نقش صندوق های سرمایه گذاری در کشورهای حوزه خلیج فارس

صندوق‌هــای ثــروت ملــی به طور قابل توجهی توانمندی‌های مالی کشــورهای شــورای همــکاری خلیــج فــارس را ارتقــا بخشــیده و آنهــا را قــادر ســاخته تــا با سرمایه گذاری های خود در زنجیره هــای ارزش جهانــی ادغــام شــوند.

درآمدهــای بـالای نفتــی و صندوق‌هــای ثــروت ملــی[1] به طور قابل توجهی توانمندی‌های مالی کشــورهای شــورای همــکاری خلیــج فــارس را ارتقــا بخشــیده و آنهــا را قــادر ســاخته تــا در بخش هــای بــا ارزش بـالا ســرمایه گذاری کــرده و در زنجیره هــای ارزش جهانــی ادغــام شــوند.

کشــورهای عضــو شــورای‌همــکاری‌خلیــج‌فــارس توانســته‌اند بــا اســتفاده از مــازاد درآمدهــای نفتــی خــود بخــش قابل توجهــی از ایـن درآمدهـا را بـرای تامیـن مالـی ســرمایه‌گذاری‌های راهبـردی مختلـف در بخش‌هـای گوناگـون ذخیره نمایند. بـرای نمونـه، شـرکت ملـی نفـت ابوظبـی، از فناوری هـای پیشـرفته‌ای ماننـد یادگیـری ماشـین[2] برای ارتقــای کارآیــی عملیاتــی و پیش‌بینی‌هــا بهــره‌بــرده اســت. ایــن پیشــرفت‌های فناورانــه، نه تنهــا موجــب افزایــش بهــره‌وری می‌گــردد، بلکــه ســرمایه‌گذاری در بخش‌هــای بــا ارزش بــالا (ماننــد بهداشــت و درمــان، آمــوزش و تولیـد پیشـرفته) را نیـز کـه بـرای متنوع‌سـازی اقتصـاد آنهـا بـه دور از وابسـتگی بـه نفـت ضـروری اسـت، جـذب می‌نماید[3].

علاوه بــر ایــن، صندوق هــای ثــروت ملــی ماننــد صنــدوق ســرمایه‌گذاری عمومــی عربســتان ســعودی و مرجــع ســرمایه گذاری ابوظبــی نقــش محــوری در هدایــت ســرمایه گذاری‌ها بــه بازارهــای جهانــی ایفــا می‌کننــد و بــه ایــن ترتیــب، مشــارکت کشــورهای شــورای همــکاری خلیــج فــارس را در پروژه هــای بــا ارزش بالا در ســطح بین‌المللـی افزایـش می دهنـد. ایـن سـرمایه گذاری‌ها محـدود بـه مـوارد منفعلانـه مالـی نبـوده و بـه مشـارکت فعـال در زمینه‌هایــی ماننــد امـلاک و مســتغلات، بهداشــت و درمــان و زیرســاخت کــه بخــش جدایی ناپذیــر زنجیره هــای ارزش جهانی هستند، گسترش می یابد. [4]بــرای نمونــه، رشــد ســرمایه گذاری‌های صندوق هــای ثــروت ملــی کشــورهای شــورای همــکاری در بخــش بهداشــت و درمــان در ســال 2021 بــا ســه برابــر افزایــش بــه 13.4 میلیــارد دلار رســید کــه نشــان دهنده تغییــر راهبــردی بــه ســمت بخش‌هایــی اســت کــه بازدهــی بالاتــری را وعــده می دهنــد و در برابــر نوســانات اقتصــادی مقاوم‌ترنــد. ایــن ســرمایه گذاری‌های راهبــردی بــا نفــوذ مالــی حاصــل از درآمدهــای نفتــی تســهیل می‌شــود کــه همچنــان، ســرمایه لازم بــرای دنبال کــردن ایــن ســرمایه‌گذاری گســترده و متنــوع را فراهــم مــی‌آورد.

به طــور کلــی، اســتحکام مالــی ناشــی از درآمدهــای نفتــی و صندوق هــای ثــروت ملــی، به طور قابل توجهی توانمندهای مالی کشــورهای شــورای همـکاری خلیـج فـارس را بـه منابـع مـورد نیـاز بـرای توسـعه و ارتقـای بخش هـای بـا ارزش بالا مجهـز می سـازد و بـه ایـن ترتیـب، نقـش آن هـا را در زنجیره‌هـای ارزش جهانـی تقویـت کـرده و تـداوم اقتصـادی فراتـر از نفـت را تضمیــن می نمایــد. شــاهد ایــن مدعــا، آن اســت کــه صنــدوق ســرمایه‌گذاری عمومــی عربســتان، بــا بهره منــدی از منابـع مالـی خـود بـرای ترویـج تنـوع اقتصـادی و یکپارچگـی جهانـی، به طـور فعـال در بخش هـای مختلـف زنجیـره ارزش جهانــی مشــارکت نمــوده اســت.

در جــدول ذیــل برخــی از مهمتریــن پــروژه‌هــای خارجــی کــه صنــدوق سـرمایه‌گـذاری عمومـی عربسـتان در آنهـا سـرمایه‌گذاری کـرده اسـت، ارائـه شـده اسـت:

پروژه/شرکت	میزان سرمایه‌گذاری	توضیحات
صنــدوق ســرمایه‌گذاری ویــژن سـافت بانـک	45 میلیارد دلار	یـک صنـدوق سـرمایه گذاری فنـاوری محـور کـه در همـکاری بـا گـروه سـافت بانـک تاسـیس شـده اسـت. صنـدوق سـرمایه گذاری عمومـی عربسـتان 45 میلیـارد دلار از سـرمایه ایـن صنـدوق 100 میلیـارد دلاری را تامیـن کرده اسـت.
اوبـر	3.5 میلیارد دلار	صنــدوق ســرمایه گذاری عمومــی عربســتان ســهام 5 درصــدی در شرکت اوبر را خریـداری کـرده اسـت.
صندوق زیرساخت بلکستون	20 میلیارد دلار	صنــدوق ســرمایه گذاری عمومــی عربســتان نیمــی از ســرمایه 40 میلیــارد دلاری صنــدوق ســرمایه گذاری زیرســاخت بلکســتون را تامیـن کـرده اسـت.
لایو نیشن	500 میلیون دلار	صنـدوق سـرمایه گذاری عمومـی عربسـتان دارای 5.7 درصـد سـهام شـرکت سـرگرمی زنـده لایونیشـن اسـت
جیو پلتفرمز	1.5 میلیارد دلار	صنـدوق سـرمایه گذاری عمومـی عربسـتان سـهام 2.32 درصـدی در شــرکت خدمــات دیجیتــال هنــدی جیــو پلتفرمــز را خریــداری کرده اســت
سهام عمومی‌بین‌المللی	3 میلیـارد دلار	صنــدوق ســرمایه گذاری عمومــی عربســتان ســهامی را در شــرکت های بــزرگ آمریکایــی ماننــد بوئینــگ، متــا پلتفرمــز )فیســبوک)، ســیتی گــروپ، دیزنــی، بانــک آو آمریــکا و برکشــایر هاثــاوی افشــا کــرده اســت.

صنــدوق ســرمایه گذاری عربســتان از طریــق ایــن ســرمایه‌گذاری‌های راهبــردی، نه تنهــا درحــال متنوع ســازی ســبد ســرمایه‌گذاری خــود اســت، بلکــه بــا پــرورش صنایــع جدیــد و تقویــت مشــارکت عربســتان ســعودی در زنجیره‌هـای ارزش جهانـی ، نقـش کلیـدی در تحـول چشـم انداز اقتصـادی ایـن کشـور ایفـا می‌کنـد. ایـن اقدامـات، بخــش جدایی‌ناپذیــر دســتیابی بــه اهــداف ترسیم شــده در ســند چشــم‌انداز عربســتان ســعودی اســت کــه بـه منظـور کاهـش وابسـتگی ایـن کشـور بـه نفـت و توسـعه بخش هـای خدمـات عمومـی، تدویـن شـده اسـت.

این صندوق در چهار شهر ریاض، هنگ کنگ، لندن و نیویورک دفتر دائمی دارد. این مسئله نشان از توجه این صندوق به مراکز سرمایه‌گذاری جهانی است و تلاشی که سران سعودی برای پیوستن به نظام مالی جهانی انجام می دهند. این صندوق تاکنون ۷۱ درصد از سرمایه گذاری‌های خود را داخل خاک عربستان سعودی و ۲۹ درصد مابقی دارایی‌های خود را در دیگر نقاط جهان انجام داده است. حجم این صندوق دو هزار میلیارد ریال سعودی معادل تقریبی ۵۰۰ میلیارد دلار قدرت سرمایه گذاری دارد. این صندوق موفق شده تا پایان سال ۲۰۲۱ ، چهل و پنج شرکت را به ثبت برساند.

حوزه‌های سرمایه‌گذاری این شرکت را با در نظر گرفتن حجم سرمایه‌گذاری می‌توان به ترتیب اولویت به شرح ذیل بیان کرد:

حوزه ارتباطات، رسانه و فناوری‌های نوین ۲۵ درصد، حوزه املاک و مستغلات ۲۳ درصد، خدمات مالی ۲۳ درصد، خدمات عمومی و انرژی‌های تجدیدپذیر ۱۲ درصد، و حوزه معادن ۷.۵ درصد از جمله سرمایه‌گذاری‌های عربستان سعودی است.

منابع:

https://www.pif.gov.sa/en/our-investments/

https://hir.harvard.edu/the-growth-trajectories-of-sovereign-wealth-funds-trends-challenges-and-opportunities/

https://oxfordbusinessgroup.com/reports/bahrain/2023-report/economy/positive-outlook-surpluses-from-oil-revenue-are-enhancing-regional-integration-and-economic-diversification-among-gcc-countries-analysis/

[1] Sovereign Wealth Fund-SWF

[2] Machine Learning

[3] https://hir.harvard.edu/the-growth-trajectories-of-sovereign-wealth-funds-trends-challenges-and-opportunities/

[4] https://oxfordbusinessgroup.com/reports/bahrain/2023-report/economy/positive-outlook-surpluses-from-oil-revenue-are-enhancing-regional-integration-and-economic-diversification-among-gcc-countries-analysis/