صادرات تونس به اروپا در 2024 و چشم‌اندازهای 2025
ارزش صادرات تونس به اتحادیه اروپا در سال 2024 به بیش از 42 میلیارد دینار تونسی رسید، که 69 درصد از کل صادرات این کشور را تشکیل می‌دهد. تونس در سال 2024 با اتحادیه اروپا دارای مازاد تجاری به ارزش 7.7 میلیارد دینار بود، که عمدتاً تحت تأثیر مبادلات با فرانسه، آلمان و ایتالیا بود. با این حال، داده‌های اولیه سال 2025 نشان می‌دهد که صادرات به اتحادیه اروپا در دو ماه اول سال کاهش 6.9 درصدی داشته است، که این موضوع لزوم تنوع‌بخشی به بازارهای هدف را ضروری می‌کند.
عملکرد تجاری با اتحادیه اروپا در سال 2024
اتحادیه اروپا به عنوان شریک تجاری اصلی تونس عمل می‌کند، به طوری که در سال 2024 بزرگ‌ترین سهم از مبادلات تجاری این کشور را چه از نظر صادرات و چه واردات به خود اختصاص داد. داده‌های منتشر شده توسط وزارت تجارت تونس نشان می‌دهد که اتحادیه اروپا حدود 69 درصد از کل صادرات تونس و 43 درصد از واردات را در سال گذشته به خود اختصاص داده است. این اعداد نشان‌دهنده رابطه اقتصادی نزدیک و وابستگی تجاری زیاد به بازارهای اروپایی در اقتصاد تونس است.
تونس در سال 2024 با اتحادیه اروپا مازاد تجاری قابل توجهی به ارزش 7.7 میلیارد دینار داشت، که این مازاد از نظر اقتصادی به تقویت وضعیت تونس کمک می‌کند و از شدت کسری تجاری کلی می‌کاهد. این مازاد به دلیل مبادلات با سه کشور اروپایی اصلی حاصل شد: فرانسه با مازاد 5.1 میلیارد دینار، آلمان با مازاد 2.1 میلیارد دینار، و ایتالیا با مازاد 1.9 میلیارد دینار. این داده‌ها نشان می‌دهد که این سه کشور از شرکای تجاری استراتژیک تونس هستند.
با وجود افزایش ارزش صادرات کل تونس در سال 2024، که به حدود 62.07 میلیارد دینار رسید، اما وضعیت کلی تراز تجاری تونس کسری نگران‌کننده‌ای را ثبت کرد. واردات با افزایش 2.3 درصدی به 81 میلیارد دینار رسید، که منجر به افزایش کسری تجاری ملی به 10.9 درصد شد و به 18.9 میلیارد دینار رسید، در حالی که در سال 2023 این رقم 17 میلیارد دینار بود. همچنین شاخص پوشش صادرات برای واردات از 78.4 درصد در سال 2023 به 76.6 درصد در سال 2024 کاهش یافت.
عملکرد بخش‌های صادراتی
بخش‌های صادراتی تونس در سال 2024 عملکرد متفاوتی داشتند، به طوری که برخی از بخش‌ها رشد قابل توجهی را تجربه کردند، در حالی که برخی دیگر با کاهش مواجه شدند. از بین بخش‌هایی که عملکرد مثبتی داشتند، بخش محصولات کشاورزی و غذایی رشد 14.6 درصدی را ثبت کرد، که این رشد به دلیل افزایش صادرات روغن زیتون و خرما بود. همچنین بخش صنایع مکانیکی و الکتریکی رشد 1.2 درصدی را به دلیل افزایش تقاضا از بازارهای اروپایی برای قطعات صنعتی تونس تجربه کرد. بخش انرژی نیز رشد اندک 0.5 درصدی داشت.
در مقابل، بخش فسفات و مشتقات آن با کاهش قابل توجه 26.3 درصدی مواجه شد، که این کاهش به دلیل مشکلات لجستیکی و تولیدی بود. همچنین بخش نساجی، پوشاک و چرم کاهش 4.8 درصدی را تجربه کرد، که این کاهش به دلیل رقابت شدید در بازارهای جهانی بود.
چشم‌انداز صادرات تونس در سال 2025
داده‌های اولیه سال 2025 نشان می‌دهد که صادرات تونس به اتحادیه اروپا در دو ماه اول سال کاهش 6.9 درصدی را تجربه کرده است. این کاهش شامل شرکای تجاری اصلی تونس نیز شده است، مانند فرانسه که کاهش 7.9 درصدی در صادرات را ثبت کرد، ایتالیا با کاهش 3 درصدی، و اسپانیا با کاهش شدید 43.9 درصدی.
در مقابل، صادرات به برخی از کشورهای اروپایی دیگر رشد کرد، به طوری که صادرات به آلمان رشد قابل توجه 10.7 درصدی را تجربه کرد، و هلند با افزایش قابل توجه 34 درصدی. این نوسان در عملکرد صادرات بین بازارهای مختلف اروپایی نشان می‌دهد که فرصت‌هایی برای تنوع جغرافیایی در اتحادیه اروپا وجود دارد و می‌توان از این فرصت‌ها برای کاهش وابستگی به بازارهای سنتی استفاده کرد.
چالش‌های آینده
صادرات تونس به اتحادیه اروپا در سال 2025 با چالش‌های متعددی مواجه است، از جمله رکود اقتصادی جهانی و چالش‌های اقتصادی که اروپا با آن مواجه است، مانند تورم و افزایش قیمت انرژی، که ممکن است بر تقاضا برای واردات تأثیر منفی بگذارد. همچنین تونس با رقابت فزاینده‌ای از کشورهای دیگر مانند مغرب و ترکیه در بخش‌های اصلی مانند نساجی و صنایع مکانیکی مواجه است.
ادامه مشکلات ساختاری در بخش فسفات و کاهش رقابت‌پذیری بخش نساجی چالش‌های بزرگی هستند که می‌توانند بر عملکرد صادرات در سال 2025 تأثیر بگذارند. علاوه بر این، شرایط آب و هوایی ممکن است بر صادرات محصولات کشاورزی و غذایی، به ویژه روغن زیتون، تأثیر بگذارد. این چالش‌ها لزوم مداخلات دولتی و اصلاحات ساختاری را برای تقویت رقابت‌پذیری بخش‌های صادراتی اصلی نشان می‌دهد.
فرصت‌های نوظهور
با وجود چالش‌هایی که ذکر شد، تونس می‌تواند از برخی فرصت‌های نوظهور برای تقویت صادرات خود در سال 2025 استفاده کند. از مهم‌ترین این فرصت‌ها، گسترش به سمت بازارهای اروپای شرقی و افزایش تمرکز بر کشورهای مانند لهستان و جمهوری چک، که به عنوان بازارهای امیدبخش به دلیل رقابت کمتر در مقایسه با بازارهای سنتی شناخته می‌شوند.
داده‌های اخیر این گرایش را تأیید می‌کنند، به طوری که صادرات تونس به جمهوری چک در سال 2024 در مقایسه با سال 2023 افزایش 33 درصدی را تجربه کرد و به حدود 400 میلیون دینار رسید، در حالی که واردات با کاهش 5 درصدی به حدود 500 میلیون دینار رسید، بر اساس داده‌های منتشر شده توسط مرکز توسعه صادرات. مبادلات تجاری دو جانبه در سال 2024 به 892.5 میلیون دینار رسید، و جمهوری چک به عنوان رقیب 20م و تأمین‌کننده 25م برای تونس در سال 2024 شناخته شد.
علاوه بر این، تونس می‌تواند از تقاضای رو به افزایش آلمان و هلند برای افزایش صادرات خود به سطوح رکوردی استفاده کند، به ویژه با افزایش توجه اروپا به محصولات پایدار و دوستدار محیط زیست. این گرایش نشان‌دهنده تغییر در الگوهای مصرف اروپایی به سمت محصولات پایدارتر است، که فرصتی برای تولیدکنندگان تونسی برای انطباق با این نیازها و پاسخگویی به تقاضای رو به افزایش است.
تنوع شرکای تجاری
در سال‌های اخیر، تونس تلاش کرده است تا شرکای تجاری خود را متنوع کند و روابط خود را با چین و روسیه، به ویژه در زمینه فسفات و محصولات کشاورزی، تقویت کند. با این حال، اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین مقصد صادرات تونس است. این گرایش به سمت تنوع شرکای تجاری استراتژی درستی برای کاهش ریسک‌های مرتبط با وابستگی زیاد به یک بازار است.
با وجود تمرکز زیاد بر بازار اروپایی، تقویت صادرات به اتحادیه اروپا به معنای کاهش مبادلات تجاری با چین و روسیه نیست، و تمرکز بر اتحادیه اروپا منابعی را برای توسعه روابط با این کشورها کاهش نمی‌دهد. این رویکرد متوازن در روابط تجاری می‌تواند به تونس کمک کند تا ثبات اقتصادی بیشتری را تجربه کند و تأثیر نوسانات بازار جهانی را کاهش دهد.
تأثیرات اقتصادی و سیاسی
توسعه‌های صحنه تجاری تونس انعکاسات مهمی در سطوح اقتصادی و سیاسی دارد. از نظر اقتصادی، مازاد تجاری با اتحادیه اروپا منبع مهمی از ارز خارجی است که به بهبود تراز پرداخت‌ها و ثبات ارزش دینار تونسی کمک می‌کند. همچنین رشد صادرات در برخی بخش‌ها به ایجاد فرصت‌های شغلی و تحریک رشد اقتصادی در این بخش‌ها کمک می‌کند.
از نظر سیاسی، روابط تجاری قوی با اتحادیه اروپا روابط سیاسی و دیپلماتیک بین تونس و کشورهای عضو اتحادیه را تقویت می‌کند. این روابط می‌توانند به حمایت سیاسی و اقتصادی در مجامع بین‌المللی ترجمه شوند و جایگاه تونس را به عنوان شریک استراتژیک اتحادیه اروپا در منطقه مدیترانه تقویت کنند.