گزارش بانک مرکزی سوئد درخصوص تأثیر تعرفه‌های تجاری آمریکا بر شرکت‌های سوئد

سوئد، به عنوان یک کشور صادرات محور، نگرانی‌هایی در خصوص اثرات افزایش تعرفه‌ها بر اقتصاد خود دارد. تأثیر بر رشد اقتصادی و تورم سوئد به عوامل مختلفی از جمله نوع کالاهای مشمول تعرفه، واکنش اتحادیه اروپا و میزان افزایش قیمت‌ها بستگی دارد.

تأثیر تعرفه‌های تجاری بر شرکت‌های سوئدی

زمانی که دونالد ترامپ برای دومین بار به عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده به قدرت رسید، یکی از وعده‌های انتخاباتی او اعمال یا افزایش تعرفه‌های وارداتی بر کالاهای دیگر کشورها بود. در حال حاضر عدم قطعیت زیادی در مورد اینکه کدام تعرفه‌ها اجرا خواهند شد، کدام یک به‌طور بلندمدت باقی خواهند ماند، طراحی آن‌ها چگونه خواهد بود و واکنش کشورها و مناطق مختلف به این تعرفه‌ها چگونه خواهد بود، وجود دارد. سوئد کشوری وابسته به صادرات است و بررسی کسب‌وکار بانک مرکزی سوئد (Riksbank) نشان می‌دهد که بسیاری از شرکت‌ها درباره این تحولات نگران هستند. با این حال، بیشتر شرکت‌هایی که به این نظرسنجی پاسخ داده‌اند، معتقدند تأثیر این وضعیت اندک خواهد بود. تأثیر تعرفه‌های وارداتی آمریکا بر اقتصاد سوئد نامشخص است، اما احتمالاً اندک خواهد بود. با این حال، در صورت تشدید مناقشات تجاری، ممکن است وضعیت بدتر شود.

اهداف و نحوه طراحی تعرفه‌ها متفاوت است

دولت ترامپ دلایل مختلفی برای اعمال تعرفه‌ها عنوان کرده است. آن‌ها معتقدند که ایالات متحده مدت‌هاست که در روابط تجاری خود متضرر شده و افزایش تعرفه‌های وارداتی می‌تواند صنعت داخلی آمریکا را تقویت کند. برای مثال، تعرفه‌هایی تا سقف ۲۵ درصد علیه اتحادیه اروپا اعلام شده که اتحادیه اروپا نیز در پاسخ به آن واکنش نشان داده است. همچنین، امنیت داخلی به‌عنوان یکی دیگر از دلایل تعرفه‌ها مطرح شده، مانند مواردی علیه کانادا، مکزیک و چین. این تعرفه‌ها می‌توانند شامل محصولات خاصی نیز باشند – برای نمونه، ۲۵ درصد تعرفه بر فولاد و آلومینیوم وضع شده است. همچنین محصولاتی مانند خودرو و دارو نیز به‌عنوان کالاهایی مطرح شده‌اند که ممکن است مشمول تعرفه‌ها شوند.

صادرات سوئد که ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند

سوئد کشوری وابسته به صادرات است و صادرات در سال ۲۰۲۴ حدود ۵۵ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌داد. بخش عمده‌ای از صادرات، کالاها هستند و مهم‌ترین کالاهای صادراتی سوئد شامل خودروها و ماشین‌آلات، داروها، محصولات کاغذی و آهن، فولاد و سنگ آهن می‌باشد. عمده صادرات سوئد به کشورهای نوردیک و اروپایی صورت می‌گیرد، اما ایالات متحده سومین شریک بزرگ صادراتی سوئد است.

یکی از اقداماتی که می‌تواند سوئد را تحت تأثیر قرار دهد، تعرفه‌های اعمال‌شده بر فولاد و آلومینیوم است که صادرات سوئد به آمریکا حدود ۳.۵ درصد از کل صادرات کشور را تشکیل می‌دهد. این مقدار معادل حدود ۰.۱ درصد از تولید ناخالص داخلی سوئد است. در گفت‌وگوها درباره تعرفه‌ها علیه اتحادیه اروپا، خودروها نیز به‌عنوان محصولاتی که ممکن است مشمول شوند، مطرح شده‌اند. صادرات سوئد از خودروها و وسایل نقلیه سبک به ایالات متحده حدود ۲۲ درصد از صادرات به این کشور را تشکیل می‌دهد (حدود ۰.۷ درصد از تولید ناخالص داخلی). بخش رو به رشدی از صادرات سوئد شامل خدمات است، اما تاکنون تعرفه‌های اعلام‌شده و اعمال‌شده از سوی ایالات متحده، بر واردات کالا تمرکز داشته‌اند، نه خدمات.

نظرسنجی تجاری بانک مرکزی سوئد درباره تعرفه‌ها: «هیچ‌کس نمی‌داند چه خواهد شد»

نظرسنجی فوریه شامل پرسش‌هایی درباره تعرفه‌های وارداتی و تأثیر آن‌ها بر فعالیت شرکت‌ها بود. بیش از ۸۰ درصد شرکت‌ها معتقدند که در صورت اعمال تعرفه‌های وارداتی در ایالات متحده، کسب‌وکار آن‌ها تا حدی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. در اغلب موارد، این تأثیر محدود و عمدتا از طریق اثرات غیرمستقیم خواهد بود. شرکت‌ها به‌ویژه تأکید دارند که اظهارات درباره تعرفه‌ها فضای عدم قطعیت ایجاد می‌کند و بسیاری از آن را خطری برای بهبود اقتصادی می‌دانند. اکثر آن‌ها معتقدند ارزیابی اثرات دشوار است، زیرا مشخص نیست کدام کشورها و کالاها مشمول تعرفه خواهند شد و طراحی این تعرفه‌ها چگونه خواهد بود.

پاسخ‌های شرکت‌ها به سوالات درباره تعرفه‌های وارداتی و موانع تجاری

بیشترین نگرانی در میان شرکت‌های تولیدی است که زنجیره‌های ارزش آن‌ها در سطح جهانی تقسیم شده است. این شرکت‌ها در ایالات متحده و کشورهایی مانند مکزیک، کانادا و چین تولید دارند که ممکن است هدف تعرفه‌ها باشند. در برخی موارد، قطعات برای پردازش در کارخانه‌های مختلف، چندین بار مرزها را طی می‌کنند تا در نهایت به محصول نهایی تبدیل شوند و در آمریکا فروخته شوند. یکی از پاسخ‌دهندگان می‌گوید: «ممکن است با تعرفه‌های روی تعرفه‌های دیگر مواجه شویم». شرکت‌هایی که در ایالات متحده تولید دارند اما مواد اولیه خود را از پیمان‌کاران آمریکایی تهیه می‌کنند، معتقدند که ممکن است از تعرفه‌ها نفع ببرند. یکی از مدیران تجاری می‌گوید: «ما تولید محلی بزرگی در ایالات متحده داریم و می‌دانم که شرکت‌های سوئدی زیادی هم چنین‌اند، بنابراین احتمالا وضعیت خوبی خواهیم داشت».

شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که تحولات در ایالات متحده را از نزدیک دنبال می‌کنند و آماده واکنش هستند، اما در حال حاضر تغییر پیش‌گیرانه‌ای انجام نمی‌دهند. اگر تعرفه‌ها اجرا شوند، در بسیاری از موارد این شرکت‌های سوئدی هستند که باید آن‌ها را پرداخت کنند، زیرا کالا را به تأسیسات تولید یا شرکت‌های فروش خود در آمریکا وارد می‌کنند. آن‌ها انتظار دارند که مجبور شوند برای جبران هزینه‌های تعرفه، قیمت فروش به مشتریان آمریکایی را افزایش دهند. یکی از پاسخ‌دهندگان می‌گوید: «راه دیگری وجود ندارد». در بلندمدت، بسیاری در حال بررسی تغییر در زنجیره‌های ارزش جهانی و انتقال تولید به آمریکا یا کشورهایی هستند که ممکن است مشمول تعرفه‌ها نشوند.

در میان شرکت‌هایی که فروش به ایالات متحده ندارند، بسیاری معتقدند ممکن است به‌طور غیرمستقیم تحت تأثیر قرار گیرند. آن‌ها به‌ویژه نگران نوسانات قیمتی هستند، زیرا نرخ ارز ممکن است بر خریدهای دلاری اثر بگذارد و قیمت کالاها در بازار جهانی افزایش یابد. همچنین برخی نگران کاهش فعالیت صنعتی هستند که می‌تواند به‌طور کلی بر وضعیت اقتصادی تأثیر بگذارد. اگر تعرفه‌هایی علیه اتحادیه اروپا و واکنش‌های متقابل اروپایی وضع شود، انتظار می‌رود تأثیرات بیشتری بر این شرکت‌ها وارد شود. یکی از مدیران تجاری می‌گوید: «اگر موانع تجاری بیشتر شود، با چالش‌های بیشتری مواجه خواهیم شد».

تأثیر بر اقتصاد سوئد وابسته به نحوه طراحی و گستره تعرفه‌هاست

عوامل مختلفی بر میزان تأثیرگذاری تعرفه‌های بیشتر بر رشد اقتصادی و تورم سوئد تأثیر می‌گذارند. تأثیر بر رشد اقتصادی عمدتاً بستگی دارد به اینکه ایالات متحده بر کدام محصولات اتحادیه اروپا تعرفه وضع کند و اینکه صادرات سوئد به آمریکا تا چه میزان کاهش یابد. اما رشد اقتصادی سوئد می‌تواند از طریق کانال‌های دیگر نیز تحت تأثیر قرار گیرد. از سوی دیگر، تأثیر بر تورم بستگی به نحوه واکنش اتحادیه اروپا با اعمال تعرفه بر کالاهای آمریکایی دارد.

تأثیر بر تورم همچنین بستگی دارد به اینکه کدام کالاهای آمریکایی مشمول تعرفه می‌شوند. اگر این کالاها بیشتر شامل کالاهای مصرفی باشند، اثرگذاری بر تورم سریع‌تر خواهد بود؛ در حالی که اگر اقلام واسطه‌ای باشند، تأثیر آن دیرتر خواهد بود. در نهایت، تأثیر بر تورم نیز به میزان و سرعتی که واردکنندگان هزینه‌ها را به مصرف‌کننده منتقل می‌کنند، بستگی دارد که خود تحت تأثیر عواملی چون سطح تقاضا در اقتصاد قرار دارد.

در مذاکرات مربوط به واکنش اتحادیه اروپا به تعرفه‌های آمریکا، سوئد برای معافیت پنج کالای خاص تلاش کرده است. دولت سوئد استدلال کرده است که کالاهایی که برای صنعت سوئد اهمیت دارند باید از تعرفه‌ها معاف شوند. این تلاش‌ها نتیجه داده است. با این حال، طبق گفته بنجامین دوسا وزیر تجارت خارجی، سه مورد از این کالاها اکنون از فهرست نهایی معافیت‌ها حذف شده‌اند. با این وجود، دوسا این را یک پیروزی برای سوئد در مذاکرات می‌داند.

سوئد توانسته است با حذف کائولن از فهرست اتحادیه اروپا، موفقیت نسبی به دست آورد. کائولن در تولید برخی کاغذها و محصولات دیگر به کار می‌رود. خارج شدن این محصول از فهرست اتحادیه اروپا برای سوئد اهمیت فراوانی داشت، زیرا حدود ۵۰ درصد واردات سوئد از ایالات متحده آمریکا را تشکیل می‌دهد.