توافق گمرکی بین آمریکا و اتحادیه اروپا و انتقاد رئیس مؤسسه تحقیقات اقتصادی اتریش
بر اساس توافق آمریکا و اروپا تعرفه‌هایی که قرار بود از اول اوت به میزان ۳۰ درصد بر واردات کالاهای اروپایی اعمال شوند، کنار گذاشته شدند. در عوض، مقرر شده است که نرخ پایه تعرفه ۱۵ درصد برای بیشتر کالاها اعمال شود. تعرفه‌ها بر واردات فولاد و آلومینیوم همان‌طور که بودند، در سطح ۵۰ درصد باقی می‌مانند. این توافق چارچوبی برای کاهش بیشتر تعرفه‌ها در آینده فراهم می‌کند. اگر توافقی حاصل نمی‌شد، آمریکا تهدید به اعمال تعرفه‌های بیشتر کرده بود.
اتحادیه اروپا و آمریکا بر سر چه چیزی توافق کردند؟
تعرفه‌هایی که قرار بود از اول اوت به میزان ۳۰ درصد بر واردات کالاهای اروپایی اعمال شوند، کنار گذاشته شدند. در عوض، مقرر شده است که نرخ پایه تعرفه ۱۵ درصد برای بیشتر کالاها اعمال شود. طبق گفته فون‌درلاین، این شامل خودروها، نیمه‌هادی‌ها و داروها نیز می‌شود. این توافق چارچوبی برای کاهش بیشتر تعرفه‌ها در آینده فراهم می‌کند.
آیا اتحادیه اروپا امتیازات بیشتری داده است؟
به گفته ترامپ، اتحادیه اروپا متعهد شده است که انرژی به ارزش ۷۵۰ میلیارد دلار از آمریکا خریداری کند و ۶۰۰ میلیارد دلار دیگر نیز در آمریکا سرمایه‌گذاری نماید. همچنین توافق شده که معاملات تسلیحاتی بیشتری صورت گیرد. فون‌درلاین اعلام کرد که برای مجموعه‌ای از محصولات استراتژیک مانند هواپیما و قطعات آن، برخی مواد شیمیایی و محصولات کشاورزی خاص، تعرفه‌های دوطرفه صفر درصد اعمال خواهد شد.
چرا اتحادیه اروپا این توافق را پذیرفت؟
در صورت عدم توافق، تعرفه‌های بیشتری از سوی آمریکا تهدید می‌کردند. اتحادیه اروپا قصد داشت از تشدید تنش جلوگیری کند، چرا که این وضعیت می‌توانست تجارت و مشاغل را تهدید کند. علاوه بر این، نگرانی وجود داشت که ترامپ در صورت تشدید بحران، تهدیدات جدیدی مطرح کند؛ از جمله زیر سؤال بردن تعهدات نظامی در چارچوب ناتو یا کاهش حمایت از اوکراین .
اگر وابستگی دفاعی اروپا به آمریکا کمتر بود، شاید اتحادیه اروپا این توافق را نمی‌پذیرفت. از لحاظ اقتصادی، اتحادیه اروپا با حدود ۴۵۰ میلیون شهروند در ۲۷ کشور، قدرت بازاری بزرگی است که در یک منازعه تجاری می‌تواند فشار زیادی بر آمریکا وارد کند.
ترامپ قبلاً چه تعرفه‌هایی وضع کرده بود؟
علاوه بر نرخ پایه ۱۰ درصدی، دولت ترامپ تعرفه‌هایی اضافی بر واردات خودرو و قطعات خودرو اعمال کرده بود که به ۲۵ درصد می‌رسید و در مجموع نرخ تعرفه قبل از توافق به ۲۷.۵ درصد رسیده بود. اکنون نرخ ۱۵ درصدی بهترین نتیجه ممکن به‌حساب می‌آید. در مورد فولاد و آلومینیوم، تعرفه‌ها طبق گفته ترامپ همچنان ۵۰ درصد باقی خواهند ماند. البته، طبق منابع اتحادیه اروپا، برای برخی حجم‌های مشخص، معافیت‌هایی در نظر گرفته شده است - مشابه با شرایط پیش از دوران ترامپ.
ترامپ چه چیزی به دست آورد؟
حفظ نرخ پایه ۱۵ درصد می‌تواند میلیاردها دلار درآمد اضافی برای خزانه آمریکا به همراه داشته باشد. طبق آمار اتحادیه اروپا، پیش از روی کار آمدن ترامپ، میانگین تعرفه واردات آمریکا از اتحادیه اروپا فقط حدود ۱ درصد بوده و تعرفه‌های اتحادیه اروپا بر واردات از آمریکا نیز همین میزان بود - اگر فقط تجارت کالاها را در نظر بگیریم.
در سال ۲۰۲۳، آمریکا حدود ۷ میلیارد یورو تعرفه بر صادرات اتحادیه اروپا وضع کرد، در حالی که اتحادیه اروپا بر واردات از آمریکا حدود ۳ میلیارد یورو تعرفه اعمال کرده بود.
موضع اتریش و آلمان نسبت به این توافق چیست؟
وزیر اقتصاد اتریش، ولفگانگ هات‌مانسدورفر، روز یکشنبه گفت: «خوب است که دوره اعلام روزانه تعرفه‌های جدید به پایان رسیده و امیدواریم که وارد مرحله‌ای پایدارتر در تجارت ترانس‌آتلانتیک شویم.» اما در عین حال تأکید کرد که هر نوع محدودیت تجاری، باری بر دوش اشتغال، رفاه و نظام اجتماعی خواهد بود.
آلمان نیز از ابتدا خواهان توافق بود. صدر اعظم آلمان، فریدریش مرز، این توافق را مورد استقبال قرار داد. او گفت: «این توافق می‌تواند از تشدید غیرضروری در روابط تجاری ترانس‌آتلانتیک جلوگیری کند. این مسئله به‌ویژه برای صنعت خودروسازی اهمیت دارد، جایی که تعرفه‌های فعلی از ۲۷.۵ درصد به ۱۵ درصد کاهش یافته‌اند. کاهش سریع تعرفه‌ها در این حوزه بسیار مهم است.» وی همچنین اضافه کرد که حالا باید وارد گفت‌وگوهای دقیق‌تر درباره جزئیات توافق شد.
این توافق چه اثری بر اقتصاد آلمان و مصرف‌کنندگان دارد؟
تأثیر دقیق آن احتمالاً در ماه‌های آینده مشخص خواهد شد. نکته مثبت، کاهش نسبی ابهام است. اما نکته منفی این است که بخشی از تعرفه‌های آمریکا همچنان باقی مانده‌اند. تعرفه‌ها معمولاً باعث افزایش قیمت کالاها می‌شوند و تجارت را کند می‌کنند. بنابراین هنوز هم ممکن است شرکت‌های آلمانی در آمریکا بازار از دست بدهند و مجبور به کاهش نیرو شوند.
در صورت تشدید بحران، اتحادیه اروپا چگونه واکنش نشان می‌داد؟
کمیسیون اروپا تهدید کرده بود که اقدامات تلافی‌جویانه انجام خواهد داد. از جمله، تعرفه‌هایی بر کالاهای آمریکایی مانند هواپیما، موتورسیکلت، گوشت گاو، ویسکی و مرکبات در نظر گرفته شده بود. همچنین محدودیت‌هایی برای صادرات برخی اقلام مانند ضایعات فولاد و محصولات شیمیایی و نیز مالیات فروش برای شرکت‌های فناوری آمریکایی مطرح شده بود.
ترامپ چگونه تعرفه‌های خود را توجیه کرد؟
ترامپ با استناد به آنچه "عدم توازن تجاری" بین آمریکا و اتحادیه اروپا می‌دانست، تعرفه‌ها را توجیه کرد. هدف او بازگرداندن تولید صنعتی به داخل کشور آمریکا بود. همچنین، درآمد حاصل از تعرفه‌ها قرار بود به تأمین مالی کاهش‌های مالیاتی گسترده دولت کمک کند.
اتحادیه اروپا درباره تعرفه‌های ترامپ چه نظری دارد؟
کمیسیون اروپا معتقد است تعرفه‌های جدید آمریکا غیرموجه هستند. از نظر اتحادیه اروپا، این تعرفه‌ها به‌وضوح و آشکارا با اصول اساسی سازمان تجارت جهانی (WTO) در تضاد هستند.
آیا این توافق دائمی است یا فقط یک راه‌حل موقت؟
ترامپ پیش از دیدار نهایی گفته بود که با رسیدن به توافق، مناقشه تعرفه‌ای پایان می‌یابد. او پیش‌بینی کرده بود که در صورت حصول توافق، چند سالی دیگر نیازی به مذاکره مجدد نخواهد بود.
حجم تجارت اتحادیه اروپا و آمریکا چقدر است؟
طبق آمار اتحادیه اروپا، اتحادیه اروپا و آمریکا بزرگ‌ترین روابط تجاری و سرمایه‌گذاری دوجانبه در جهان را دارند و اقتصادهایشان به‌شدت به یکدیگر وابسته‌اند. آن‌ها تقریباً ۳۰ درصد از تجارت جهانی کالا و خدمات و ۴۳ درصد از تولید ناخالص جهانی را به خود اختصاص داده‌اند. در سال ۲۰۲۴، تجارت ترانس‌آتلانتیک کالا و خدمات بیش از ۱.۶۸ تریلیون یورو بوده است. اتحادیه اروپا و آمریکا مهمترین شرکای تجاری یکدیگر هستند.
در صادرات اتحادیه اروپا، آمریکا با ۲۱ درصد در رتبه نخست قرار دارد، پس از آن بریتانیا با ۱۳ درصد و چین با ۸ درصد قرار دارند. در واردات، چین با ۲۱ درصد در صدر است، آمریکا با ۱۴ درصد در رتبه دوم و بریتانیا با ۷ درصد در رتبه سوم قرار دارد.
تجارت کالایی بین اتحادیه اروپا و آمریکا شامل صادرات ۵۳۲.۳ میلیارد یورویی از اروپا به آمریکا و واردات ۳۳۴.۸ میلیارد یورویی از آمریکا است. در حوزه خدمات، اتحادیه اروپا ۳۳۴.۵ میلیارد یورو به آمریکا صادر کرده، در حالی که آمریکا ۴۸۲.۵ میلیارد یورو خدمات به اروپا صادر کرده است.
آیا آمریکا واقعاً کسری تجاری زیادی دارد؟
در تجارت کالا، اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ مازادی حدود ۱۹۸ میلیارد یورو در برابر آمریکا ثبت کرده است (۵۳۳ میلیارد یورو صادرات در برابر ۳۳۵ میلیارد یورو واردات). با این حال، در بخش خدمات، اتحادیه اروپا کسری تجاری داشته است. در مجموع، مازاد تجاری اتحادیه اروپا در برابر آمریکا حدود ۵۰ میلیارد یورو بوده که کمتر از ۳ درصد از کل تجارت بین دو طرف را شامل می‌شود.
انتقاد رئیس مهمترین پژوهشگاه اقتصادی اتریش از توافق تجاری اتحادیه اروپا با آمریکا
گابریل فلبرمایر، رئیس مؤسسه تحقیقات اقتصادی اتریش، در گفت‌وگو با خبرگزاری آپا، توافق تجاری اتحادیه با آمریکا را بسیار پرهزینه توصیف کرد و هشدار داد که اتحادیه اروپا ممکن است در این مصالحه بیش از آنچه لازم بوده، امتیاز داده باشد.
به گفته وی هرچند تعیین تعرفه ۱۵ درصدی آمریکا بر واردات کالاهای اروپایی بهتر از سناریوهای شدیدتر با تعرفه‌های ۲۰ یا ۳۰ درصدی است، اما همچنان آسیب‌زا و غیرقابل چشم‌پوشی است. به نظر وی تنها صنعت خودروسازی آمریکا است که به‌طور خالص از این توافق سود می‌برد، چرا که اکنون امکان صادرات خودرو از آمریکا به اتحادیه اروپا با هزینه کمتر فراهم شده است.
پیش‌تر اتحادیه اروپا برای واردات خودرو از آمریکا تعرفه ۱۰ درصدی اعمال می‌کرد، اما گزارش‌هایی از کاهش این نرخ به ۲.۵ درصد یا حتی صفر درصد منتشر شده است. فلبِرمایر هشدار می‌دهد که چنین کاهشی شاید به نفع سهام‌داران باشد، اما به ارزش‌افزوده در داخل اتحادیه اروپا آسیب می‌زند.
نکته مهم دیگر، عدم ضمانت حقوقی این توافق است. فلبرمایر با اشاره به اینکه مصالحه صورت‌گرفته صرفاً یک اعلام نیت بوده و نه یک قرارداد الزام‌آور، هشدار داد که رئیس‌جمهور آمریکا می‌تواند هر زمان که بخواهد از آن عقب‌نشینی کند. همچنین، برخی تعهدات اتحادیه اروپا، نظیر سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در آمریکا، به‌سختی قابل ارزیابی هستند و می‌توانند بذر تنش‌های جدیدی را بکارند.
از حیث حقوقی نیز فلبِرمایر با انتقاد از عملکرد اتحادیه اروپا این توافق را مغایر با اصول اساسی سازمان تجارت جهانی دانسته است. وی اروپا را به نقض قوانین جاری تجارت بین‌الملل متهم می‌کند و آن را همدست «نابودی چندجانبه‌گرایی» می‌داند. او می‌گوید اتحادیه اروپا برای ایالات متحده معافیت گمرکی قائل شده، در حالی که این امتیاز را از سایر کشورها دریغ کرده است و بدین‌ترتیب «اصل رفتار مساوی» در سازمان تجارت جهانی را نقض می‌کند. رئیس مؤسسه پژوهش‌های اقتصادی اتریش (WIFO) به کمیسیون اتحادیه اروپا توصیه می‌کند که "به‌طور کلی از اخذ تعرفه‌های وارداتی صرف‌نظر کند، مگر اینکه شواهدی دال بر دامپینگ یا سوءاستفاده وجود داشته باشد."
منابع:
https://www.diepresse.com/19940920/warum-hat-die-eu-akzeptiert-was-der-zoll-deal-zwischen-den-usa-und-der-eu-bedeutet
https://www.derstandard.at/story/3000000281305/wifo-chef-eu-usa-deal-m246glicherweise-zu-teuer-erkauft