گام‌های تازه سوئد به سوی انرژی هسته‌ای جدید

برای نخستین بار در ۴۰ سال گذشته، نیروگاه هسته‌ای جدیدی در سوئد ساخته می‌شود؛ این موضوع در جریان یک نشست خبری از سوی دولت سوئد اعلام شد.

در گام نخست، شرکت واتن‌فال[1] قصد دارد حدود ۱۵۰۰ مگاوات ظرفیت جدید هسته‌ای به نیروگاه رینگ‌هالس اضافه کند. دولت نیز قصد دارد در این پروژه سرمایه‌گذاری کند و چندین شرکت صنعتی سوئدی برنامه دارند به‌عنوان سهام‌دار به آن بپیوندند. پارلمان سوئد در ۲۱ مه ۲۰۲۵ چارچوب حمایتی دولت برای سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های هسته‌ای جدید را تصویب کرد (وام‌های دولتی به علاوه سازوکار تقسیم ریسک/بازده). قانون از ۱ اوت ۲۰۲۵ لازم‌الاجراست و شرکت‌ها می‌توانند از همین تاریخ درخواست دهند. این بسته عملا قفل مالی پروژه‌های جدید را باز می‌کند. دولت سوئد تصمیم گرفته تا سال ۲۰۳۵ معادل دو رآکتور بزرگ جدید و تا سال ۲۰۴۵ معادل حداقل ده رآکتور عظیم‌مقیاس احداث کند. بر اساس لایحه دولت، دولت سوئد بخشی از ریسک ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید را بر عهده می‌گیرد؛ از جمله اعطای وام‌های ترجیحی دولتی و تضمین قیمت برق ثابت برای ۴۰ سال به شرکت‌ها.

واتن‌فال اکنون کارهای گسترده‌ای در پیش دارد تا این پروژه را به‌صورت مرحله‌به‌مرحله تکمیل کند؛ از جمله فرایندهای لازم برای اخذ مجوز و همچنین بررسی کمک‌های دولتی. به‌منظور فراهم کردن شرایط برای سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در رآکتورهای جدید، دولت حمایت‌های مالی متناسب با ریسک این سرمایه‌گذاری‌ها را در نظر گرفته و هم‌زمان روند صدور مجوز برای رآکتورهای هسته‌ای را تسهیل کرده است.

این طرح شامل ساخت نیروگاه هسته‌ای جدید با ظرفیت تقریبی ۱۵۰۰ مگاوات در مرحله نخست و امکان ساخت ۱۰۰۰ مگاوات دیگر در مرحله بعدی است. دولت و حزب دموکرات‌های سوئد با ارائه حمایت‌های دولتی شرایط تجاری لازم برای سرمایه‌گذاری در انرژی هسته‌ای جدید را فراهم کرده‌اند.

واتن فال در مسیر اجرای مرحله‌به‌مرحله این پروژه، کار گسترده‌ای پیش رو دارد که شامل بررسی‌های لازم برای اخذ مجوزها و همچنین ارزیابی‌های مربوط به کمک‌های دولتی خواهد بود.

به‌منظور ایجاد شرایط مناسب برای سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در رآکتورهای هسته‌ای جدید، دولت حمایت‌های مالی دولتی را متناسب با ریسک چنین سرمایه‌گذاری‌هایی ارائه کرده است. هم‌زمان، دولت روند بررسی و صدور مجوز برای رآکتورهای هسته‌ای را تسهیل و تسریع کرده است.

شرط اصلی تصمیم واتنفال برای پیشبرد این طرح، جهت‌گیری سیاسی جدید دولت با محوریت حمایت‌های دولتی از سرمایه‌گذاری در انرژی هسته‌ای و ساده‌سازی فرایند صدور مجوزها بوده است.

شرکت واتن‌فال اعلام کرده است که شرکت آمریکایی جی‌ای ورنووا[2] یا شرکت بریتانیایی رولزرویس اس‌ام‌آر[3]    برای ساخت رآکتورهای جدید در نیروگاه رینگ‌هالس انتخاب خواهند شد. علاوه بر این، تصمیم گرفته شد به جای رآکتورهای بزرگ سنتی، از رآکتورهای کوچک مدولار[4] استفاده شود.

از نظر فناوری، تصمیم برای سرمایه‌گذاری بر روی فناوری مدولار تصمیمی خردمندانه به نظر می‌رسد. بسیاری از پروژه‌های ساخت رآکتورهای بزرگ در قرن بیست‌ویکم با مشکلاتی روبه‌رو شدند، در حالی که رآکتورهای  مدولار می‌توانند سریع‌تر و با هزینه کمتر ساخته شوند. هرچند این فناوری هنوز نوپا است و ریسک‌هایی دارد، اما سوئد نخستین کشور در این مسیر نیست. نخستین رآکتور تجاری مدولار جهان در چین در حال ساخت است؛ کانادا اولین کشور غربی بود که تصمیم مالی در این زمینه گرفت، و در اروپا نیز کشورهایی چون استونی، بریتانیا و فرانسه برنامه‌های پیشرفته‌ای دارند.

اینکه فناوری رآکتورهای مدولار انتخاب شده است، می‌تواند شانس دستیابی به یک توافق سیاسی گسترده را نیز افزایش دهد؛ موضوعی که اولف کریسترسون در نشست خبری دست همکاری برای آن دراز کرد و جامعه کسب‌وکار نیز خواستار آن بوده است. هزینه‌های کمتر، زمان ساخت کوتاه‌تر، انعطاف‌پذیری بیشتر و نیاز به محدوده‌های ایمنی کوچکتر در مقایسه با رآکتورهای بزرگ، می‌تواند انرژی هسته‌ای جدید را برای منتقدان هسته‌ای در حزب سوسیال‌دموکرات و حزب مرکز قابل‌پذیرش‌تر سازد.

در غیر این صورت، آن‌ها مجبور خواهند شد پاسخ روشنی درباره گزینه‌های جایگزین ارائه دهند. انتظار می‌رود تقاضای برق در سوئد در دهه‌های آینده به‌شدت افزایش یابد، در حالی که بخش زیادی از تولید فعلی به پایان عمر فنی خود نزدیک می‌شود. علاوه بر این، اختلاف شدید قیمت برق در کشور، به‌طوری که میانگین قیمت در جنوب سوئد در ماه اوت تاکنون ده برابر بیشتر از نورلاند بوده، به هیچ عنوان قابل‌دوام نیست.

افزایش تولید برق که به‌طور متوازن در سراسر کشور توزیع شود، و ایجاد ثبات در قیمت و شبکه برق، برای رقابت‌پذیری سوئد حیاتی است. 

 [1] Vattenfall

[2] GE Vernova

[3] Rolls-Royce SMR

[4] Small Modular Reactor (SMR)