تمهیدات اندونزی برای مصون ماندن از جنگ تعرفه ای آمریکا

وزیر هماهنگ‌کننده امور اقتصادی اندونزی، در رویداد چشم‌انداز رقابت‌پذیری کسب‌وکار «شورای تجاری اندونزی» که چندی قبل در جاکارتا برگزار شد گفت اندونزی به‌عنوان یک اقدام متقابل در واکنش به سیاست‌های احتمالی تعرفه واردات در دوره جدید دولت دونالد ترامپ در آمریکا قصد دارد کاهش تعرفه‌های تجاری را به ایالات متحده پیشنهاد دهد.

آمار تجارت اندونزی و آمریکا

تجارت بین اندونزی و ایالات متحده نشانه‌هایی از پایداری و ثبات دارد. در سال ۲۰۲۳، تجارت دوجانبه به ۳۴.۵ میلیارد دلار رسید که در آن اندونزی مازاد تجاری ۱۲ میلیارد دلاری را ثبت کرد. از ژانویه تا اکتبر ۲۰۲۴ نیز حجم تجارت دو کشور به ۳۱.۶ میلیارد دلار رسید که اندونزی همچنان مازاد تجاری ۱۱.۵ میلیارد دلاری را حفظ کرده است.حجم تجارت دو طرف در کل سال ۲۰۲۴ بالغ بر ۳۸.۳ میلیارد دلار بوده است. محصولات صادراتی اصلی اندونزی به آمریکا شامل کفش و پوشاک، چوب و مبلمان، محصولات دریایی ،روغن نخل و لاستیک بوده و محصولات وارداتی اندونزی از آمریکا را ماشین‌آلات صنعتی و فناوری، محصولات کشاورزی (سویا، گندم)، مواد شیمیایی و دارویی، قطعات خودرو ، نوشیدنی‌های الکلی و محصولات مصرفی تشکیل می دهد.

بر اساس داده‌های سیستم اطلاعات تحلیل تجارت سازمان کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (UNCTAD)، میانگین تعرفه واردات کالاهای آمریکایی به اندونزی حدود ۷٫۷۵ درصد است. این میزان بالاتر از تعرفه‌ای است که آمریکا برای کالاهای اندونزی در نظر گرفته که فقط ۲٫۱۹ درصد می‌باشد. محصولات آمریکایی که بیشترین تعرفه وارداتی را در اندونزی دارند، نوشیدنی‌های الکلی مانند ودکا هستند. سایر نوشیدنی‌های الکلی مانند شراب و کنیاک نیز با تعرفه بسیار بالای ۱۵۰ درصدی مواجه‌اند. سایر کالاها شامل وسایل نقلیه و پوشاک نیز مشمول تعرفه می‌شوند.

سرمایه‌گذاری خصوصی آمریکا در اندونزی بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳، تأثیر اقتصادی ۱۳۰ میلیارد دلاری داشته است. طبق گزارشی از «اتاق بازرگانی آمریکا در اندونزی» این تأثیر اقتصادی ناشی از ۶۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم آمریکا در اندونزی بوده است. سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی نفت و گاز و فعالیت‌های ادغام و تملک شرکت‌ها بخش عمده ای از این سرمایه گذاری‌ها را به خود اختصاص داده و تأثیر آن از صرفاً ایجاد شغل فراتر بوده است.

به علاوه تفاهمات و تعهداتی بین دو کشور شکل گرفته است که می‌تواند در دوره ترامپ عملیاتی شود. تعهدات بین دو کشور از جمله عبارتند از:

گفتگوی تجارت و سرمایه گذاری آمریکا و اندونزی: TID[1] این نشست در سپتامبر 2024 در واشنگتن برگزار شد. در این نشست بر سر کاهش موانع غیرتعرفه‌ای، ایجاد کارگروه برای بهینه‌سازی سیستم گمرکی و استانداردهای ایمنی توافق حاصل شد و آمریکا برای بازنگری در تعرفه تنباکو در صورت پیشرفت در واردات لبنیات آمریکایی به اندونزی قول مساعد داد.

« چارچوب اقتصادی ایندو پاسیفیک» IPEF[2] اندونزی یکی از اعضای کلیدی IPEF است که با حمایت آمریکا شکل گرفت. این ساز و کار شامل محورهایی مثل تجارت دیجیتال، انرژی سبز، زنجیره تأمین و تجارت پاک است. در قالب این چارچوب، آمریکا تعهداتی برای تسهیل صادرات فناوری به اندونزی داده است.

توافق‌نامه دوجانبه انرژی پاک 2024: طبق این توافق که اواخر 2023 امضا شد همکاری در تولید باتری‌های خودروهای برقی، انرژی خورشیدی و بادی و صنایع سبز با معافیت گمرکی برخی تجهیزات آمریکایی، سرمایه گذاری مشترک در پروژه‌های زیرساختی، آموزش نیروهای متخصص اندونزیایی، تبادل فناوری‌های نوین و حمایت از هدف کربن خنثی پیش بینی شده است. البته حمایت از هدف کربن خنثی که در چارچوب تعهد برای دستیابی به اهداف اقلیمی‌توافق پاریس دنبال شد در دوره ترامپ و با خروج وی از این توافق متوقف می‌شود.

تلاش جاکارتا و واشنگتن برای جلوگیری از تنش تجاری

بازگشت ترامپ به ریاست‌جمهوری باعث افزایش رویکرد محافظه‌کارانه و ملی‌گرایانه اقتصادی در سیاست‌های تجاری آمریکا شد. ایالات متحده به‌طور رسمی از ۴ مارس ۲۰۲۵ سیاست تعرفه‌های وارداتی علیه مکزیک، چین و کانادا را به اجرا گذاشت. همچنین این کشور قصد دارد از ۲ آوریل ۲۰۲۵، سیاست تعرفه‌های وارداتی متقابل یا تلافی‌جویانه را اعمال کند. مازاد تجاری مثبت اندونزی در تجارت با آمریکا و تعرفه بر کالاهای طرف متقابل از موضوعاتی است که می‌تواند اختلافاتی را بین دو طرف ایجاد کند. در این شرایط کوشش هایی برای جلوگیری از تاثیرگذاری سیاست های جدید بر مراودات جاکارتا و واشنگتن صورت گرفته است. از جمله تلاش ها برای جلوگیری از تاثیرگذاری شرایط جدید بر منافع اندونزی و روابط این کشور با آمریکا می‌توان به این موارد اشاره کرد:

پیشنهاد کاهش تعرفه‌های تجاری: ایرلانگا هارتارتو[3]، وزیر هماهنگ‌کننده امور اقتصادی اندونزی، در رویداد چشم‌انداز رقابت‌پذیری کسب‌وکار «شورای تجاری اندونزی» برای سال ۲۰۲۵ که در تاریخ ۱۳ ژانویه در جاکارتا برگزار شد گفت اندونزی به‌عنوان یک اقدام متقابل در واکنش به سیاست‌های احتمالی تعرفه واردات در دوره جدید دولت دونالد ترامپ در آمریکا قصد دارد کاهش تعرفه‌های تجاری را به ایالات متحده پیشنهاد دهد. وی افزود: همکاری تجاری بین اندونزی و ایالات متحده می‌تواند از طریق کانال‌های مختلف تقویت شود، از جمله احتمال ایجاد یک توافق تجارت آزاد (FTA) میان دو کشور. او همچنین بر اجرای ناعادلانه سیاست‌های تعرفه‌ای آمریکا تأکید کرد و به معافیت ویتنام از چنین تعرفه‌هایی اشاره کرد. «آمریکا بر محصولات ما، از جمله کفش، پوشاک و سایر کالاها تعرفه وضع کرده است. در حالی که ویتنام از این تعرفه‌ها معاف است. ما تا حدی نسبت به تعرفه‌های تحمیلی آمریکا مقاومت‌پذیر شده‌ایم».

تلاش برای تنوع‌بخشی محصولات صادراتی: در فوریه 2025 اعلام شد دولت اندونزی در حال تدوین راهبردهایی مانند تنوع‌بخشی محصولات صادراتی است تا تأثیرات احتمالی سیاست‌های دولت جدید ایالات متحده تحت ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ برای افزایش تعرفه بر کالاهای وارداتی را کاهش دهد. وزیر تجارت اندونزی، بودی سانتوسو[4] اوایل فوریه بر لزوم تنوع‌بخشی صادرات از سوی فعالان اقتصادی داخلی تأکید کرد: « ضروری است که ما محصولات خود را متنوع کنیم و تمرکز را بر کالاهایی بگذاریم که در ایالات متحده تولید نمی‌شوند». وی سپس بر اهمیت بازار آمریکا برای اقتصاد اندونزی تأکید کرد و گفت: «آمریکا همچنان بزرگ‌ترین منبع مازاد تجاری اندونزی به‌شمار می‌رود که ارزش آن ۱۶.۸۴ میلیارد دلار است؛ پس از آن هند (۱۵.۳۹ میلیارد دلار) و فیلیپین (۸.۸۵ میلیارد دلار) قرار دارند».

سایر اقدامات: تشکیل کارگروه‌های مشترک اقتصادی برای بررسی تعرفه‌ها و ایجاد توازن، گفتگوهایی پیرامون دسترسی بیشتر محصولات اندونزیایی به بازار آمریکا در ازای کاهش برخی تعرفه‌ها از سوی اندونزی و تلاش برای دستیابی به توافقات تجاری دو‌جانبه جدید در حوزه کالاهای کشاورزی، انرژی و فناوری از جمله تلاش های اندونزی در این مدت برای جلوگیری از تنش تجاری با دولت ترامپ و لطمه خوردن منافع جاکارتا بوده است.

 

[1] US-Indonesia Trade and Investment Dialogue

[2] Indo-Pacific Economic Framework

[3] Airlangga Hartarto

[4] Budi Santoso

[5] Generalized System of Preferences