ذخایر نفتی قزاقستان و آمار صادرات چهارساله نفت از 2020 تا 2024

به ‌گزارش وزارت انرژی قزاقستان، ذخایر نفت این کشور تا ابتدای سال 2025 به میزان ۴.۴ میلیارد تن برآورد شده است. قزاقستان دومین کشور دارای ذخایر بزرگ نفت در اورآسیا (پس از روسیه) و دوازدهمین کشور در جهان است که حدود ۳٪ از ذخایر نفت جهانی را در اختیار دارد.

به ‌گزارش وزارت انرژی قزاقستان، ذخایر نفت این کشور تا ابتدای سال 2025 به میزان ۴.۴ میلیارد تن برآورد شده است. این ذخایر قابل استحصال در ۱۰ میدان بزرگ نفتی : کاشاگان، تنگیز، کاراچاغانک، اوزن، کورولوسکویه، ژاناز‌هول، کالامکاس، کاراژانباس، بوزاچی سپرنی و تروا شمالی[1] قرار دارند. قزاقستان دومین کشور دارای ذخایر بزرگ نفت در اورآسیا (پس از روسیه) و دوازدهمین کشور در جهان است که حدود ۳٪ از ذخایر نفت جهانی را در اختیار دارد. فعالیت‌های اکتشافی برای بررسی ظرفیت نفت شل در دریای خزر در جریان است و همکاری‌هایی با شرکای صنعتی و بین‌المللی برای بهینه‌سازی استخراج نفت صورت می‌گیرد. احتمال وجود منابع ‌کشف‌نشده قابل‌توجه در بلوک دریایی قزاقستان (دریای خزر) وجود دارد؛ برخی تخمین‌ها حاکی از ۶۰ تا ۱۰۰ میلیارد بشکه نفت احتمالی دیگر هستند.

میزان صادارت نفت قزاقستان از 23.7 میلیارد دلار در سال 2020 به 42.8 میلیارد دلار در سال 2024 رسیده است و این نشان از سیاست افزایش صادارت نفت بویژه با بهره گیری از بحران اکراین می‌باشد که کشورهای اروپایی درصد تامین نفت خام خود به غیر از روسیه می‌باشند. نگاهی به میزان صادارت نفت در چهار سال گذشته به کشورهای اروپایی موید این مطلب می‌باشد. از سوی دیگر باتوجه به سیاست های گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک که در سراسر جهان در دستور کار دولت ها قرار دارد لذا کشورهای نفت خیز به دنبال کسب منابع سرمایه ای بیشتر قبل از کاهش قیمت نفت در شرایط رونق انرژی‌های تجدید پذیر می‌باشند.

ایتالیا در سال 2020، 6.5 میلیارد دلار نفت از قزاقستان وارد نمود که در سال 2024 به 18.3 میلیارد دلار رسیده است. هلند دومین واردکننده نفت قزاق، میزان واردات آن از 2.5 میلیارد دلار در سال 2020 به  4.6 میلیارد دلار در 2025 رسیده است. میزان واردات نفت فرانسه (رتبه سوم) از این کشور از 1.6 میلیارد دلار در سال 2020 به 3.2 میلیارد دلار در 2024 افزایش یافته است. یونان چهارمین واردکننده نفت قزاقستان از 1.2 میلیارد دلار به 2.7 میلیارد دلار رسیده است. رومانی پنجمین کشور واردکننده نفت قزاقستان از 1.2 میلیارد دلار به 2.6 میلیارد دلار رسیده است. اسپانیا هشتمین واردکننده نفت خام از 1 میلیارد دلار به 1.3 میلیارد دلار افزایش داشته است. ترکیه از 1.2 میلیارد دلار در سال 2020 به 2.8 میلیارد دلار در سال 2022 افزایش واردات داشته اما در سال 2024 با کاهش به 1.2 رسیده است. بریتانیا که در سال 2020 واردات نفتی از قزاقستان نداشته در سال 2024 ، 162 میلیون دلار واردات انجام داده است. صادارت نفت به آمریکا نیز از 245 میلیون دلار در سال 2020 به 1.1 میلیارد دلار در سال 2024 رسیده است.

صادارت نفت قزاقستان به رژیم صهیونیستی از 307 میلیون دلار در سال 2020 به 776 میلیون دلار در سال 2022 رسید که این روند با سیر کاهشی در  2023 در ادامه در سال 2024 به 121 میلیون دلار رسید.

کاهش صادرات در سه‌ماهه اول ۲۰۲۵:
در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۵، درآمد صادرات نفت قزاقستان با کاهش ۲.۳ میلیارد دلاری به ۸.۶ میلیارد دلار رسید. این امر نشان‌دهنده افت ۲۱.۲٪ نسبت به دوره مشابه سال گذشته است. کاهش درآمد به دلیل کاهش صادرات نفت و کاهش قیمت جهانی آن بود. به لحظ وزنی کاهش صادارت نفت 14 % بود و میزان نفت صادر شده 15.4 میلیون تن می‌باشد که 2.5 میلیون تن کمتر از سه ماه اول 2024 می‌باشد.  باوجود کاهش صادرات نفت در این مدت تولید نفت قزاقستان  به ۲۴.۶ میلیون تن رسید و ۷.۴٪ رشد داشت. هدف گذاری تولید نفت قزاقستان در سال ۲۰۲۵ برابر ۹۶.۲ میلیون تن و بعد از 2025، 100 میلیون تن نفت در سال می‌باشد. میزان تولید کنونی آن در سال 2024 نزدیک 88 میلیون تن بود که 71 میلیون تن به ارزش بیش از 42 میلیارد دلار صادر شده  شده بود.

قزاقستان اگرچه تلاش می نماید تا به تعهدات خود در توافق اوپک‌پلاس برای کاهش تولید نفت با هدف تولید روزانه در حدود کمتر از ۱.۴ میلیون بشکه عمل نماید اما این کشور به دلیل فشار اقتصادی و جبران کسری بودجه 6.9 میلیارد دلاری خود در سال 2024، در ماه ژوئن 2025 میزان تولید خود را فراتر از سهمیه افزایش داد. در همین راستا توکایف، رئیس جمهور قزاقستان در مصاحبه ای عنوان داشت که میزان صادارت نفت این کشور بسته به میزان تولید و نیاز درآمدی این کشور تعیین می‌گردد به عبارتی محدودیت های بودجه را عامل مهمی در افزایش تولید و صادارت نفت دانسته است. قیمت نفت برنت حدود ۹٪ و نفت قزاقستان ۸.۵٪ کاهش یافته است (از ۶۰۸ به ۵۵۶ دلار/تن). حادثه خط لوله کنشسرسیوم دریای خزر CPC حمله پهپادی اوکراین به ایستگاه کروپوتکینسکایا در فوریه ۲۰۲۵، منجر به اختلال و کاهش حجم صادرات از طریق CPC شد که با انجام تعمیرات به عرضه پایدار بازگشته است.

میزان صادارت نفت قزاقستان از 23.7 میلیارد دلار در سال 2020 به 42.8 میلیارد دلار در سال 2024 رسیده است. 

صادرات نفت خام (HS 270900) قزاقستان – کل جهان مقصد (جهانی) صادرات ۲۰۲۰ (میلیارد دلار) صادرات ۲۰۲۱ صادرات ۲۰۲۲ صادرات ۲۰۲۳ 2024 کل جهان 23,703,746 31,089,837 46,920,647 42,314,945 42,878,761

 صادارت نفت قزاقستان به تفکیک کشورها از سال 2020 تا 2024 در جدول تهیه شده از سایت ترید مپ به شرح زیر می‌باشد:

 

 میزان ذخایر نفت خام قزاقستان (تا ۱ ژانویه ۲۰۲۵)

به‌گزارش وزارت انرژی، ذخایر نفت این کشور تا ابتدای سال ۴.۴ میلیارد تن برآورد شده است که در۱۰ میدان بزرگ نفتی کاشاگان، تنگیز، کاراچاغانک، اوزن، کورولوسکویه، ژاناز‌هول، کالامکاس، کاراژانباس، بوزاچی سپرنی و تروا شمالی قرار دارد.[i]   

میدان‌های نفتی اصلی قزاقستان

۱. تنگیز (Tengiz)

• ذخایر درجا: حدود ۳.۱ میلیارد تن نفت (۲۵ میلیارد بشکه)
• ذخیره قابل استخراج: ۱.۴ میلیارد تن (۱۱.۵ میلیارد بشکه( [ii]
• تولید فعلی 760 هزار بشکه در روز می‌باشد و پس از گسترش پروژه، در سال 2025 میزان تولید روزانه به  ۱ میلیون بشکه خواهد رسید. تولید نفت خام از این مدان نفتی در سال 2024  به میزان 27.8 میلیون تن بود.
• توسعه جدید: کلی نف، رئیس اکتشاف و تولید بین‌المللی شورون در ژانویه 2025 طی مصاحبه ای به رویترز گفت : سرمایه‌گذاری ۴۸–۴۹ میلیارد دلاری از سوی Chevron و شرکا (ExxonMobil،( KMG  Lukoil  برای افزایش ظرفیت تولید در دستور کار قرار دارد. انتظار می‌رود با طرح توسعه ای با افزایش ظرفیت  به میزان۲۶۰ هزار بشکه در روز، تولید کلی در تنگیز  به حدود ۱ میلیون بشکه معادل نفت در روز افزایش یابد. [iii]
• تنگیز به دلیل سطح بالای گوگرد و شرایط آب و هوایی سخت، یکی از عمیق‌ترین و پیچیده‌ترین میادین جهان است.

۲. کاشاگان (Kashagan)

• ذخایر قابل استخراج:  ۱۳ میلیارد بشکه نفت قابل استخراج
• تولید فعلی حدود 370 تا 400 هزار بشکه در روز می‌باشد و در سال ۲۰۲۴  بیش از 17 میلیون تن نفت خام تولید نمود. توسعه فاز دوم و زیرپروژه‌های پردازش گاز برای افزایش ظرفیت تولید و کاهش وابستگی به مسیرهای جدید در دست اجرا می‌باشد. تولید تجاری نفت در میدان فراساحلی کاشاگان در سال ۲۰۱۶ آغاز شد.[iv] از زمان شروع فعالیت این میدان، تقریباً ۹۰۶ میلیون بشکه نفت تولید شده است. ذخایر قابل بازیابی در حال حاضر ۱۵.۸ میلیارد بشکه تخمین زده می‌شود و ذخایر همچنان در حال افزایش است.[v]
• انتظار می‌رود تولید نفت کاشاگان در سال ۲۰۲۵ به ۱۷.۸ میلیون تن برسد، که نسبت به ۱۷.۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ بیشتر خواهد بود.  شرکت ملی نفت و گاز قزاقستانKMG ۱۶.۸۸٪ سهام شرکت عملیاتی شمال خزر (NCOC) را در اختیار دارد که این میدان را اداره می‌کند.
• این میدان در سال ۲۰۲۳، ۱۸.۸ میلیون تن نفت تولید کرد که نسبت به ۱۲.۷ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ افزایش بیشتری داشت. تا به امروز، شرکت ملی نفت قزاقستان (NCOC) تقریباً ۶۰ میلیارد دلار در این پروژه سرمایه‌گذاری کرده است.[vi]

۳. کاراچاغانک (Karachaganak)

• ذخایرحدود ۱ میلیارد تن هیدروکربور مایع و ۱.۳۷ تریلیون مترمکعب گاز ، میزان تولید نفت خام آن در سال 2024 12.2 میلیون تن بود.

4- میدان نفتی اوزن تولید 100 هزار بشکه در روز میزان ذخایر اثبات شده 1.5 میلیارد بشکه

5- میدان نفتی کالاماکاس هنوز به مرحله تولید نرسید ه است اما برنامه برای تولید بیش از 80 هزار بشکه در روز می‌باشد.  برنامه تولید برای سال 2028-2029 است. ذخایر اثبات شده نفت قابل استخراج 45 میلیون بشکه برآورد می‌شود.

6- میدان نفتی کارازهانباس میزان تولید کنونی 18.600 بشکه در روز می‌باشد. میزان ذخایر اثبات شده 135 میلیون بشکه، معادل 18 میلیون تن می‌باشد.  

 7- میدان نفتی کنکیاک ذخایر اثبات شده 114 میلیون بشکه ، میزان تولید کنونی روزانه بیش از 11 هزار بشکه

 

[1] . Kashagan, Tengiz, Karachagank, Uzen, Korolskoye, Zhanazhol, Kalamkas, Karazhanbas, Bozachey-Sperny and Northern Troy

[i] . https://astanatimes.com/2024/03/kazakhstans-oil-reserves-reach-4-4-billion-tons/

[ii] . https://kz.kursiv.media/en/2025-06-02/engk-yeri-kashagan-oil-field-set-to-reach-1-billion-barrel-milestone-in-2025/?utm_source=chatgpt.com

[iii] . https://www.reuters.com/markets/commodities/chevron-starts-48-billion-kazakh-oilfield-expansion-2025-01-24/?utm_source=chatgpt.com

[iv] . https://astanatimes.com/2024/01/kashagan-field-soars-to-100-million-tons-in-oil-production/

[v] . https://astanatimes.com/2024/01/kashagan-field-soars-to-100-million-tons-in-oil-production/

[vi] . https://kz.kursiv.media/en/2025-05-20/engk-tank-kazmunaygaz-plans-to-boost-output-at-kashagan/#:~:text=The%20oilfield's%20output%20has%20been,day%20between%202025%20and%202026.