سخنرانی موسونی دربارهٔ وضعیت اقتصادی اوگاندا ماه می ۲۰۲۲

موسونی به برخی مشکلات اخیر کشورش مانند حملهٔ ملخ‌ها به کشتزارها، بالا آمدن آب دریاچه‌ها، همه‌گیری کرونا و افزایش قیمت‌ها اشاره کرد.

آقای یووری موسونی، رئیس جمهوری اوگاندا، در ماه می ۲۰۲۲ دربارهٔ مشکلات اقتصادی کشورش سخنرانی کرد. خلاصه‌ای از متن این سخنرانی به شرح زیر است:

طی سه و نیم سال گذشته، با چالش‌های زیر روبه‌رو بوده‌ایم:

• حملهٔ ملخ‌ها به کشتزارها
• بالا آمدن آب دریاچه‌ها
• رانش زمین
• جزیره‌های شناور یا سرگردان
• حملهٔ بیدها به کشتزارها
• همه‌گیری کرونا
• حملات تروریستی در کامپالا
• ظهور گله‌دزدی در برخی نواحی اوگاندا
• و اخیراً افزایش بهای کالاها در اثر رونق دوبارهٔ اقتصاد جهانی پس از کرونا و نیز جنگ اوکراین.

اخیراً مشکل افزایش بهای کالاها بروز کرده است که البته آسان‌تر از کروناست. این امر چند علت دارد:

۱- پایان همه‌گیری کرونا به این معنا بود که بخش‌هایی از اقتصاد که تعطیل شده بود اکنون بازگشایی شد، در حالی که تولیدِ کالاهایی مانند صابون و روغن پالم به علت افت تقاضا در دو سال گذشته، کمیاب بود. تولید کنونی پاسخگوی تقاضای این مواد نیست.

۲- برخی از تولیدکنندگان تصمیم گرفته‌اند روغن پالم خود را به سوخت تبدیل کنند، همانگونه که برخی مازاد شکر خود را به سوخت تبدیل کردند.

۳- جنگ اوکراین و تحریم‌های غرب بر ضد روسیه موجب کسریِ گندم شده است.

در اینجا هم همان تضاد نیروهای انقلابی و میهن‌پرست از یک سو و نیروهای مرتجع و پوپولیستی از سوی دیگر برقرار است. یک گزینه متلاشی شدن اقتصاد و گزینهٔ دیگر بقاست. داروی واقعیِ دردِ قیمت‌های بالا و کمبود مواد در واقع افزایش تولید است. اگر می‌توانید، بیشتر تولید کنید.

در دههٔ نود هم با مشکل اجارهٔ گزاف واحدهای مسکونی روبه‌رو بودیم. برخی در کابینه پیشنهاد دادند دولت میزان کرایه‌ها را تعیین کند. ما با بررسی دقیق، این پیشنهاد را رد کردیم و گفتیم بگذارید اجاره‌ها همچنان بالا بماند و در عوض، سرمایه‌گذاریِ بیشتری به سوی ساخت و ساز سرازیر شود. دو سال بعد، آنقدر خانه ساخته شده بود که بیش از تقاضای بازار مسکن بود.

اما در موضوع افزایش بهای کالاهایی مانند بنزین، گازوئیل، شکر، نمک، صابون و روغن، چالش همان است که پیشتر هم بود: سقوط یا بقا. نیاز به شکیبایی و واکنشِ درست داریم.

کسی که در حل مسائل جدی باشد کالاها را به دو دستهٔ وارداتی و تولیدِ داخل تقسیم می‌کند. یکی از راه‌حل‌هایی که مردم در این باره به آن می‌اندیشند یارانه یا حذف مالیات آن کالاهاست. در مورد کالاهای وارداتی، این کار منجر به فاجعه می‌شود. چرا؟ مثلاً بنزین را در نظر بگیرید. سال گذشته هر لیتر آن ۴۵۹۰ شیلینگ یا ۱٫۳ دلار بود؛ اکنون به ۵۵۰۰ شیلینگ یا ۱٫۴۸ دلار رسیده. همهٔ اینها با احتساب مالیات است. بنزینِ گران‌تر دو کارِ بد می‌کند: خالی کردن جیب مصرف‌کنندگان و خالی کردن ذخیرهٔ ارزی ما که اکنون ۴٫۵ میلیارد دلار و تأمین‌کنندهٔ بیش از ۴ ماه واردات است. اگر به این کالا یارانه بدهیم یا مالیاتِ آن را برداریم، مصرف یا به همین اندازه می‌ماند یا زیادتر می‌شود و دستمان از دلار خالی‌تر می‌شود. از این گذشته، مشکل قاچاق را هم در این منطقه داریم.

اگر مالیات برخی اقلام را برداریم، آنگاه چگونه بودجهٔ راه‌سازی، برق، مدارس، دارو و درمان، امنیت و جز اینها را  تأمین کنیم؟ در همین حال، ما بر برخی اقلام هم مالیات وضع نکرده‌ایم مانند دارو، مواد خام و جز اینها. حتی حذف مالیات از کالاهای تولید داخل هم کار عاقلانه‌ای نیست.

بنابراین، کار عاقلانه این خواهد بود:

۱- صرفه‌جویی در مصرف کالاهای وارداتی

۲- استفاده از مواد خامِ خودمان مانند روغن آفتابگردان تا زمانی که تولید روغن پالم در جهان افزایش یابد.

البته در مورد بنزین و گازوئیل، مشکل همچنان باقی است تا زمانی که خودمان در سال ۲۰۲۵ به نفت دست پیدا کنیم. بخشی از افزایش بهای سوخت ناشی از توقف عملیات اکتشاف نفت بود چون گروه‌های طرفدار محیط زیست نکاتی دربارهٔ جایگزینی سوخت‌های فسیلی با انرژی‌های پاک مطرح کرده بودند. بخشی از افزایش قیمت هم ناشی جنگ اوکراین است.

حتی با وجود افزایش قیمت‌ها، وضع ما از بسیاری از کشورهای جهان بهتر است. تورم ما پیش از بحران ساختگیِ اوکراین ٪۲٫۷ بود که اکنون به ٪۴٫۹ رسیده. این عدد را با تورم دیگر کشورها مقایسه کنید: بریتانیا ۹، آمریکا ۸٫۳، فرانسه ۴٫۸، آلمان ۷٫۴، ایتالیا ۶، اسپانیا ۸٫۳، روسیه ۱۷٫۸، چین ۲٫۱، کنیا ۶٫۴۷، تانزانیا ۳٫۸، رواندا ۱۰٫۵، و غنا ۲۳٫۶.

با استخراج نفت، اوگاندا در برابر این اختلالات خارجی مصون خواهد بود. اوگاندا با همکاری دیگر برادران آفریقایی صرف نظر از اشتباهات دیگر کشورها سعادتمند خواهد بود. ما اکنون در زمینهٔ غذا (ذرت، موز، کاساوا، شیر، گوشت، سیب‌زمینی، لوبیا، نخود و جز اینها) خودکفا هستیم؛ ما زیرساخت‌های خوبی داریم؛ ارتشی قوی داریم تا ضامن صلح باشد؛ و کم‌کم حقوق خوبی به دانشمندانمان می‌پردازیم. اگر با برادران و خواهران آفریقایی‌مان و دیگر اشخاص پاک‌نیت همکاری کنیم، هیچ چیز نمی‌تواند مانع رشد ما شود.

از نگاه من، اوگاندا تنها دو نقطهٔ واقعاً جدیِ آسیب‌پذیر دارد: یکی ادامهٔ وابستگی به کشاورزی دیم؛ و دیگری آسیب زدن به محیط زیست از طریق تجاوز به حریم تالاب‌ها، سواحل دریاچه‌ها، رودها، جنگل‌ها و پرتگاه‌های با شیب تند. با وزارت کشاورزی در مورد تقویت شبکهٔ آبیاری و با وزارت محیط‌زیست در مورد احیای تالاب‌ها و جنگل‌ها موافقم. همچنین موافقم که با کشورهای کنیا و تانزانیا در مورد استفاده از انرژی هسته‌ای برای شیرین کردن آب در مواجهه با بی‌نظمی اخیر در بارش باران همکاری کنیم.

در پایان، تکرار می‌کنم که تنها خطرات جدی برای آیندهٔ ما عبارت است از اتکا به کشاورزی دیم، آسیب به محیط‌زیست، و جنگ هسته‌ای میان کشورهایی که مرتکب اشتباه می‌شوند.