قانون‌گذاری برای هوش مصنوعی در اروپا و ایتالیا

پارلمان اروپا در جلسه ژوئن 2023 در استراسبورگ، اولین پیش‌نویس قانون نظارتی برای ساماندهی کاربرد سیستم‌های هوش مصنوعی را به رای گذاشت که با 499 رای موافق، تصویب شد. پیش‌تر نیز در آوریل سال 2021، کمیسیون اروپا اولین چارچوب قانونی اتحادیه اروپا را برای هوش مصنوعی پیشنهاد کرد که بر اساس آن، کاربرد سیستم‌های هوش مصنوعی بر مبنای خطراتی که برای کاربران ایجاد می‌کنند، محدود خواهد شد.

رشد و افزایش 48 درصدی شرکت‌های علاقمند به استفاده از فناوری هوش مصنوعی در حوزه‌هایی مثل ایجاد وب سایت، طراحی و ویرایش تصاویر، شبیه‌سازی، کمک به شرکت‌های حقوقی، ساماندهی حرفه‌ها و متخصصان، پژوهش و‌ ...، نگرانی‌هایی در مورد بروز خطرات این فناوری برای سلامتی روحی و جسمی و زندگی بشر به وجود آورده است. این نگرانی‌ها سبب شد اتحادیه اروپا در اواسط ژوئن 2023 برای حفظ سلامت انسان از این مخاطرات دستورالعمل کاربرد هوش مصنوعی را پیشنهاد دهد.

پارلمان اروپا در جلسه ژوئن 2023 در استراسبورگ، اولین پیش‌نویس قانون نظارتی برای ساماندهی کاربرد سیستم‌های هوش مصنوعی را به رای گذاشت که با 499 رای موافق، تصویب شد. پیش‌تر نیز در آوریل سال 2021، کمیسیون اروپا اولین چارچوب قانونی اتحادیه اروپا را برای هوش مصنوعی پیشنهاد کرد که بر اساس آن، کاربرد سیستم‌های هوش مصنوعی بر مبنای خطراتی که برای کاربران ایجاد می‌کنند، محدود خواهد شد و اولویت این کمیسیون این است که اطمینان حاصل کند سیستم‌های هوش مصنوعی مورد استفاده در کشورهای اتحادیه اروپا، کاملا ایمن، شفاف، انسان‌محور، سازگار با محیط‌زیست و منطبق با ارزش‌های اتحادیه اروپا باشند. این قانون که براساس رویکرد مبتنی بر ریسک تنظیم شده است، کاربرد سیستم‌هایی که خطرات غیرقابل قبول را ارائه می‌کنند، در زمینه‌های حساس از جمله شناسایی بیومتریک (تعیین هویت افراد براساس خصوصیات بیولوژیکی چهره و ساختار چشم بدون رضایت شخص در اماکن عمومی و اداره پلیس) را ممنوع می‌کنند. در حالی که طیف وسیعی از سیستم‌های هوش مصنوعی پرخطر برای دسترسی به بازار اتحادیه اروپا، ملزم به رعایت مجموعه‌ای از تعهدات هستند، اما این سیستم‌ها با ریسک‌های محدودتر، مشمول رعایت تعهدات کمتری هستند. همچنین براساس این قانون، برای مبارزه با نقض مقرارت کپی رایت، توسعه دهندگان چت ربات‌های هوش مصنوعی موظفند تا همه آثار دانشمندان، موسیقی‌دانان، نقاشان، عکاسان و روزنامه‌نگاران که برای آموزش ربات‌ها استفاده می‌کنند را منتشر کنند و باید ثابت کنند هر کاری که برای آموزش ماشین انجام داده‌اند، با قانون مطابقت دارد. در نهایت اتحادیه اروپا امید دارد که تا پایان سال 2023، این قوانین، پس از مذاکرات نهایی کشورهای عضو در شورا، تصویب نهایی شده و به مرحله اجرا درآید.

بدیهی است در صورت تصویب نهایی این مقررات، ثبت اولین قانون‌ جامع محدودیت این‌ فناوری در جهان را شاهد خواهیم بود. مطابق این قانون، ‌شرکت‌های فعال در این زمینه ملزم به رعایت تعهدات و‌ پیاده‌سازی قوانین اتحادیه اروپا‌ می‌شوند. وظایف و ‌مسئولیت هم به عهده سازندگان هوش مصنوعی و هم اشخاصی که این فناوری را به منظور یک سری اهداف کلی توزیع و منتشر می‌کنند، می‌باشد. همچنین در حوزه‌های پرخطری مثل مدیریت منابع انسانی، حضور و نظارت انسان برای ارزیابی و مدیریت ریسک کاربرد فناوری هوش مصنوعی امری لازم و ضروری است و کسانی که فناوری هوش مصنوعی را تولید می‌کنند (مانند شرکت Open Ai) باید به این اشخاص کمک‌ کنند تا به راحتی به اطلاعات این فناوری دسترسی داشته باشند.

دولت ایتالیا نیز از سال 2020 تهیه یک استراتژی ملی هوش مصنوعی (AI) را آغاز کرده است. این استراتژی قصد دارد تا چارچوبی درباره نحوه استفاده از هوش مصنوعی به منظور تقویت نوآوری، ایجاد شغل و بهبود زندگی شهروندان را معرفی کرده و مقرراتی را با هدف تضمین شفافیت و احترام به حقوق انسانی، تنظیم و ارائه نماید. همچنین دولت ایتالیا مقرراتی با عنوان Sperimentazione صادر کرده که بر اساس آن آزمایش‌های کنترل شده با محصولات نوآورانه، از جمله هوش مصنوعی را تسهیل می‌کند.

در سال 2021، دولت ایتالیا یک کمیته کارشناسی برای بررسی نحوه نظارت بر هوش مصنوعی تشکیل داده تا امکان ایجاد یک آژانس نظارتی مستقل برای هوش مصنوعی را بررسی کند. در سال 2022، ایتالیا قانون اخلاق برای هوش مصنوعی را تصویب کرده است. این قانون، که به نام «Legge Garante» شناخته می‌شود، از سیستم‌های هوش مصنوعی می‌خواهد که شفاف، قابل توضیح و غیرتبعیض‌آمیز باشند و به حقوق بشر احترام بگذارند. قوانین حفاظت از اطلاعات و حریم خصوصی نیز در تنظیم مقررات مربوط به هوش مصنوعی تاثیرگذار هستند و تلاش می‌شود تا حفاظت از اطلاعات شخصی و محدودیت‌هایی برای استفاده از اطلاعات حساس به دقت مورد نظارت و ارزیابی قرار گیرد.

آقای آدولفو اورسو، وزیر شرکت‌ها و زیرساخت ایتالیا اخیرا گفته است ایتالیا در یک سال گذشته در حوزه هوش مصنوعی حدود 32 درصد رشد داشته و این حوزه به ارزشی معادل 500 میلیون یورو رسیده است. وی اظهار داشت: «هم اکنون شرکت‌های ایتالیایی در هر مقیاسی که باشند در برنامه توسعه خود روی پردازش هوشمند داده‌ها و هوش مصنوعی سرمایه گذاری می‌کنند. کاربردهای بی شمار این فناوری، بحث امنیت اخلاقی را در ایتالیا و اروپا باز کرده و ما نیز به طور ویژه درگیر تجزیه و تحلیل و ترکیب پیشنهادات مربوط به مقررات هوش مصنوعی هستیم که هنوز در سطح اروپا در مرحله پردازش است». به نظر می‌رسد رویکرد ایتالیا به هوش مصنوعی نسبت به سایر کشورهای اتحادیه اروپا قدری سختگیرانه‌تر است. این امر به دلیل نگرانی‌های ایتالیا در مورد خطرات بالقوه هوش مصنوعی از جمله خطر تبعیض، از دست دادن شغل و خطر سوء استفاده بیان می‌شود. ایتالیا امیدوار است با تصویب قوانین دقیق برای هوش مصنوعی، از این خطرات محافظت کند.

نکتۀ جالب اینجاست که در کنار تلاش قانون‌گذاران برای تعریف چهارچوب‌ها و محدودیت‌های خاص برای کاربرد هوش مصنوعی، در بسیاری از کشورها استفاده از هوش مصنوعی برای فعالیت‌های قانون‌گذاری نیز به یک واقعیت تبدیل شده است؛ استفاده از این فناوری در فرایند قانون‌گذاری به سرعت در حال توسعه است و در سراسر جهان 10 درصد از قانون‌گذاران کشورهای مختلف، استفاده از فناوری هوش مصنوعی را در جهت بهبود کارایی و شفافیت نظارت آغاز کرده‌اند. برای مثال مجلس نمایندگان ایالات متحده از این فناوری در جهت تجزیه و تحلیل تفاوت بین لوایح و مقررات موجود استفاده می‌کند که این امر امکان ارزیابی موثر تغییرات پیشنهادی توسط اعضای پارلمان را فراهم می‌کند. کشور برزیل نیز از فناوری هوش مصنوعی برای تولید محتوا و پیش‌نویس قوانینی که از طریق وب سایت پارلمان برای شهروندان ارسال می‌شود، استفاده می‌کند. در این کشور یک ربات چت مبتنی بر هوش مصنوعی نیز در حال توسعه است که می‌تواند توسط شهروندان برای تسهیل جستجوی اطلاعات استفاده شود. در کشور اتریش هوش مصنوعی برای مدیریت و بهبود اطلاعات ارائه شده به نمایندگان پارلمان از طریق تحقیقات و مطالعات داخلی و خارجی استفاده می‌شود. این فناوری با ایجاد دسترسی سازمان یافته و جامع به رسانه‌های اجتماعی و اخبار تخصصی در موضوعات مختلف موردنظر پارلمان، در وقت نمایندگان صرفه‌جویی می‌کند. در کشور استونی هوش مصنوعی برای افزایش دقت و کیفیت رونوشت اسناد رسمی (گزارشات و صورت‌جلسات) استفاده می‌شود. در کشور ژاپن نیز این فناوری برای بازبینی اطلاعات موجود در فیلم‌های ضبط شده در جلسات پارلمان استفاده می‌شود. در کشور هند هوش مصنوعی برای اطلاع از نظر شهروندان مورد استفاده قرار می‌گیرد و به نمایندگان کمک می‌کند تا اولویت‌های افکار عمومی را شناسایی کنند و اعضای پارلمان می‌توانند با استفاده از راه‌حل‌های هوش مصنوعی به سرعت به هر سندی دسترسی داشته باشند.

در ایتالیا نیز، مجلس نمایندگان به منظور بررسی استفاده از این فناوری در فرایند قانون‌گذاری، کمیته نظارت بر فعالیت مستندسازی مونتچیتوریو (Montecitorio) را به ریاست معاون رئیس‌جمهور، در آوریل 2023 راه‌اندازی کرد. پارلمان ایتالیا اولین پارلمان اتحادیه اروپا است که در ژوئن 2023 با نمایندگان Open Ai، شرکتی که پلت‌فرم Chat Gpt را راه‌اندازی نمود، دیدار داشت. در حال حاضر استفاده از فناوری هوش مصنوعی در بسیاری از نهادها وجود دارد و از تجربیات کنونی چنین برمی آید که اختلالی در کار نمایندگان ایجاد نمی‌کند و بالعکس، کارایی و شفافیت فرایند قانون‌گذاری و کیفیت تصمیمات اتخاذ شده را بهبود می‌بخشد و در نتیجه شهروندان را به نمایندگان خود نزدیک‌تر می‌کند.

منابع:

www.quotidiano.ilsole24ore.com/sfoglio/aviator.php?newspaper=S248&issue= 20230724&edition=LUNEDI

www.quotidiano.ilsole24ore.com/sfoglio/aviator.php?newspaper=S248&issue=20230724&edition=LUNEDI