کاهش ارزش واحد پول ترکیه ( لیر) ؛ فشار بر ساختار اقتصادی قبرس ترک نشین ( شمالی )

ارزش لیر ترکیه که واحد پولی جاری در قبرس ترک نشین ( شمالی ) نیز میباشد در ماههای اخیر  به پائین ترین حد ممکن در مقابل یورو ( یک یورو معادل 8.21لیر ترکیه در پایان روز روز جمعه 31 ژوئیه2020) نزول پیدا کرده است . یادآور میشود که ارزش لیر ترکیه در گذشته  ؛ طی پنج سال یعنی از 2013 تا سال 2018 از 2.32لیر در مقابل یورو به7.82 لیر تنزل پیدا کرده بود و کاهش اخیر ارزش آن میتواند ضربه مهلکی بر اقتصاد ترکیه وارد نماید.

از ژانویه 2020 تا کنون ارزش لیر ترکیه در مقابل پونداسترلینگ 12% و در مقابل یورو 21% و همچنین در برابر دلار آمریکا معادل 14% کاهش داشته است . این روند نزولی ارزشی واحد پولی این کشور برای قبرس ترک نشین ( شمالی ) که اقتصادش وابستگی کامل به کمکها و اساسا نظام مالی و پولی ترکیه از یک سو و واردات (1) از سوی دیگر دارد ؛ شرایط سختی را برای مردم این بخش از قبرس بویژه در فضای کرونائی کنونی فراهم آورده است که بنظر میرسد تداوم آن ؛ مشکلات جدی و گسترده ای را به لحاظ اقتصادی ایجاد نماید.

البته واقعیت این است که برنامه‌های اقتصادی تمامی‌کشورهای جهان اعم از غربی و شرقی ؛ اروپائی و آسیائی و آفریقائی در ژانویه  2020 بسیار متفاوت تر از مارس و آوریل و تا به امروز بوده است و دلیل آن عدم پیش بینی برای استقبال از میهمان ناخوانده ویروس کروناست که همچون طوفانی بر اقتصاد جهانی سایه افکنده است . آنچه که ضربه بر واحد پول ترکیه را مضاعف نموده است ؛ افزایش ارزش یورو در بازار بین المللی است که با ارائه برنامه و تخصیص 750 میلیارد یوروئی صندوق بهبود اقتصادی(2) برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا ؛ بر افزایش قدرت روانی و ارزشی یورو در جهان اقتصاد تاثیر گذار بوده است . بر این اساس تصور میرود که امروز؛ منطقه یورو بهشت سرمایه گذاری است و سرمایه‌های بین المللی را به سمت وسوی خود جذب میکند و بدین ترتیب واحد های پولی همچون لیر ترکیه را به کنار میگذارد.

 

تاثیرات سقوط ارزشی لیر ترکیه بر اقتصاد قبرس ترک نشین ( شمالی)

1-واردات در قبرس ترک نشین عمدتا به ارزهای خارجی از جمله دلار ؛ یورو و پوند انجام میشود .از آنجائی که اقتصاد منطقه وابسته به واردات است ؛ بالطبع قیمت اقلام وارداتی در بازار فروش داخلی که با لیر ترکیه معامله میشود افزایش می یابد و نهایتا باعث خواهد شد که به نسبت کاهش ارزش لیر ترکیه ؛ تورم سیری صعودی داشته باشد.

2-سرمایه گذاری‌ها در قبرس ترک نشین ( شمالی ) نیز بدلیل عدم اعتماد نهاد های بانکی به ثبات لیر ترکیه؛  با ارزهای خارجی رایج انجام می‌شود؛ لذا با توجه به آنکه وام گیرندگان بایستی باز پرداخت خود را به ارزهای بین المللی و نه لیر ترکیه ( ساری و جاری بر اقتصاد منطقه) انجام دهند ؛ همواره با ضرو زیان روبرو میگردند . دلیل مترتب بر آن ؛ دریافت ها و کسب در آمدهای حاصل از فروش کالا در بازار داخلی بر اساس ارز جاری یعنی لیر ترکیه و ضرورت پرداخت وام ها بر اساس ارزهای بین المللی است که فشار نا مطلوبی را به سرمایه گذاران  تحمیل میکند.

3-بدلیل عدم ثبات ارزش لیر ترکیه ؛ قدرت خرید مردم قبرس ترک نشین ( شمالی ) نیز کاهش یافته و این عامل باعث میگردد که چرخه اقتصاد  آهسته و کند به گردش در آید.

4-علاوه بر موارد فوق ؛  صنعت گردشگری  ؛ آموزش عالی و مستغلات و ساخت وساز از جمله بخش هائی در ساختار اقتصادی قبرس ترک نشین ( شمالی ) هستند که همواره ارزآوری داشته و نقش ایجاد تعادل دربازار را به لحاظ تامین ارز خارجی ایفا می‌کرده است که در حال حاضر با ظهور پدیده کرونا با مشکلات جدی روبرو شده است . یادآور میشود که جذب بیش از یک صد هزار دانشجوی خارجی در نظام آموزش عالی؛ سرمایه گذاری‌های امید ساز در بخش ساخت وساز ( هتل ؛ مراکز تفریحی و  ویلاسازی و....) و ورود توریست به این منظقه از عوامل مهم کسب در آمدهای ارزی  به این منطقه بودند که اکنون به حداقل ممکن کاهش یافته است .

5-عدم توانائی دولت ترکیه به پرداخت کمک مالی و وام در نظر گرفته شده در سالهای 2021 -2020 که بر اساس قرارداد منعقده معادل 280 میلیون یورو ( 122 میلیون یورو کمک مالی و مابقی وام ) میباشد ؛ نیز خطر روند نزولی اقتصادی در قبرس ترک نشین ( شمالی ) را دو چندان کرده است .

6-در شرایط ویژه اقتصادی فوق الذکر؛ عدم توانائی افزایش دستمزدها و حقوق کارکنان بخش های دولتی و خصوصی در مقیاس با افزایش میزان تورم که معمولا هر شش ماه یکبار مورد ارزیابی قرار گرفته و عملیاتی میگردد ؛ قوز بالا قوز دیگری شده است که ممکن است سرانجام به افسار گسیختگی اقتصاد قبرس ترک نشین ( شمالی ) منجر گردد.

جمعبندی 

ارزش لیر ترکیه بدلائل سیاسی  و بن بست های مالی در این کشور و اخیرا" بحران ناشی از ویروس کرونا همواره در حال کاهش است . مادامی‌که قبرس ترک نشین ( شمالی ) از اقتصاد ترکیه ارتزاق نماید ؛ طبیعتا متاثر از این شرایط سخت خواهد بود و هیچ گونه راه گریزی برای آن وجود ندارد.

 به نقل از مدیر عامل یکی ار بانکهای فعال در قبرس ترک ترک نشین ( شمالی) ؛ این منطقه از خوراک تا مستغلات و اساسا تمامی اقتصادش متکی به ارزخارجی است و کمبودآن در بازار سرمایه؛ مستقیما در بی ثباتی و تلاطم بازار خود را نشان میدهد. بهر حال مادامی‌که استفاده از لیر ترکیه در دستور کار قرار دارد ؛ ریسک بالا را باید پذیرا بود . ما هیچ کاری نمیتوانیم انجام دهیم . نمیتوانیم پول چاپ کنیم ؛ تولید نداریم و تمامی نیازهایمان از خارج وارد میشود .