال‌های 2029-2030 ادامه خواهد یافت.

مشارکت مؤسسات مالی، بانکی و بیمه

دولت برای تأمین مالی برنامه‌های مانور بودجه 2025، مشارکت 3.4 میلیارد یورو را از بخش مالی، بانکی و بیمه پیش‌بینی کرده است.

برای بانک‌ها، میزان طلب مالیاتی ناشی از زیان‌های سوخت‌شده اعتبارات معوقه به مبلغ 3.4 میلیارد یورو به تعویق خواهد افتاد.

در بخش بیمه، پرداخت حق تمبر برای قراردادهای بیمه عمر به صورت سالیانه و به تناسب میزان واریزی هر سال انجام خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود که این تغییرات درآمدی حدود 970 میلیون یورو در سال 2025 و 400 میلیون یورو در سال‌های 2026 و 2027 به دولت افزوده کند.

تأمین اجتماعی و بازنشستگی

• تشویق به ادامه کار: برای کارکنانی که تا تاریخ 31 دسامبر 2025 با وجود داشتن شرایط بازنشستگی پیش از موعد، به کار ادامه می‌دهند، معافیت مالیاتی در نظر گرفته شده است. این معافیت‌ها برای کارکنان در بخش دولتی و خصوصی اعمال خواهد شد.
• افزایش حقوق بازنشستگان: در زمینه تأمین اجتماعی، حداقل حقوق بازنشستگی به میزان 2.2% در سال 2025 و 1.3% در سال 2026 افزایش خواهد یافت. همچنین، تأمین مستمری تکمیلی برای بازنشستگان تقویت خواهد شد.

منابع:

اداره نخست وزیری ایتالیا (https://www.governo.it/it/ministri-e-sottosegretari)

سایت وزارت اقتصاد و دارایی ایتالیا

روزنامه رسمی ایتالیا