بحران آب و برق در مقدونیه شمالی و بالکان
کمبود آب آشامیدنی در شهرها به یک پدیده جهانی تبدیل شده است. در دهه گذشته، فهرست شهرهایی که در اروپا و دیگر نقاط جهان با بحران جدی در تأمین آب روبه‌رو هستند رو به افزایش بوده است. خشکسالی‌های طولانی‌مدت، رشد سریع جمعیت شهری، مصرف غیرمنطقی و هدررفت گسترده آب، موجب شده است برخی شهرهای بزرگ برای ماه‌ها بدون آب بمانند یا با فشار و کیفیت پایین آب مواجه شوند.
شهرهای مقدونیه شمالی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. تابستان امسال بخش‌هایی از اسکوپیه، به‌ویژه مناطق مرتفع، نزدیک به یک ماه با کمبود آب و محدودیت‌های جدی مواجه شدند. مقامات از شهروندان خواستند که مصرف خود را مدیریت کنند، از آبیاری باغ‌ها و پر کردن استخرها بپرهیزند و تنها برای نیازهای ضروری از آب استفاده کنند. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر جریان آب از راشچه، بزرگ‌ترین منبع آب آشامیدنی اسکوپیه، مختل شود، این شهر غیرقابل سکونت خواهد شد.
مقدونیه شمالی با یکی از بالاترین نرخ‌های هدررفت آب در منطقه مواجه است؛ بیش از ۶۳ درصد آب آشامیدنی در مسیر انتقال از منبع به مصرف از بین می‌رود. آمار سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد میانگین تلفات آب در کشور بالای ۶۰ درصد بوده است. دلیل اصلی این هدررفت شبکه‌های قدیمی، اتصالات غیرقانونی و نبود پایگاه داده جامع از شبکه آبرسانی است. در گزارش رسمی ۲۰۲۴ نیز نشت فیزیکی لوله‌ها، تجهیزات فرسوده و برداشت‌های غیرمجاز به عنوان عوامل اصلی معرفی شدند. در نتیجه کمتر از ۴ لیتر از هر ۱۰ لیتر آب تولیدشده به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد.
بر اساس تقسیم‌بندی هشت‌گانه مدیریت آب در مقدونیه شمالی، بیشترین تلفات آب در جنوب‌غربی کشور (۷۳ درصد) و منطقه پولوگ (بیش از ۷۰ درصد) ثبت شده است. در شرق کشور این رقم حدود ۶۵ درصد، در پلاگونیا و اسکوپیه بیش از ۶۰ درصد و در شمال‌شرق ۵۸ درصد است. در مناطق واردار و جنوب‌شرقی، تلفات کمتر اما همچنان بالا بوده و به ترتیب ۵۳ و بیش از ۵۰ درصد گزارش شده است.
کارشناسان محیط زیست تأکید می‌کنند که بحران اقلیمی فشار مضاعفی بر منابع آب وارد خواهد کرد. تغییرات اقلیمی‌باعث خشکسالی، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و آلودگی منابع می‌شود و پیامدهای آن امنیت غذایی، سلامت اکوسیستم و رفاه انسان را تهدید می‌کند. النا نیکولووسکا از سازمان جامعه مدنی آگاهی زیست‌محیطی هشدار می‌دهد که منطقه بالکان در سال‌های آینده با دماهای نزدیک به ۵۰ درجه و موج‌های گرمای طولانی روبه‌رو خواهد شد و حفاظت فوری از منابع آبی حیاتی است.
کمیسیون تنظیم مقررات انرژی و منابع آب مقدونیه اعلام کرده است که کشور از لحاظ منابع طبیعی آبی کافی دارد، اما مشکل اصلی هدررفت بالاست. این کمیسیون پیشنهاد داده است که نظارت کامل بر مدیریت آب به طور متمرکز در اختیار آن قرار گیرد تا جلوی بحران‌های آینده گرفته شود.
این مشکل تنها محدود به مقدونیه شمالی نیست. در آلبانی نیز شبکه‌های فرسوده، کمبود سرمایه‌گذاری، بدهی‌های انباشته و عدم پرداخت قبوض از سوی مشترکان، سیستم تأمین آب آشامیدنی را با چالش جدی مواجه کرده است. برخی مناطق این کشور همچنان با کمبود آب و برق دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در صربستان نیز برخلاف تصور عمومی، منابع آب داخلی محدود است؛ تنها ۹ درصد آب این کشور از قلمرو خود سرچشمه می‌گیرد و بیش از ۹۰ درصد آن از رودخانه‌های بین‌المللی وارد می‌شود. کاهش سطح رودخانه‌ها بر تولید برق‌آبی و تأمین آب آشامیدنی اثر گذاشته است. حدود ۲۸ درصد از آب آشامیدنی صربستان از رودخانه‌ها تأمین می‌شود، در حالی که بخش عمده‌ای از شهرها متکی بر آب‌های زیرزمینی هستند که آن هم تحت تأثیر خشکسالی قرار گرفته است.
کارشناسان معتقدند علت اصلی بحران آب در بالکان، نه کمبود منابع طبیعی، بلکه هدررفت گسترده و نبود مدیریت پایدار است. منطقه بالکان غربی به عنوان یکی از نقاط حساس تغییرات اقلیمی در اروپا شناخته شده است و انتظار می‌رود خشکسالی‌ها، سیل‌ها و پدیده‌های شدید آب‌وهوایی در آینده شدت یابد.