سیر تحولات در اینستکس به منظور تسریع در انجام مبادلات تجاری بین ایران و اروپا
نکات بر گرفته از برخی مقالات چاپ شده در سایت بیزینس و بازار مورخ 30 جولای 2019 در خصوص برخی از اقدامات و تحولات صورت گرفته در رابطه با " اینستکس " در نوشتار پیش رو آمده است که در اختیار علاقمندان قرار می گیرد .
سهامداران اروپایی اینستکس با هدف اصلی حفظ برجام و به منطور تسریع در پروسه راه اندازی حمایت از مبادلات تجاری با ایران به این نتیجه رسیده اند که باید وارد فاز بعدی توسعه این ساز و کار شوند. این ساز و کار ( اینستکس) در واقع در ارائه خدمات جدید به شرکت های صادرکننده اروپایی نقش اساسی بر عهده دارد و در صدد استخدام نیروهای جدید به منظور توسعه عملیات خود در سال پیش رو میباشد.
- با پایان یافتن شش ماهه اول این قرارداد، پر فیشر آلمانی از ادامه ریاست بر این ساز وکار کنار کشید و آقای برند اربل، سفیر سابق آلمان در ایران جانشین وی شد. اربل به عنوان یک دیپلمات کهنه کار در پست های دیپلماتیک در کشورهای لبنان، عربستان ، مصر و عراق و نهایتا ایران فعال بوده است. ( ایشان نیز پس از مدت کوتاهی از معرفی اش به عنوان رئیس جدید اینستکس، اعلام کرد بدلایل شخصی از این سمت کنار می رود. برخی از رسانه‌ها دلیل کناره گیری وی را سخنانش در باره اسرائیل می دانند.)
- حمایت کامل قدرت های اروپایی از اینستکس به منظور پیدا کردن فروشندگان و خریداران ، همچنین برای ایجاد تعدیل در معاملات و به دلیل نیاز به تعداد زیادی واسطه حائز اهمیت است. موفقیت سه کشور انگلیس ( حامی) ، فرانسه ( مقر) و آلمان ( رئیس اینستکس) برای پیوستن سایر اعضای اتحادیه اروپا به این ساز و کار می‌تواند باعث قدرتمند تر شدن این مکانیزم گردد.
- با استعفای اخیر رئیس جدید اینستکس ( برند اربل) ادامه روند فعال سازی این ساز و کار از سوی سه کشور مهم سهامدار آن با ابهامات بیشتر و موانع زیادتری رویرو شده است موضوعی که هنوز مقامات فرانسوی واکنش صریحی به آن نشان نداده اند و در این خصوص خیلی به آن پرداخته نشده است.
- تغییر در کادر رهبری این ساز و کار زمانی رخ داد که اینستکس بسیاری از بحران‌های مدیریتی را پشت سر گذاشته است. با این تجربه، اینستکس به عنوان یک شرکت مستقل که مقر آن در پاریس قرار دارد وارد فاز جدید عملیاتی می‌شود.
- تا زمان حاضر خدمات اینستکس به شرکت های اروپایی و اقدامات صورت گرفته برای هماهنگی با ساز و کار ایرانی( STFI ) توسط کارمندان دولتی وزارتخانه‌های اقتصاد و خارجه سه کشور سهام دار این ساز و کار ( فرانسه، آلمان و انگلیس) هدایت شده اند.
- فیشر ، مدیر اجرای کمرس بانک به دلیل سابقه فعالیت بانکی به عنوان اولین رئیس اینستکس انتخاب شد . آقای اربل، جانشین فیشر نیز به عنوان فرد فاقد تجربه تجارت و بازرگانی با قرار گرفتن در این پست، می‌توانست مامویت متقاوتی را تجربه نماید .
- مهمترین ماموریت رئیس آتی اینستکس گذشته از ارائه خدمات به شرکت های اروپایی برای حضور در بازار ایران، حفظ تماس و هماهنگی بین این ساز و کار و نوع متناظر ایرانی آن است.
- در هفته‌های اخیر همکاری بین دو ساز و کار نشان داده است که مقامات ایرانی انتظار دارند درآمدهای نفتی را وارد اینستکس کنند، انتظاری که به زعم کارشناسان اقتصادی اروپا می‌تواند باعث شکننده شدن این ساز و کار در برابر تحریم های آمریکا گردد.
- هدف اینستکس تسهیل روابط تجاری ایران و اروپا از طریق مکانیزم حذف نقل و انتقال های مالی میباشد. در این مدل اینستکس مقررات پرداخت بین شرکت های فعال در روابط تجاری بین ایران و اروپا را هماهنگ می‌کند.
- با وجود عدم توافق سیاسی، اینستکس و ساز و کار متناظر ایرانی آن به روند فعال سازی این مکانیزم ادامه می دهند اما به منظور سرعت بخشیدن به معاملات ، این ساز و کار خدمات جدیدی را ارائه می نماید که در آن نیازی به مشارکت مستقیم طرف ایرانی نمی‌باشد.
- اینستکس در چارچوب مذاکرات پیشرفته ، قرار است خدماتی را برای گروه اول یعنی شرکت های اروپایی فعال در ایران ارائه کند. در این چارچوب، اینستکس اقدام به خرید فاکتورهای تاریخ گذشته صادرکنندگان اروپایی به شرکت های ایرانی می‌کند که بخاطر تحریم نتوانسته اند پول خود را از فروش محصولات به طرف ایرانی دریافت کنند. تمرکز بر فاکتورهای قبلی شرکت ها این اجازه را می دهد که اینستکس از افتادن در پروسه طولانی مقررات فرانسه مربوط به ارائه فاکتورهای کامل جلوگیری شود.
- بر اساس پیش نویس قرارداد بین شرکت های اروپایی و اینستکس، قیمت خرید خدمات و کالاهایی که به صادره کننده اروپایی از طریق اینستکس پرداخت می‌شود باید به میزان 95 درصد آن قابل دریافت باشد. به تعبیر دیگر 5 درصد قیمت کالا به اینستکس به عنوان بخشی از خدماتی که ارائه می‌کند تعلق خواهد گرفت.
- این هزینه‌ها برای شرکت های اروپایی غیر قابل مذاکره هستند به خصوص زمانی که این شرکت ها در نظر دارند اینستکس به هر تبادل تجاری برای تحت نظر قرار دادن طرف ثالث بخاطر مشقت های برخاسته از هزینه صادرات دسترسی داشته باشد.
- این هزینه‌ها ( هزینه‌های اینستکس ) متناسب با هزینه تجارتی است که توسط بانک ها حمایت می‌شوند، تجارتی که در آنها بانک ها مایلند پولها و سرمایه‌هایی که از ایران نشات می‌گیرند را قبول نمایند. برای شرکت های اروپایی که از فاکتورهای پرداخت نشده زیادی برخور دارند این ساز و کار می‌تواند جذاب باشد.
- در برخی از موارد ارائه خدمات صورت حساب ( Factoring Service ) برای شرکت ها راه حل کاربردی تری است تا مکانیزم خدمات شبکه ای ( The netting mechanism Service ) که اینستکس هنوز درصدد عملیاتی کردن آن میباشد. با این وجود فاکتور سازی ( Factoring ) ذاتا کمتر قابل اندازه گیری است نسبت به میزان سرمایه ای که برای اینستکس جهت خرید صورت حساب لازم میباشد. در هر صورت اینستکس بار سنگین پرداخت از سوی شرکت ایرانی بدهکار را بر عهده خواهد داشت.
- نکته مهم علاقه شدید سه کشور مهم اروپایی به خصوص فرانسه به پیوستن روسیه و چین به این ساز و کار است که در دستور کار مذاکرات مقامات فرانسوی با رهبران این دو کشور قرار گرفته است. با وجود برخی از اخبار مبنی بر ابراز علاقه مقامات چینی برای پیوستن به اینستکس، هنوز واکنش جدی و رسمی از سوی رهبران این دو کشور به درخواست فرانسه برای ملحق شدن به اینستکس ارائه نشده است.
- در مجموع اینستکس به عنوان یک استارت آپ در مرحله مهم تحول قرار دارد. اینستکس با موانع زیادی روبروست و موفقیت آن نسبت به انتظارات از آن بسیار دور است بویژه زمانی که در فضای سیاسی تاریک قرار داریم اما مسئولیت های فردی برای توسعه این ساز و کار یک علامت مشوقی است که می‌تواند فشار متقاضیان علیه سهامداران و مشتریان مردد آن را کم نماید.
منبع