نگاهی به محصولات و تولیدات استراتژیک اندونزی
محصولات استراتژیک به عنوان عامل حیاتی و تعیین‌کننده در امنیت ملی، اقتصاد، سلامت عمومی، یا ثبات اجتماعی یک کشور باید درشرایط بحران ( بلای طبیعی ، تحریم، پاندمی، جنگ و...) که ممکن است کشورها با کمبود یا قطع دسترسی به آن محصول مواجه شوند، تامین و این اقدام می‌تواند کشورها را از تبعات جدی احتمالی در حوزه امنیت غذایی محافظت نماید.
کالاهایی همچون 1) انرژی{نفت خام ، گاز طبیعی، برق}؛ 2) فرآورده‌های نفتی {بنزین، گازوئیل}؛ 3) مواد غذایی {گندم، برنج، ذرت، روغن ، شکر، گوشت و مرغ، شیر خشک}، 4)دارو و تجهیزات پزشکی {داروهای حیاتی مانند انسولین، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدسرطان، واکسن‌ها، تجهیزات بیمارستانی }؛5) کالاهای فناوری حساس و زیرساختی {قطعات مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات مانند چیپ‌ها و سرورها، تجهیزات مخابراتی، فناوری‌های پیشرفته صنعتی یا نظامی}؛ 6) مواد اولیه صنعتی کلیدی{فولاد،آلومینیوم،پتروشیمی‌های پایه، کودهای شیمیایی}؛ 7)کالاهای نظامی و دفاعی{سلاح، مهمات، تجهیزات نظامی و امنیتی} نمونه ای از این محصولات می‌باشد. ویژگی اصلی کالاهای استراتژیک، نظارت دولت بر صادرات و واردات آن بوده و نقش مهمی در تاب‌آوری کشور در بحران‌ها ایفا می نماید.
کالاهای استراتژیک در اندونزی شامل مواد معدنی ، سوخت های فسیلی و انرژی، محصولات کشاورزی و دریایی، کالاهای تولیدی و صنعتی می‌باشدکه در ادامه توضیحاتی درباره هر یک ارائه می‌شود:
1.مواد معدنی حیاتی (فلزات پایه): اندونزی بزرگترین تولیدکننده نیکل در جهان (۱.۶ میلیون تن در ۲۰۲۲؛ حدود ۴۸% سهم جهانی) بوده و از این ماده در باتری خودروهای برقی استفاده می‌گردد. همچنین اندونزی دومین تولیدکننده جهانی کبالت است و این ماده به‌صورت جانبی همراه نیکل استخراج می‌شود. اندونزی در سال 2023 سومین تولید کننده بزرگ جهانی مس بوده است و معادنی چون Grasberg و Batu Hijau در این کشور وجود دارد. همچنین اندونزی دومین تولیدکننده و بزرگترین صادرکننده قلع به جهان می‌باشد.
2.سوخت‌های فسیلی و انرژی: اندونزی بزرگترین صادرکننده جهانی زغال حرارتی با تولید بیش از ۵۰۰ میلیون تُن در ۲۰۲۲ بوده و نهمین تولید کننده گاز طبیعی (LNG) بوده وبه کشورهای همسایه خود صادرات داشته است.
3.کالاهای تولیدی و صنعتی: این کشور در حوزه نساجی، پوشاک، کفش، قطعات خودرو، مبلمان فعال بوده و بخش مهمی از صادرات صنعتی، به‌ویژه به آمریکا، اروپا و آسیا را به خود اختصاص می دهد. قطعات ساده الکترونیکی و لوازم خانگی نیز از جمله دیگر تولیدات اندونزی محسوب می‌شود.
4. محصولات کشاورزی و دریایی: طبق آمار سازمان خدمات کشاورزی خارجی وزارت کشاورزی ایالات متحده، پیش بینی شده اندونزی در سال 2024-2025 58 درصد تولید روغن پالم جهان ( حدود 46 میلیون متر متکعب) را به خود اختصاص دهد. اندونزی تولید کننده کاکائو، قهوه، چای نیز بوده و این محصولات در میان ده محصول برتر صادرات کشاورزی این کشور می‌باشد. میگو، ماهی و محصولات دریایی از جمله صادرات مهم اندونزی به بازارهای آسیایی و کشورهای توسعه‌یافته می‌باشد.
محصولات تولیدی برتر کشاورزی – اندونزی
|
محصول
|
واحد
|
درصد از تولید جهانی
|
میانگین ۱۰ ساله (۲۰۱۵–۲۰۲۴)
|
تولید در سال ۲۰۲۳/۲۰۲۴
|
تولید پیش‌بینی‌شده ۲۰۲۴/۲۰۲۵
|
درصد تغییر
|
|
کنجاله هسته نخل (Palm Kernel Meal)
|
تن متریک
|
۵۸٪
|
۵.۶۱ میلیون تن
|
۵.۷۳ میلیون تن
|
۶.۲۶ میلیون تن
|
۹٪
|
|
روغن پالم
|
تن متریک
|
۵۸٪
|
۴۱.۱ میلیون تن
|
۴۳ میلیون تن
|
۴۶ میلیون تن
|
۷٪
|
|
دانه روغنی هسته نخل
|
تن متریک
|
۵۸٪
|
۱۰.۷۷ میلیون تن
|
۱۱ میلیون تن
|
۱۱.۹۵ میلیون تن
|
۹٪
|
|
روغن هسته نخل
|
تن متریک
|
۵۷٪
|
۴.۶۶ میلیون تن
|
۴.۷۶ میلیون تن
|
۵.۲ میلیون تن
|
۹٪
|
|
روغن نارگیل
|
تن متریک
|
۲۸٪
|
۱.۰۱ میلیون تن
|
۱.۰۳ میلیون تن
|
۱.۰۳ میلیون تن
|
۰.۱۹٪
|
|
دانه روغنی کوپرا (نارگیل خشک)
|
تن متریک
|
۲۸٪
|
۱.۶۵ میلیون تن
|
۱.۶۹ میلیون تن
|
۱.۶۱ میلیون تن
|
-۵٪
|
|
کنجاله کوپرا
|
تن متریک
|
۲۷٪
|
۵۲۲٬۲۰۰ تن
|
۵۳۵٬۰۰۰ تن
|
۵۲۲٬۰۰۰ تن
|
-۲٪
|
|
برنج
|
تن متریک
|
۶٪
|
۳۴.۹۴ میلیون تن
|
۳۳.۰۲ میلیون تن
|
۳۴.۶ میلیون تن
|
۵٪
|
|
قهوه
|
کیسه‌های ۶۰ کیلوگرمی
|
۶٪
|
۱۰.۵۴ میلیون کیسه
|
۸.۱۵ میلیون کیسه
|
۱۰.۹ میلیون کیسه
|
۳۴٪
|
|
دانه روغنی بادام‌زمینی
|
تن متریک
|
۲٪
|
۹۹۱٬۰۰۰ تن
|
۸۸۰٬۰۰۰ تن
|
۸۳۰٬۰۰۰ تن
|
-۶٪
|
|
اندونزی یکی از کشورهای پیشرو در تولید جهانی برخی از محصولات کشاورزی است. در صدر این محصولات، روغن پالم و مشتقات آن قرار دارند. اندونزی حدود ۵۸ درصد از تولید جهانی روغن پالم، کنجاله هسته نخل و دانه روغنی هسته نخل را به خود اختصاص داده است. این میزان بالا نشان‌دهنده نقش کلیدی اندونزی در بازار جهانی این محصولات است. تولید این گروه از محصولات در سال زراعی ۲۰۲۴/۲۰۲۵ نسبت به سال قبل نیز رشد چشمگیری داشته است. به طور خاص، کنجاله هسته نخل و دانه روغنی هسته نخل با رشد ۹ درصدی و روغن پالم با رشد ۷ درصدی همراه بوده‌اند. این رشد می‌تواند ناشی از افزایش تقاضا، توسعه سطح زیرکشت، قیمت‌های جذاب جهانی یا حمایت‌های دولتی باشد.
روغن هسته نخل نیز با سهم ۵۷ درصدی از بازار جهانی و رشد ۹ درصدی در تولید، در جایگاه بسیار مهمی قرار دارد. این نشان می‌دهد که زنجیره ارزش مرتبط با نخل روغنی همچنان موتور اصلی کشاورزی صادرات‌محور اندونزی است.
در گروه محصولات نارگیلی، روغن نارگیل و دانه کوپرا هر دو حدود ۲۸ درصد از تولید جهانی را تشکیل می‌دهند، اما برخلاف محصولات پالم، در این بخش تغییر تولید یا بسیار کم بوده یا روندی منفی داشته است. روغن نارگیل تقریباً بدون تغییر باقی مانده (با رشد ۰.۱۹ درصدی)، اما تولید دانه روغنی کوپرا ۵ درصد و کنجاله کوپرا ۲ درصد کاهش یافته‌اند. این کاهش می‌تواند نشانگر چالش‌هایی مانند کاهش بهره‌وری، تغییرات اقلیمی یا کاهش سطح زیرکشت باشد.
برنج که غذای اصلی مردم اندونزی محسوب می‌شود، با سهم ۶ درصدی از تولید جهانی در جایگاه قابل توجهی قرار دارد. اگرچه تولید برنج در سال ۲۰۲۳/۲۰۲۴ کاهش داشت، اما پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۲۴/۲۰۲۵ حدود ۵ درصد افزایش یابد و به ۳۴.۶ میلیون تن برسد. این افزایش می‌تواند حاصل شرایط آب‌وهوایی مساعد، سیاست‌های حمایتی دولت و افزایش سطح زیرکشت باشد.
قهوه نیز یکی دیگر از محصولات کلیدی اندونزی است که ۶ درصد از تولید جهانی را تشکیل می‌دهد. با وجود کاهش تولید در سال ۲۰۲۳/۲۰۲۴، پیش‌بینی می‌شود در سال زراعی جدید، تولید قهوه با جهش چشمگیر ۳۴ درصدی به ۱۰.۹ میلیون کیسه برسد. این رشد می‌تواند نشان‌دهنده توسعه بازارهای صادراتی، بهبود قیمت جهانی و تمایل بیشتر کشاورزان به تولید قهوه باشد.
در نهایت، دانه روغنی بادام‌زمینی با سهم ۲ درصدی از تولید جهانی، کم‌اهمیت‌ترین محصول جدول است و با کاهش ۶ درصدی در تولید مواجه بوده است. این کاهش ممکن است ناشی از جایگزینی این محصول با کشت‌های پربازده‌تر یا محدودیت‌های اقلیمی‌باشد. با این حال اندونزی از جمله مهم ترین تولیدکنندگان این محصول در سطح جهانی است.
وضعیت تولید برنج و ذرت در اندونزی در سال 2025:
در اندونزی چشم‌انداز مطلوبی برای تولید برنج و ذرت در سال ۲۰۲۵ وجود دارد، تولید برنج در سال ۲۰۲۴ کمتر از میانگین بوده و پیش‌بینی می‌شود واردات گندم در سال بازاری ۲۰۲۴/۲۰۲۵ بالاتر از میانگین باشد. قیمت برنج از اواسط سال ۲۰۲۴ عمدتاً پایدار بوده است. برداشت محصول اول برنج در سال ۲۰۲۵ که حدود ۵۵ درصد از تولید سالانه را تشکیل می‌دهد انجام و تا پایان مارس تکمیل شد. میزان کشت‌ها نسبت به سال گذشته که کاهش یافته بود، بهبود یافته است؛ این امر به دلیل قیمت‌های جذاب داخلی برنج در زمان کاشت و اقدامات حمایتی دولتی از جمله توزیع بذر و کود یارانه‌ای بوده است.
فصل بارندگی (نوامبر تا مارس) با میزان بارندگی متوسط تا بالاتر از متوسط و توزیع زمانی و مکانی مناسب، به رشد مطلوب محصول در بیشتر مناطق کمک کرده است.
تا اواخر ژانویه ۲۰۲۵، داده‌های سنجش از دور نشان‌دهنده شرایط مطلوب پوشش گیاهی در اکثر این کشور بوده که به معنی چشم‌انداز مطلوب عملکرد برنج است. البته در بخش‌های شرقی، شمال شرقی و مرکزی اندونزی، آسیب‌های موضعی به مزارع در پی سیلاب و رانش زمین در دسامبر و ژانویه رخ داده است.
کاشت محصول دوم برنج (عمدتاً آبیاری‌شده) که حدود ۲۵ درصد از تولید سالانه را تشکیل می‌دهد، در آوریل آغاز می‌شود. منابع آبی برای آبیاری در مخازن اصلی در سطح مطلوبی گزارش شده‌اند.
محصول سوم برنج که حدود ۲۰ درصد از تولید سالانه را تشکیل می‌دهد، از ماه اوت کاشته می‌شود.
تولید ذرت اصلی سال ۲۰۲۵ نیز چشم‌انداز خوبی دارد. مساحت زیر کشت تقریباً معادل سطح بالای سال ۲۰۲۴ تخمین زده شده است؛ این امر تحت تأثیر تقاضای بالا از سوی صنعت خوراک دام و طیور بوده است. شرایط آب‌وهوایی مناسب نیز باعث افزایش عملکرد شده است. کاشت ذرت خارج از فصل که از آوریل شروع می‌شود، برای برداشت در ژوئیه برنامه‌ریزی شده است.
تولید برنج در سال ۲۰۲۴ کمتر از میانگین بود
فصل کشت برنج سال ۲۰۲۴ در دسامبر گذشته با برداشت محصول سوم پایان یافت. مجموع تولید برنج در سال ۲۰۲۴ حدود ۵۲.۷ میلیون تن برآورد شده است که کمتر از میانگین پنج‌ساله قبلی است. دلیل آن، کاهش تولید محصول اصلی به علت خشکسالی ناشی از پدیده ال‌نینو در بازه نوامبر ۲۰۲۳ تا مه ۲۰۲۴ بوده است. تولید ذرت سال ۲۰۲۴ که در سپتامبر برداشت شد، در حدود ۱۵.۱ میلیون تن و تقریباً در سطح میانگین بوده است. با وجود کشت گسترده به‌دلیل تقاضای بالا از صنعت مرغداری، اما خشکسالی باعث کاهش عملکرد شد و عملاً این افزایش سطح زیر کشت را خنثی کرد.
پیش‌بینی واردات گندم در سال ۲۰۲۴/۲۰۲۵ در سطحی بالاتر از میانگین
مجموع نیاز به واردات غلات در سال ۲۰۲۴/۲۰۲۵ (آوریل تا مارس) به سطح بی‌سابقه ۱۷.۵ میلیون تن می‌رسد. واردات گندم که بخش اصلی واردات غلات را تشکیل می‌دهد، به ۱۱.۵ میلیون تن خواهد رسید. این افزایش ناشی از رشد جمعیت و مصرف فزاینده محصولات غذایی بر پایه گندم در داخل اندونزی است. واردات برنج در سال ۲۰۲۵ حدود ۱.۹ میلیون تن پیش‌بینی شده است. واردات ذرت نیز با توجه به تقاضای شدید صنعت مرغداری، حدود ۱.۵ میلیون تن و بالاتر از سطح میانگین برآورد شده است.
قیمت برنج از اواسط سال ۲۰۲۴ عمدتاً پایدار بوده است
قیمت داخلی برنج – غذای اصلی اندونزی – از آگوست ۲۰۲۳ تا مارس ۲۰۲۴ به‌تدریج افزایش یافت. این افزایش تحت تأثیر کاهش تولید در سال ۲۰۲۳ و نگرانی‌ها از خشکسالی سال ۲۰۲۴ بود. سپس از آوریل تا ژوئن ۲۰۲۴ قیمت‌ها کاهش یافت که ناشی از بهبود عرضه در بازار با آغاز برداشت محصول اول ۲۰۲۴ و افزایش واردات بود. از ژوئن ۲۰۲۴ به بعد، قیمت‌ها ثابت ماندند و اندکی بالاتر از سطح سال قبل بودند.
منابع: