محبوبیت تجارت اعتبارات کربن در کشاورزی بلغارستان
اعتبارات کربن به یکی از ابزارهای کلیدی در مبارزه با تغییرات آب و هوایی، هم در سطح اروپا و هم در سطح جهانی، تبدیل شده است. هر سال که می‌گذرد، این موضوع بیش از پیش در اولوایت کمیسیون اروپا قرار می‌گیرد، زیرا کشاورزی سهم قابل‌توجهی در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد. بر اساس داده‌های یورواستات تا سال 2022، این بخش در میان سه تولیدکننده بزرگ گازهای گلخانه‌ای قرار دارد که منجر به افزایش اقدامات اتحادیه اروپا در این زمینه شده است.
چالش‌های مدرن کشاورزی و حفاظت از محیط زیست مستلزم رویکردهای نوآورانه و شیوه‌های پایدار است. کشاورزی احیاکننده به‌عنوان راه‌حلی مؤثر، خاک را به مخزنی برای جذب و ذخیره کربن تبدیل کرده و به کاهش تغییرات آب و هوایی کمک می‌کند. این روش‌ها، با تمرکز بر احیای سلامت خاک، توانایی طبیعی آن را برای جذب و ذخیره کربن افزایش می‌دهند. رویکردهای مشابه می‌توانند به ایجاد اکوسیستم‌هایی پایدارتر و انعطاف‌پذیرتر کمک کنند. یکی از گزینه‌های موجود برای کشاورزان اروپایی، اعتبارات کربن است که نه‌تنها آن‌ها را قادر می‌سازد نقشی کلیدی در مبارزه با تغییرات آب و هوایی ایفا کنند، بلکه مزایای اقتصادی نیز برای کسب‌وکارشان به همراه دارد.
در بلغارستان، این بازار هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد اما از پتانسیل بالایی برخوردار است. در حال حاضر، برنامه‌هایی وجود دارد که از ارزیابی اولیه و اجرای شیوه‌های مطلواب تا تأیید اعتبارات کربن، پشتیبانی جامعی ارائه می‌دهد. این برنامه‌ها به کشاورزان کمک می‌کنند تا جریان‌های درآمدی جدیدی ایجاد کرده، سودآوری و پایداری مزارع خود را افزایش دهند و هم‌زمان به آینده‌ای سبزتر کمک کنند.
اعتبارات کربن چیست؟
اعتبارات کربن ابزارهای مالی هستند که به سازمان‌ها و شرکت‌ها امکان می‌دهند انتشار دی‌اکسید کربن خود را با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های کاهش گازهای گلخانه‌ای جبران کنند. زمانی که یک شرکت یک اعتبار کربن خریداری می‌کند، معمولاً از دولت مجوز انتشار یک تن گاز دی‌اکسید کربن را دریافت می‌کند.
بازارهای کربن در عمل انتشار دی‌اکسید کربن را به یک کالا تبدیل می‌کنند، به این صورت که با تعیین قیمت برای آن، انگیزه‌ای اقتصادی برای کاهش انتشار ایجاد می‌شود. در بازار کربن، دو نوع سیستم مجزا برای فروش اعتبارات کربن وجود دارد:
بازار تنظیم‌شده – که توسط مقررات سقف و تجارت در سطح منطقه‌ای و کشوری تعریف شده است.
بازار داوطلبانه – جایی که مشاغل و افراد، به‌صورت اختیاری، برای جبران انتشار کربن خود اعتبار خریداری می‌کنند.
اعتبارات کربن چگونه کار می‌کنند؟
سازمان ملل متحد UN تعداد معینی اعتبار کربن را به کشورها اختصاص می‌دهد و هر کشور مسئول صدور، نظارت و گزارش سالانه وضعیت این اعتبارات است. دولت‌ها به شرکت‌ها اجازه می‌دهند تا مقدار مشخصی گازهای گلخانه‌ای منتشر کنند، اما اگر میزان انتشار از حد مجاز فراتر رود، شرکت‌ها ملزم به خرید اعتبار کربن خواهند بود. در صورتی که یک شرکت اعتبارات بیشتری خریداری کند، می‌تواند مازاد آن را در بورس یا بازار کربن به فروش برساند. این سیستم معمولاً با نام سقف و تجارت cap-and-trade شناخته می‌شود.
اعتبارات کربن از طریق پروژه‌هایی مانند کاشت درخت، ذخیره کربن در خاک حذف کربن از جو یا ساخت مزارع بادی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشورهای فقیرتر ایجاد می‌شود. این پروژه‌ها به ازای هر تن متریک کاهش یا حذف انتشار گازهای گلخانه‌ای، یک اعتبار دریافت می‌کنند. کشورها و شرکت‌ها می‌توانند با خرید این اعتبارات، به اهداف اقلیمی خود دست یابند.
در اینجا یک مثال آورده شده است:
فرض کنید دو شرکت، شرکت 1 و شرکت 2، هرکدام مجاز به انتشار حداکثر 300 تن کربن هستند. با این حال، شرکت 1 در مسیر انتشار 400 تن کربن در سال جاری قرار دارد، در حالی که شرکت 2 تنها 200 تن کربن منتشر خواهد کرد. برای جلوگیری از جریمه و پرداخت مالیات اضافی، شرکت 1 می‌تواند با خرید اعتبار از شرکت 2، که به دلیل انتشار 100 تن کمتر از حد مجاز خود فضای اضافی دارد، انتشار 100 تن CO2 اضافی خود را جبران کند. ارزش بازار داوطلبانه انتشار کربن در سال گذشته حدود 1.4 میلیارد دلار بود، اما پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2030 به 10 تا 35 میلیارد دلار افزایش یابد، بسته به میزان تعهد کشورها به اهداف تغییرات آب و هوایی.
کیفیت اعتبارات کربن
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های بازار اعتبارات کربن، کیفیت این اعتبارات است. با رشد بازار، نیاز به روش‌های کارآمدتر برای کسب و تأیید اعتبارات کربن افزایش یافته و تقاضا برای راه‌حل‌های مرتبط با کربن بیشتر شده است. با تکامل این صنعت، تمرکز از کمیت به کیفیت تغییر کرده است. شرکت‌ها به دنبال اعتباراتی هستند که تضمین کند هزینه‌ای که پرداخت می‌کنند، صرف حذف واقعی کربن از جو می‌شود، نه صرفاً دریافت یک گواهی. در عین حال، مشارکت در یک برنامه معتبر کشاورزی کربن فرصتی واقعی برای کشاورزان فراهم می‌کند تا درآمد خود را افزایش داده و به پایداری دست یابند.
در همین راستا، کمیسیون اروپا پیشنهادی برای چهار معیار واضح کیفیت ارائه کرده است که تحت نام اختصاری QU.A.L.ITY شناخته می‌شود:
QU کمیّت: فعالیت‌های ترسیب کربن باید به دقت اندازه‌گیری شده و مزایای مشخص و قابل سنجشی ارائه دهند.
A اضافه بودن: این فعالیت‌ها باید فراتر از شیوه‌های استاندارد و الزامات قانونی باشند.
L ذخیره‌سازی طولانی‌مدت: کربن جدا شده باید تا حد امکان ذخیره شود و خطر انتشار مجدد آن به حداقل برسد.
ITY پایداری: این فعالیت‌ها باید تأثیری خنثی یا مثبت بر سایر اهداف زیست‌محیطی داشته باشند.
از 27 دسامبر 2024، مقررات EU 2024/3012 برای ایجاد چارچوب گواهی اتحادیه اروپا در زمینه ترسیب کربن پایدار، کشاورزی کربن و ذخیره کربن در محصولات به اجرا درآمده است.
وضعیت در بلغارستان
بسیاری از شرکت‌های بلغاری در بخش‌های انرژی، حمل و نقل و کشاورزی به مکانیزم اعتبارات کربن علاقه‌مند شده‌اند. بااین‌حال، چالش کیفیت همچنان وجود دارد—آن‌ها فقط یک گواهینامه نمی‌خواهند، بلکه به دنبال اعتبارات کربنی هستند که از طریق اقدامات پایدار و ابتکارات زیست‌محیطی تولید شده باشند. بنابراین، توصیه می‌شود که شرکت‌ها به دنبال تأمین‌کنندگانی باشند که فرآیندهای تأیید، نظارت، گزارش‌دهی و صدور گواهینامه دقیقی ارائه دهند و شفافیت، یکپارچگی و اصالت را تضمین کنند تا اعتماد خریداران و سرمایه‌گذاران جلب شود.
کارشناسان صنعت پیشنهاد می‌کنند از تکنیک‌های نظارت پیشرفته و اندازه‌گیری‌های مستقیم برای ارزیابی دقیق میزان کربن و کاهش انتشار استفاده شود.
در حوزه کشاورزی، آزمایش‌های آزمایشگاهی نمونه‌های خاک به تعیین دقیق محتوای کربن کمک کرده و اجرای شیوه‌هایی را که به افزایش کربن خاک منجر می‌شوند، تسهیل می‌کند. برخی از تأمین‌کنندگان نیز سیستم‌های ردیابی ارائه می‌دهند که امکان پیگیری هر اعتبار کربن را تا محل دقیق تولید آن در یک مزرعه فراهم می‌کند و شفافیت و مسئولیت‌پذیری بی‌نظیری را تضمین می‌نماید. لینک منبع