طرح بازسازی موسوم به « اتحادیه نسل بعد»

طرح موسوم به اتحادیه نسلِ بعد (Next Generation EU ) جهت بازسازی اقتصادی توسط رئیس کمیسیون اروپا در نشست عمومی‌پارلمان اروپا در تاریخ 7 خرداد سالجاری معرفی گردید و متعاقب آن کمیسیون اروپا در تاریخ ۸ خرداد، لایحه پیشنهادی خود برای تصویب آیین‌نامه‌ای توسط پارلمان و شورا را ارائه کرد که رکن قانونی طرح معرفی‌شده توسط خانم فون‌در لاین است.

این طرح ارزشی معادل ۷۵۰ میلیارد یورو دارد که صرف سرمایه‌گذاری، همراستا با همان اولویت‌های تعیین‌شده توسط کمیسیون اروپا در دورة کاری جدید، جهت مقابله با آثار ناشی از شیوع کرونا خواهد شد. در کنار این طرح، بودجه بلندمدت اتحادیه (Multi Annual Financial Framework ) به ارزش 1.1 تریلیون یورو قرار دارد که در کنار هم مجموعا ارزشی برابر یک تریلیون و ۸۵۰ میلیارد یورو خواهند داشت. علاوه بر این، سه طرح اعطای وام به ارزش ۵۴۰ میلیارد یورو تعیین شده که قبلا مورد موافقت پارلمان اروپا قرار گرفته است و مجموع بسته بازسازی اتحادیه اروپا را به ارزش تقریبی دو و نیم تریلیون یورو می‌رساند. گفتنی است این بودجه ۷۵۰ میلیارد یورویی در قالب وام (۲۵۰ میلیارد یورو) و کمک‌هزینه‌های مالی (۵۰۰ میلیارد یورو) بر اساس یک فرمول معین در اختیار کشورهای عضو جهت سرمایه‌گذاری در برنامه‌های اروپایی قرار خواهد گرفت و هیچ ارتباطی با بدهی‌های قبلی کشورهای عضو نخواهد داشت. 

تصمیم‌گیری در خصوص سهم کشورها از این سرمایه‌گذاری به میزان آسیب‌دیدگی‌ آنها از بحران بستگی خواهد داشت. سقف دریافت وام توسط کشورها به میزان 4.7٪ درآمد ناخالص ملی، و کمک‌هزینه‌های مالی نیز بر اساس جمعیت سرانه تولید ناخالص داخلی و نرخ بیکاری محاسبه خواهد شد.

تایید نهاییِ این برنامه توسط ۲۷ عضو اتحادیه اتحادیه اروپا را یک گام به ایجاد یک بودجه مشترک از محل پرداخت مالیات عمومی نزدیک می‌کند و به بروکسل اختیاراتی در حد یک دولت فدرال خواهد داد. تاکید خانم فون‌در لاین بر اهمیت موضوع برای اروپا را می‌توان ناشی از همین امر و تبعات آن برای افق همگرایی اروپایی تفسیر کرد. اگرچه برخی از کشورهای ثروتمند شمال، نظیر دانمارک و هلند، نارضایتی‌هایی از ایجاد بدهی عمومی‌برای جلب سرمایة مد نظر این طرح کرده‌اند و انتظار می‌رود در هفته‌های پیش‌ رو بخش‌هایی از این طرح با تغییراتی روبرو شود، اما موافقت قبلی آلمان و فرانسه با این ارائه این طرح توسط کمیسیون امیدواری برای تحقق نهایی آن را بیشتر کرده است. برخی ناظرین[1] موفقیت این طرح را در حد یک انقلاب اروپایی ارزیابی کرده‌اند.

خانم اورسلا فون‌درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، روز ۲۷ مه ۲۰۲۰،‌ برابر با 7 خرداد ۱۳۹۹، طی یک سخنرانی در نشست عمومی‌پارلمان اروپا، به تشریح ابعاد بسته اتحادیه اروپا برای بازسازی بعد از بحران کرونا پرداخت. خانم فون‌در لاین در بخش مقدماتی سخنان خود به شکلی نمادین به مسیر همگرایی اروپایی در گذر نسل‌های مختلف، از پدران بنیانگذار تا به امروز، پرداخت و هر دوره را واجد ویژگی‌های منحصربه‌ فرد خود دانست. فون‌در لاین مسئولیت نسل اول همگرایی اروپایی را عبور از رنج و اندوه آن دوران او ایجاد صلح پایدار دانست و مرحله بعد را دوران پیگیری رونق و آزادی با استفاده از توسعه بازار مشترک و ارز واحد توصیف کرد.

او مرحله سوم را به شکلی نمادین توصیف می‌کند و با استفاده از این واژه‌پردازی که برادران و خواهرانمان را از سرما (cold) گرفته و به آغوش کشیدیم هم یادآور پایان جنگ سرد و هم گسترش اتحادیه اروپا به حوزه کشورهای بلوک شرق شد.  او نقطه اشتراک تمام این دوران‌ها را حرکت دست‌جمعی به سمت مقصدی واحد عنوان کرده و افزود «امن‌ترین گزینه‌های همواره برای اروپا، شجاعانه‌ترین آنها بوده است؛ و همین است که باعث شده است اتحادیه اروپا به پروژة صلحی تبدیل شود که در دنیا نظیر ندارد».

فون‌در لاین شیوع ویروس کرونا را به لحظه‌ای سرنوشت‌ساز برای اروپا توصیف کرد که چالشی بی‌سابقه در ۷۰ سال گذشته در برابر همگرایی اروپایی قرار داده و به دستآوردهای اروپایی آسیب زده و همه آنچه فرض انگاشته شده بود را زیر سوال برده است. او مهم‌ترین مسئله را بازسازی بازار واحد و اعاده امکان رقابت برابر و چهار آزادی اصلی در این چارچوب عنوان کرد. وی با اشاره ضمنی به درهم‌تنیدگی اقتصادی کشورها، کنترل و مدیریت آثار این بحران را خارج از توان یک کشور واحد عنوان کرد و گفت ورشکستگی یک شرکت در یک کشور برای همه واجد تبعاتی است. رئیس کمیسیون با اشاره به آثار سوء شیوع کرونا در تمام کشورهای اروپایی گفت: «لحظه اروپا فرا رسیده است» و باید میان حاکمیت و قبول مسئولیت توازن برقرار شود.

خانم فون‌در لاین با تاکید چندباره بر ضرورت اقدام جمعی گفت تک‌روی صرفا منجر به ایجاد اتحادیه داراها و ندارها[2] خواهد شد و افزود «انتخاب برای من ساده است. می‌خواهم که با هم گامی‌شجاعانه برداریم. اروپا در موقعیتی است که می‌تواند در بازسازی جمعی و آینده مشترک سرمایه‌گذاری کند».

معرفی طرح "اتحادیه نسل بعد"

وی با ذکر مقدمه بالا گفت کمیسیون طرح بازسازی خود به نام اتحادیه نسلِ بعد به ارزش ۷۵۰ میلیارد یورو را معرفی می‌کند که علاوه بر بودجه بلندمدت1.1 تریلیون یورویی اتحادیه بوده که مجموعا ارزشی برابر یک تریلیون و ۸۵۰ میلیارد یورو خواهند داشت. در کنار این رقم، سه برنامه اعطای وام به ارزش ۵۴۰ میلیارد یورو است که قبلا مورد موافقت پارلمان اروپا قرار گرفته است. که مجموع بسته بازسازی اتحادیه اروپا را به ارزش تقریبی دو و نیم تریلیون یورو می‌رساند.

نحوه کارکرد طرح جدید

این طرح با افزایش حجم پول در دسترس کمیسیون با بالاتر بردن سقف منابع به کمیسیون اجازه می‌دهد از رتبه اعتباری قوی خود[3] برای استقراض پول از بازارهای سرمایه‌ای استفاده کند. بر این اساس و به منظور رسیدگی به نیازهای فوری و ضروری ناشی از وضعیت شیوع کرونا، طرح اتحادیه نسلِ بعد اقدامات زیر را انجام خواهد داد:

• سرمایه‌گذاری در ترمیم بافت اجتماعی؛
• صیانت از بازار واحد اروپایی؛
• کمک به اعاده توازن در ترازنامه‌های [مالی] در اروپا؛

خانم فون‌در لاین ضمن تاکید بر اهداف فوق به ضرورت نیل به آینده‌ای سبز، دیجیتال و تاب‌آور[4] تاکید کرد که به نوعی منعکس‌کننده اولویت‌های کمیسیون اروپا[5] در دوران کاری او است. او در گامی فراتر از برنامة معرفی‌شده برای بازسازی تخریب ناشی از شیوع کرونا، پیشنهاد یک میثاق نسلی[6] برای آینده را مطرح کرد چرا که به زعم او مقایس گسترش شیوع ویروس کرونا به حدی است که از همین امروز بایستی برای فردا سرمایه‌گذاری لازم صورت پذیرد به طوری که نسل آینده بتواند از آثار این سرمایه‌گذاری متنفع شود.

رئیس کمیسیون در ادامه با برشمردن حوزه‌های حائز اولویت برای چنین سرمایه‌گذاری نسلی، که تاکید ضمنی بر اولویت‌های کمیسیون در دوران مدیریت‌ خود بود، افزود این سرمایه‌گذاری‌ها نه تنها بایستی دستآوردهای چشم‌گیر هفته دهه گذشته را حفظ کند، بلکه باید جایگاه اتحادیه اروپا به عنوان بازیگر جهانی قویِ حامی محیط زیست، فضای دیجیتال و عرصه اجتماعی را تضمین کند و بدین منظور، سمت‌وسوی سرمایه‌گذاری در قالب طرح اتحادیه نسلِ بعد را برنامه‌های اروپایی تعیین خواهد کرد. بدیهی است که منظور از برنامه‌های اروپایی، طرح‌هایی است که توسط کمیسیون اروپا تدوین و برای تصویب نهایی به دو نهاد قانون‌گذار اتحادیه ارائه می‌شوند.

اهداف متصور از برنامه

خانم فون‌در لاین در ادامه اهداف برنامه اتحادیه نسلِ بعد را به شرح زیر بیان کرد:

• اعاده و بازسازی بازار واحد اروپایی که مولد اصلیِ نوآوری و بهروزی و ایجاد فرصت است. همه کشورهای عضو باید در فناوری‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که با تکیه بر صنایعِ پاک و نوآورانه به بازسازی منجر شود.
• تقویت توافق سبز و افق اتحادیه و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، از ۵ جی گرفته تا بازسازی و نوسازی طرح‌های مسکن. در عین حال، باید اطمینان حاصل کرد که در گذار به اقتصادِ محیط‌زیستی[7] هیچ کس جا نماند.
• تقویت و گسترش سرمایه‌های مورد نیاز صندوق گذار عادلانه[8] که در راستای آن هیچکدام از کشورهای عضو نباید مجبور به انتخاب میان سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی و پاسخ به بحران شود. به همین علت است که در برنامه نسل بعد اتحادیه از اشتغال اراسموس و جوانان[9] حمایت بیشتری می‌شود چرا که از این طریق مردم از مهارت‌ها و تخصص کافی برای تطبیق با جهانی که به سرعت در حال تغییر است برخوردار خواهند شد.
• حمایت از شرکت‌هایی که ممکن است از رقابت با همتایان خود در دیگر کشورها عقب بمانند. در این راستا برنامه اتحادیه نسلِ بعد از شرکت‌های کارآمدی که با تصمیمات درست و سرمایه‌گذاری‌های صحیح در دهه‌های گذشته به فعالیت خود ادامه داده‌اند و در نتیجه بحران از برخی دیگر از شرکت‌های اروپایی در کشورهای دیگر که به منابع مالی بیشتری دسترسی داشته‌اند، ممکن است عقب بمانند و از گردونه خارج شوند، حمایت می‌کند.
• حصول اطمینان از حفظ مزیت اروپا در تکنولوژی‌های پیشرفته نظیر هوش مصنوعی، کشاورزی دقیق یا مهندسی سبز.
• کمک به ارتقای تاب‌آوری اکوسیستم در برابر بحران‌های آینده.

به طور کلی، طرح نسل بعد اتحادیه ارزش برابر با ۷۵۰ میلیارد یورو خواهد داشت که از این رقم، ۵۰۰ میلیارد یورو در قالب کمک‌های مالی[10] و ۲۵۰ میلیارد یورو نیز به صورت وام در اختیار کشورهای عضو قرار خواهد گرفت.

سرمایه گذاری مشترک برای آینده اروپا

خانم فون‌در لاین این کمک‌هزینه‌های مالی را سرمایه‌گذاری مشترک در آینده اروپا توصیف کرد و افزود این ارقام هیچ ارتباطی به بدهی‌های گذشته کشورهای عضو اتحادیه ندارد و از مجرای بودجه اتحادیه اروپا تخصیص خواهند یافت و سهم هر کدام از کشورهای عضو نیز بر اساس یک فرمول ثابت معین خواهد شد. کمک‌هزینه‌های مالی در راستای پیشبرد اولویت‌های [کمیسیون] اروپا تخصیص خواهند یافت؛ یعنی، تقویت بازار واحد دیجیتال، توافق سبز اتحادیه اروپا و افزایش تاب‌آوری. فون‌در لاین افزود که بودجه اتحادیه اروپا همواره شامل کمک‌هزینه‌های مالی برای سرمایه‌گذاری‌های هدفمند و انجام اصلاحات جهت ارتقای استانداردهای زندگی در اروپا بوده و این مسئله جدیدی نیست. او سطح بالای استانداردهای زندگی در تمام کشورهای عضو اتحادیه را شاهد این مدعا در نظر گرفت که این سرمایه‌گذاری‌ها تا کنون به خوبی جواب داده است و افزود برنامه نسل بعد اتحادیه نیز درست در همین راستا کار خواهد کرد.

اقدامات مکمل کمیسیون

خانم فون‌در لاین با تاکید بر اهمیت موضوع افزود کمیسیون اروپا مضاف بر اقدامات فوق شماری از منابع جدید را نیز خود پیشنهاد خواهد داد که از جمله می‌تواند شامل تمدید و گسترش برنامه‌ریزی‌شده طرحِ مبادله انتشار[11]؛ وضع مالیات بر دی‌ اکسید کربن برای حفظ توازن در برابر واردات کالاهای ارزان‌ قیمت از خارج که به قیمت تخریب محیط‌زیست تمام می‌شود؛ و همچنین طرح تازه وضع مالیات دیجیتال گردد.

رئیس کمیسیون اروپا در پایان نسبت به بی‌عملی در این حوزه هشدار داد و با ترغیب نمایندگان پارلمان اروپا برای همکاری با این طرح متذکر شد کسانی که از رقم مالی این سرمایه‌گذاری هراس دارند باید بدانند که عدم سرمایه‌گذاری هزینه گزاف‌تری در ادامه مسیر ایجاد خواهد کرد. او با تاکید مجدد بر ابعاد عظیم بحران ناشی از کرونا، آن را فرصتی مهم برای اروپا ارزیابی کرد و گفت همه مسئولیتی خطیر در این لحظه سرنوشت‌ساز دارند. 

 پی نوشت ها :

[1] https://www.nytimes.com/2020/05/18/world/europe/coronavirus-european-union-fund.html

[2] Haves and have-nots

[3] رتبه اعتباری کمیسیون اروپا AAA یعنی بالاترین رتبه اعتباری ممکن است.

[4] Resilient

[5] طرح سبز اروپا، اقتصاد برای همه، آمادگی برای عصر دیجیتال، ترویج شیوه زندگی اروپایی، تقویت جایگاه اروپا در جهان، و تقویت دموکراسی در اتحادیه

[6] A Generational Pact

[7] Climate-neutral economy

[8] Just Transition Fund

[9] Erasmus and Youth

[10] Grants

[11] Emission trading scheme