کارزار بهترین قیمت در صربستان

صربستان با هدف کنترل تورم و کاهش قیمت کالاهای اساسی، کمپین بهترین قیمت به مدت دو ماه از اوایل سپتامبر تا پایان اکتبر 2024 اجرا کرد که شامل 86 قلم کالای اساسی بود. گرچه این کمپین در کاهش موقت نرخ تورم در برخی موارد مؤثر بود، اما به دلیل عوامل مختلفی از جمله سهم کم کالاهای شامل شده در سبد مصرفی و تأثیر عوامل خارجی، نتوانست تأثیر قابل توجهی بر نرخ تورم کلی صربستان داشته باشد.

در حالی که نتایج نهایی نرخ تورم سال ۲۰۲۴ در صربستان هنوز به طور رسمی‌توسط اداره آمار جمهوری صربستان (RZS) اعلام نشده است، پیش‌بینی می‌شود که نرخ تورم سالانه به ۴.۳ درصد رسیده باشد.

در پاییز سال گذشته، تحت فشار افکار عمومی یا به منظور نشان دادن دغدغه دولت نسبت به رفاه شهروندان یا ترکیبی از هر دو، دولت صربستان کمپینی به نام "بهترین قیمت" را راه‌اندازی کرد. هدف از این کمپین که به مدت دو ماه از اوایل سپتامبر تا پایان اکتبر با همکاری زنجیره‌های فروشگاهی اجرا شد، کاهش یا حداقل کند کردن روند افزایش قیمت ۸۶ دسته از کالاها که عمدتاً کالاهای اساسی بودند، انجام شد.

میلوش ووچ‌ویچ، نخست‌وزیر صربستان، در یک پخش زنده تلویزیونی، به صورت زنده و محصول به محصول، قیمت‌های قبلی و جدید (کاهش یافته) را نشان داد و ادعا کرد که خانوارها ماهانه بین ۸۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ دینار صرفه‌جویی خواهند کرد.

مؤسسه تحلیل‌های اقتصاد کلان و روندها (MAT) با انجام تحلیل‌هایی بر روی اثرات این برنامه به این نتیجه رسید که کمپین "بهترین قیمت" تنها در ماه سپتامبر و با توجه به نرخ رشد ماهانه فصلی‌سازی شده قیمت‌ها، تأثیر کندکننده‌ای بر نرخ تورم داشته است. رشد قیمت این محصولات در ماه سپتامبر تنها 0.08 درصد بود.

در ماه اکتبر اثر جایگزینی کالاها به طور قابل توجهی ضعیف‌تر شد زیرا نرخ رشد قیمت محصولات تحت پوشش این کمپین افزایش یافت. قیمت محصولات شامل شده در کمپین "بهترین قیمت" در ماه اکتبر 0.3 درصد افزایش یافت که بیشتر از نرخ تورم کلی در آن ماه بود که 0.2 درصد بود. با این حال، این امر بر نرخ تورم کلی تأثیری نگذاشت، بنابراین نویسنده معتقد است که هدف کمپین محقق شده است زیرا رشد قیمت این محصولات کند شده است.

با این حال، اثر کلی بسیار محدود است زیرا سهم این محصولات در کل ساختار قیمت‌های مصرف‌کننده تنها 16.5 درصد است. علاوه بر این، نویسنده سعی کرده است تا تأثیر پایه، یعنی تغییرات قیمت در یک سال گذشته، بر نرخ تورم سالانه در این دو ماه را جدا کند و نتیجه گرفته است که 70 درصد از تغییرات قیمت در این دو ماه به دلیل کاهش سریع‌تر نرخ تورم سالانه در ماه‌های سپتامبر و اکتبر سال قبل (2023) بوده است.

همانطور که در تحلیل آمده است، قبل از آغاز کمپین "بهترین قیمت"، در دوره ژانویه تا آگوست 2024، سبد کالایی ضد تورم رشد قیمت سالانه متوسط کمتری (3.3 درصد) نسبت به سایر کالاها و خدمات (5.2 درصد) داشت. سهم این محصولات در نرخ رشد متوسط سالانه تورم در این دوره 10.5 درصد بود.

اینکه این کمپین تأثیری بر تورم داشته است، از داده‌های ماه‌های سپتامبر و اکتبر، یعنی دوره اجرای کمپین، مشخص می‌شود. زیرا در این دوره، قیمت محصولات کمپین 2.2 درصد افزایش یافته است، در حالی که رشد متوسط قیمت سایر محصولات 4.8 درصد بوده است.

جدول تغییر قیمت سبد کالاهای ضد تورمی اقدام"بهترین قیمت" طی دوره اقدام (سپتامبر تا اکتبر 2024) بر اساس نرخ‌های رشد ماهانه تعدیل شده فصلی

تغییر قیمت سپتامبر-اکتبر (آگوست 2024=100%)، درصد تغییر قیمت هر محصول نسبت به ماه آگوست را نشان می‌دهد

با نگاهی به رشد ماهانه قیمت‌ها (پس از حذف تأثیرات فصلی) برای هر محصول به صورت جداگانه، در این دو ماه قیمت کلم بیشترین افزایش را داشته و 49 درصد گران‌تر شده است. از بین 86 محصول این سبد، قیمت شکلات شیری 5.8 درصد افزایش یافته است. قیمت سیب 5.3 درصد و پیاز 3.9 درصد افزایش یافته است. از سوی دیگر، بیشترین کاهش قیمت در این دوره مربوط به گوشت خوک با 5.3 درصد، کاغذ توالت با 4.3 درصد و تن ماهی با 3.6 درصد بوده است.

در مجموع، از بین محصولات شامل شده در کمپین "بهترین قیمت"، در طول دو ماه اجرای این کمپین، قیمت 27 محصول افزایش یافت، قیمت 23 محصول کاهش یافت و قیمت 7 محصول ثابت یا تقریباً ثابت ماند.

لازم به ذکر است که این آمار تنها به محصولاتی مربوط می‌شود که در سبد کالایی مورد استفاده برای محاسبه نرخ تورم نیز قرار دارند. 19 محصول دیگر از سبد کالایی "بهترین قیمت" در آمارهای تورم لحاظ نشده‌اند، بنابراین نمی‌توان تأثیر آن‌ها بر تورم را ارزیابی کرد.

https://www.danas.rs/vesti/ekonomija/analiza-efekata-akcije-najbolja-cena-da-li-je-stvarno-usporila-inflaciju/