گزارش اکتشاف گازی میادین ترکیه در دریای سیاه

بنا بر اظهارات مقامات ترکیه، قرار است با برنامه ریزی‌های صورت گرفته از سوی وزارت انرژی و منابع طبیعی ترکیه، نخستین استخراج در میدان گازی منطقه ساکاریا از سال 2023 با تولید 10 میلیون متر مکعب آغاز و در فاز دوم بالغ بر 40 میلیون متر مکعب گاز برداشت گردد. بر اساس برآورد اولیه قرار است تا سال 2027-2026 رقم قابل توجه 25 تا 30 درصد گاز مصرفی این کشور از میدان گازی تونا-1 استحصال و پس از طی پروسه پردازش وارد خط لوله سراسری گردد.

فقدان انرژی در ترکیه، این کشور را به یکی از بزرگترین وارد کنندگان نفت و گاز در یک قرن اخیر مبدل  نموده است. وابستگی شدید در حوزه انرژی به سایر کشورها ، باعث شده این کشور همواره بدنبال کشف منابع گازی و نفتی باشد. از اینرو این کشور به تلاش های خود برای رهائی از این وابستگی ادامه داد تا اینکه سرانجام با بهره گیری از کشتی حفاری فاتح، موفق به کشف 540 میلیارد متر مکعب ذخایر گازی در دریای سیاه گردیده و بدین ترتیب فصل جدیدی در مبحث تأمین انرژی از طریق منابع داخلی گشوده شد.

ترکیه در راستای هدف تبدیل شدن به قطب انرژی، ضمن  سرمایه گذاری در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر در تلاش است تا پایان سال 2026 میلادی با افزایش 26 گیگاواتی از این منبع ، وابستگی به انرژی را کاهش داده و 53 درصد از انرژی برقی مورد نیاز خود را از این طریق تامین نماید. بطوریکه با برنامه ریزی‌های صورت گرفته در نظر است 80 درصد انرژی‌های تجدید پذیر تولیدی این کشور  از انرژی خورشیدی و نیروی باد تولید گردد. در حال حاضر این کشور در زمینه تولید انرژی سبز، رتبه دوازدهم جهانی را به خود اختصاص داده است .

بر اساس گزارش منتشره سال 2021 در بخش نفت و گاز، ترکیه 59.2 میلیارد متر مکعب از 59.6 میلیارد متر مکعب گاز مصرفی خود در سال 2021 را وارد نموده است. به عبارتی وابستگی ترکیه به واردات گاز در سال 2021 99.3 درصد بوده است. این کشور در سال 2021 برای تامین نیاز مصرفی  خود 44.9 درصد از روسیه، 16.1 درصد از ایران و 15 درصد را از آذربایجان گاز خریداری نموده است.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در 21 آگوست سال2020 اعلام نمود: بزرگترین کشف ذخایر گازی تاریخ ترکیه در دریای سیاه انجام پذیرفته  و قرار است گاز کشف شده در میدان جدید تا سال 2023 به بهره برداری برسد. وی  در 17 اکتبر 2020، نیز اعلام داشت  85 میلیارد متر مکعب ذخایر گاز در منطقه تونا-1 در دریای سیاه کشف گردیده است. براین اساس ذخایر گاز طبیعی از 320 به 405 میلیارد متر مکعب افزایش و سپس با کشف 135 میلیارد متر مکعب در چاه Amasra-1 در میدان گازی ساکاریا (Sakarya)، ذخایر گازی ترکیه به 540 میلیارد متر مکعب بالغ گردید.

 نخستین فاز استخراج گاز در سال 2023

متعاقب اخبار منتشره گازی ، فاتح دونمز، وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه در این رابطه  اعلام داشت: "اولین استخراج گاز کشف شده در میدان گازی منطقه ساکاریا در دریای سیاه از سال 2023 آغاز و اولین تولید با 10 میلیون مترمکعب در سال 2023 انجام خواهد پذیرفت". در ادامه اظهارات وی آمده، طی برنامه ریزی بعمل آمده قرار است تا سال 2026 به حداکثر تولید برسیم و هدف ما آنست  در فاز دوم، روزانه 40 میلیون مترمکعب گاز تولید نمائیم . گرچه می‌توان به رقم50 میلیون مترمکعب رسید  و تا سال 2027 میتوان 25 تا 30 درصد گاز مصرفی کشور را از میدان گازی تونا-1 استخراج نمائیم.  وی همچنین خاطر نشان نمود: هنگامی‌که  بهای امروز گاز را می‌بینیم ، به نظر می رسد گاز دریای سیاه بسیار مقرون به صرفه تر است. بنابراین هم دولت و هم شهروندانمان از این مزیت بهره مند خواهند گردید. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز در این راستا اظهار نمود: 10 میلیون متر مکعب گاز استخراج شده در فاز اول در سال 2023 ، مستقیما به سیستم انتقال ملی گاز تزریق خواهد شد.

دولت ترکیه در بندر فیلیوس برای  فرآوری گاز استخراج شده، در حال ساخت تاسیسات مربوطه  می‌باشد و در همین راستا فوات اوکتای معاون رئیس جمهور و فاتح دونمز وزیر انرژی و منابع طبیعی پس از بازرسی از تأسیسات فرآوری گاز در بندر مذکور واقع در استان زونگولدک اظهار نمودند : به تک تک شهروندانمان مژده می دهیم که در سه ماهه اول سال 2023، گاز استخراج شده از دریای سیاه پس  از پردازش در بندر فیلیوس می‌تواند در مصارف خانگی مورد استفاده قرارگیرد. اوکتای با بیان اینکه پروژه فیلیوس پروژه ای است که توسط رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه از نزدیک دنبال می‌شود، اظهار داشت : این پروژه به شکل تکنوفست[1] ادامه دارد، بطوریکه فناوری‌های نوینی  در خشکی، زیر دریا و در همه حوزه‌ها در حال بکار گیری  است و امیدواریم در سه ماهه اول سال 2023 به اتمام برسد.  این پروژه مشتمل بر 4 مرحله اصلی می‌باشد. در مرحله اول مطالعات لرزه نگاری و حفاری 7 حلقه چاه در میدان گازی ساکاریا با ذخیره گازی 405 میلیارد متر مکعب گاز و میدان گازی آماسرا با 135 میلیارد متر مکعب گاز که در مجموع دارای 540 میلیارد متر مکعب ذخایر گاز می‌باشد، تکمیل شده است. همچنین عملیات حفاری ۴ حلقه چاه دیگر در حال انجام است. در مرحله دوم تولید گاز از میادین حفاری شده است. در واقع در چاه Türkali-2 در 170 کیلومتری زونگولداگ کار ادامه یافته و گاز تولیدی از هر یک حلقه چاه‌های حفاری شده، به خط اصلی انتقال گاز اتصال خواهد گردید.

اطلاعات تکمیلی  :

دولت ترکیه هم اکنون  در حال ساخت یک خط انتقال گاز در زیر دریا به طول 170 کیلومتر می‌باشد که این خط در واقع 3 خط انتقالی دارد که در یکی از آنها گاز استخراج شده از طریق این خط به تاسیسات منتقل می‌گردد. در کنار آن، خط دوم برای انتقال گاز در کلیه فصول و حتی زمستان در برابر یخ زدگی مقاوم و قابلیت انتقال دارد. خط سوم نیز بوسیله 50 هزار حسگر قابل کنترل از راه دور می‌باشد. در مرحله سوم که امکانات بسیار جدیدی بکارگرفته شده ،تاسیسات فرآوری برای تصفیه گاز از آب و مواد دیگر لحاظ شده  است. این تاسیسات در فضایی به مساحت 350 هکتاری در حال احداث می‌باشد. پس  از تصفیه گاز استخراج شده، قرار است در مرحله پایانی گاز استحصالی به خط انتقال گاز ملی پمپاژ شده و در اختیار شهروندان جهت مصارف خانگی قرار گیرد.

پروژه فوق  6 هزار فعالیت مجزا با قابلیت انجام همزمان کار را دارند . چنین  پروژه‌هایی که  در مقیاس جهانی قابل ارزیابی است ، به طور متوسط طی 6 تا 7 سال قابلیت اجراء داشته و  در صورتی که مدت زمان آنها به 5 سال کاهش یابد، بعنوان پروژه‌های بسیار موفق شناخته می‌شود. با این حال ترکیه در تلاش است پروژه ای در این مقیاس را در مدت  2 الی 2.5 سال به پایان رساند. بدین ترتیب  ترکیه در نخستین طرح استخراج گاز خود در این مقیاس ضمن  توسعه یک سامانه دیجیتال که جزء یکی از پیشرفته ترین سیستم های دنیا می‌باشد، را تجربه می‌کند. سیستم های توسعه یافته فوق توسط مهندسان ترک انجام می‌گردد. در انجام و توسعه این پروژه بیش از 100 مهندس، مدیر و متخصص که  در زمینه‌های مختلف از سراسر جهان به ترکیه بازگشته اند، مشارکت دارند. مضافا اینکه در عملیات اکتشاف گاز، فناوری‌هایی توسعه داده شده توسط غول های بزرگ جهان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این پروژه 4200 کارمند در خشکی و دریا مشغول هستند که بخش بزرگی از این افراد متعلق به کشور ترکیه اند. البته باتوجه به امواج سنگین دریای سیاه می‌توان گفت که این پروژه در شرایط سختی اجرا می‌شود. بطوریکه در قسمت اعماق دریا که دشوارترین مرحله در پروژه  مذکور است، عملیات لوله گذاری در عمق 2000 متری توسط کشتی‌ها انجام می‌شود.

ترکیه 3 کشتی حفاری فاتح، کانونی و یاووز در اختیار دارد.  چهارمین کشتی حفاری جدید را هم با هدف انجام حفاری‌های گسترده جهت اکتشاف گاز از کره جنوبی خریداری نمود. این کشتی جدید که عبدالحمید خان نام گذاری شده است، ماه گذشته (می) در بندر تاش اوجو در استان مرسین لنگر انداخت. کشتی حفاری عبدالحمید خان در ابتدا توسط شرکت حفاری Vantage Drilling آمریکا در سال 2013 سفارش داده شده بود و توسط Daewoo Shipbuilding & Marine Engineering در کارخانه کشتی سازی Okpo در کره جنوبی با نام Cobalt Explorer ساخته شد. ولی شرکت آمریکایی در سال 2015 قرارداد کشتی را لغو و سپس در ماه می 2019، شرکت بین المللی Northern Drilling این کشتی را خریداری و سپس این قرارداد نیز در اکتبر 2019 فسخ گردید. سپس کشتی مذکور در نوامبر 2021 توسط شرکت نفت ترکیه به مبلغ 180 میلیون دلار از شرکتDaewoo  ابتیاع و در 19 می‌به بندر مرسین انتقال یافت.

چهارمین کشتی حفاری عبدالحمید خان پس از کشتی‌های حفاری فاتح، کانونی و یاووز به ناوگان اکتشاف ترکیه ملحق خواهد شد و این کشتی با 200 خدمه، ۲۳۸ متر طول، ۴۲ متر عرض، ارتفاع برج 104 متر و سیستم موقعیت‌یابی فعال، انتظار می‌رود تقریباً یک ماه برای فرآیند آماده‌سازی حفاری، کنترل و کارهای دیگری از قبیل رنگارکاری در بندر بماند. همچنین این کشتی توانایی حفاری در عمق 12200 متری را دارد.

ترکیه از جمله کشورهای اروپایی است که بیشترین مصرف گاز را دارد و با توجه به گرانی‌های اخیر در این کشور، قصد دارد، گاز تولید شده را جهت مصارف خانگی در اولویت قرار دهد و بنابر اظهارات مقامات این کشور قرار است تمام گاز مصرفی خانوار به مدت 25 تا 30 سال از دریای سیاه تامین گردد.

[1] مطالعاتی برای توسعه محصولات و سیستم های فناوری ملی و منحصر به فرد در راستای اهداف توسعه ترکیه و تقویت استقلال آن در هر زمینه می‌باشد. مهم ترین عناصر این مطالعات، انگیزش تمامی لایه‌های جامعه در راستای این اهداف و آموزش و حمایت نیروی انسانی است که پروژه‌های فناوری پیشرفته را توسعه دهند. یکی از پیش نیازهای دستیابی به موفقیت در این فرآیندها که می‌توان آن را «حرکت فناوری ملی» تعریف کرد، پیشرفت در حوزه‌های هوانوردی و فضایی است که به عنوان لوکوموتیو پروژه‌های فناوری پیشرفته در سراسر جهان پذیرفته شده است. در اصل اصطلاح تکنوفست، جشنواره هوانوردی، فضا و فناوری می‌باشد که اولین و تنها جشنواره هوانوردی، فضایی و فناوری ترکیه بوده که توسط نهادها و سازمان‌هایی که نقش مهمی در فرآیندهای توسعه فناوری ملی کشور ترکیه دارند، حمایت می‌شوند.

منابع :

https://www.aa.com.tr/tr/cevre/turkiyenin-yenilenebilir-enerji-kapasitesi-2026-sonuna-kadar-yuzde-53-artacak/2437454

https://www.trthaber.com/haber/ekonomi/karadeniz-gazi-icin-boru-yerlestirecek-gemi-filyos-limaninda-686891.html

https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/karadeniz-dogal-gazi-icin-ilk-boru-denize-iniyor-42083133

https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-61793078

https://www.cnnturk.com/ekonomi/turkiye/karadeniz-gazi-icin-onemli-gelisme-fuat-oktay-tarih-verdi?page=7