کازانلاک خاستگاه گل رز بلغارستان

روغن گل رز از طریق فرآیند تقطیر با بخار از گلبرگ های Rosa Damescena استخراج می‌شود. روغن گل رز در عطرسازی، رایحه درمانی، آرایشی و بهداشتی و پزشکی استفاده می‌شود.

از نظر بلغاری‌ها گل رز حاوی روغن، Rosa Damescena، ریشه در تاریخ و سنت بلغارستان دارد. تولید روغن گل رز در بلغارستان در قرن شانزدهم آغاز شده  است. Rosa Damescena  از آن زمان به نماد بلغارستان تبدیل شده است.

برخی منابع بلغاری مبدا وارداتی گل رز را چین و  برخی ایران می دانند. گروه اول اعتقادشان این است که منشاء گل رز در جنوب چین است و از طریق ایران به بلغارستان وارد شده است.

گفته می‌شود مساحت باغات گل رز در بلغارستان 1300 هکتار است. بیشتر آنها در دره معروف به دره رز واقع  در کارانلاک و کارلوو، منطقه مجاور دامنه‌های جنوبی رشته کوه بالکان است.

امروزه روغن گل رز به درستی "طلای مایع" بلغارستان نامیده می‌شود. برای تولید تنها یک گرم روغن، به تعداد زیادی گلبرگ، بیش از 1000 گلبرگ نیاز است. این محصول توسط شرکت‌های معروف لوازم آرایشی و عطرسازی ترجیح داده می‌شود.

روغن گل رز به پوست آبرسانی می‌کند، التهاب را کاهش می دهد، جای زخم را از بین می‌برد، پیری را کند می‌کند و اگزما و آکنه را کاهش می دهد. هنگامی‌که در رایحه درمانی استفاده می‌شود، روغن گل رز می‌تواند به کاهش استرس، اضطراب، افسردگی و کاهش میگرن کمک کند. در مطالعات اخیر نشان داده شده است که روغن گل رز هورمون استرس کورتیزول را در بدن کاهش می دهد و با بهبود خواب مرتبط است. علاوه بر آروماتراپی، روغن گل رز را می‌توان به کرم‌ها، حمام‌ها یا مستقیماً روی پوست قرار داد. این جملات توصیفی است از خاصیت های بی شمار روغن و عطر گل رز که بسیاری را در جهان مجذوب خود کرده است.

 تقطیر در گذشته و امروزه

زمانی که صنعت گل رز در بلغارستان به وجود آمد، روغن در محل تقطیر شد. ظروف تقطیر روی آتش قرار گرفتند و تولید درست در کنار مزارع گل سرخ آغاز شد. حتی با استفاده از آن روش اولیه، بازده روغن بسیار بالا بود: برای به دست آوردن یک کیلوگرم روغن فقط 2500 تا 3000 کیلوگرم گلبرگ ضروری بود. طبق آمار، امروزه بازدهی به اندازه ابتدای صنعت گل رز بلغارستانی بالا نیست. برای تولید یک کیلوگرم روغن حدود 4000 کیلوگرم گلبرگ لازم است. در شرایط نامساعد، حتی تا 8000 کیلوگرم گلبرگ نیز ممکن است مورد نیاز باشد که قیمت روغن بدست آمده را بالا می‌برد.

امروزه تولید سالانه روغن گل رز بلغارستان به طور متوسط بیش از 1.6 تن است. بازارهای اصلی "طلای مایع" آمریکا، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا، ژاپن و چین هستند.

کیفیت آب مورد استفاده برای تقطیر

فقط از آب رودخانه یا سد پس از عبور از فیلترها برای از بین بردن ناخالصی‌های فیزیکی استفاده می‌شود. آب باید از نظر بیولوژیکی تمیز، با pH خنثی یا نزدیک به خنثی باشد. از آب شبکه آبرسانی استفاده نمی‌شود، زیرا کلردار است و این می‌تواند کیفیت گلبرگ های گل رز را تغییر دهد و کیفیت روغن و آب حاصل را بدتر کند. آب مصرفی در کارخانه‌های تقطیر توسط بازرسی‌های بهداشتی منطقه ای بررسی و آنالیز می‌شود.

روغن تولید شده چگونه اندازه گیری می‌شود

طبق سنت، مقدار روغن حاصل از تقطیر گلبرگ های رز بر حسب واحدهایی به نام مشکال اندازه گیری می‌شود. یک مشک تقریباً برابر با 5 گرم یا به عبارت دقیق تر 4.9844 گرم است. فرآیند تقطیر و گلاب گیری در قرن دهم میلادی در ایران ابداع شد. یک اونس روغن رز خالص بلغاری تا 1896 دلار می رسد.

بازار روغن رز طی چند سال آینده به افزایش چشمگیر خود ادامه خواهد داد و از 8.9 میلیارد دلار در سال 2020 به 12.89 میلیارد دلار تا سال 2028 خواهد رسید.

با افزایش تقاضا برای روغن گل رز، قیمت آن نیز افزایش یافته است.

مصرف کنندگان بر رویه‌های تولید سازگار با محیط زیست اصرار دارند یا از محصولات کاملا ارگانیک یا طبیعی در تمام صنایع استفاده می‌کنند.

بازار اسانس ها تا سال 2028 به 18.25 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. سه مورد از محبوب ترین روغن‌ها روغن پرتقال، لیمو و دوانا هستند.

 مقاصد عمده صادراتی روغن گل رز بلغارستان کشورهای زیر هستند:

 

 اندازه فعلی مزارع گل رز در بلغارستان می‌تواند تولید حداقل 1500-2000 کیلوگرم روغن گل رز در سال را تضمین کند. در میان پرورش دهندگان گل رز و تولید کنندگان روغن گل رز این عقیده رایج است که تاکید برای توسعه بیشتر صنعت گل رز باید بر اجرای شیوه‌های تولید کارآمدتر به جای ایجاد مزارع جدید گل رز باشد. متوسط تولید گل رز قدیمی و به خوبی نگهداری نشده در حدود 1000-1500 کیلوگرم گل در هکتار است. در عین حال، متوسط تولید از مزارع جدید (بیش از 3 سال پس از استقرار) یا نوسازی شده که در وضعیت عالی نگهداری می‌شوند، حدود 4000-5000 کیلوگرم گل در هکتار است و در برخی سال ها ممکن است به 8000-10000 کیلوگرم برسد.

برای ایجاد 1 میلی لیتر اسانس گل رز به چند گلبرگ گل رز نیاز دارید؟

برای تهیه تنها 1 میلی گرم اسانس خالص رز به 50000 گلبرگ منفرد (حدود 1500 گل رز) نیاز دارید که معادل 3.5 کیلوگرم (7-8 پوند) گلبرگ رز است. تولید اسانس گل رز به دلیل مقدار بسیار کم تولید یکی از پر زحمت ترین فرآیندها می‌باشد. به همین دلیل است که بسیار گرانبها است و به آن "طلای مایع" می‌گویند.

تجارت اسانس گل رز

معامله گران با شرکت های مختلفی از صنعت عطرسازی در ایالات متحده آمریکا، فرانسه، آلمان، انگلستان و غیره ارتباط دارند.

بلغارستان نزدیک به نیمی از روغن رز جهان را تولید می‌کند و "روغن رز بلغاری" در سال 1994 به ثبت رسیده است.