پروژه ولگا واثرات آن برتوسعه اقتصادی استان آستراخان

مسیر بزرگ رودخانه ولگا یک مسیر بین منطقه ای است که از منطقه فدرال ولگا بخش شمالی (مسکو) عبور می‌کند. این پروژه در پاییز سال 2017 فعالیت خود را آغاز نمود. از اواسط سال 2021 این پروژه توسعه یافته و 14 منطقه فدرال ولگا و بیش از 5 شهر با جمعیت بالای یک میلیون نفر، 7 فرودگاه بین‌المللی، 3 مکان میراث جهانی یونسکو و 5 استراحت گاه فدرال را تحت پوشش قرارداده است.

برنامه توسعه جامع اقتصادی و اجتماعی حوزه رودخانه ولگا شامل 16 منطقه فدراسیون روسیه می‌باشد. مناطق واقع در مسیر  رودخانه ولگا  که در پروژه مذکور وجود دارند ، شامل: استان‌های مسکو، آستراخان ، تویر، یاروسلاول، کاستروما، ایوانُوا، اولیانوفسک، ساراتوف، ولگاگراد، بریانسک ، پینزا و همچنین جمهوری‌های داغستان ، چوواشیا ، کالمیکیا و تاتارستان می‌باشند.

هدف از اجرای این پروژه توسعه متناسب و متوازن تمام مناطق واقع در رودخانه ولگا می‌باشد. برنامه و هدف بلند مدت پروژه « راه بزرگ ولگا » این است که مناطق حوزه ولگا با جمعیت 60 میلیون نفر (یک سوم جمعیت کشور) را به یکدیگر متحد نماید. در این منطقه حدود 45 درصد شرکت های صنعتی و 50 درصد شرکت های کشاورزی روسیه متمرکز شده است. اهداف برنامه‌های جامع شامل بهبود وضعیت رودخانه ولگا و محیط زیست آن، افزایش جذابیت سرمایه گذاری و گردشگری مناطق و بازسازی واحدهای زیرساخت حمل و نقل می‌باشد اما در حوزه آستراخان اجرای این پروژه بهبود اکولوژی ولگا، تامین آب سالم برای اهالی آستراخان، توسعه صنایع کشتی سازی، افزایش حمل بار و مسافر از جمله مهمترین اهداف می‌باشد . همچنین توسعه برنامه « راه بزرگ ولگا» می‌تواند زمینه توسعه همکاری‌های اجتماعی و اقتصادی استان آستراخان با مناطق حوزه رودخانه ولگا و مرکز روسیه را فراهم نماید.

 ریاست کارگروه پروژه مذکور در استان آستراخان بر عهده آقای ایگور بابوشکین استاندار آستراخان می‌باشد .  ایگور بابوشکین استاندار آستراخان در گزارش اخیر خود به ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری فدراسیون روسیه بر ضرورت تهیه برنامه « راه بزرگ ولگا » تأکید نمود. ایجاد اپراتور واحد کریدور بین المللی حمل و نقل «شمال- جنوب» از اهمیت ویژه ای برخوردار می‌باشد چرا که مناطق واقع در رودخانه ولگا با استفاده از خدمات این اپراتور از این پس قادر خواهند بود محصولات خود را در کشورهای آسیای مرکزی و آسیای جنوب-شرقی در مسیر کریدور بین المللی حمل و نقل «شمال-جنوب» توزیع نمایند. منطقه « ویژه اقتصادی لوتوس آستراخان » می‌تواند نقش اپراتور این کریدور را ایفاء نماید. منطقه لوتوس آستراخان در زمینه همکاری با ساختارهای دولتی، محافل بازرگانی و اتحادیه‌های ایران، هند، ترکمنستان و سایر کشورها تجربیات زیادی دارد. درحال حاضر به دلیل فقدان سرویس واحد (یکپارچه) در کریدور بین المللی حمل و نقل « شمال- جنوب»، شرکت های لجستیک ناچار به استفاده از مسیرهای طولانی و هزینه بر می‌باشند.

یک پروژه دیگر در زمینه ساخت کمربندی شمالی آستراخان که باعث افزایش بهره وری کریدور بین المللی حمل و نقل « شمال- جنوب» می‌شود ، اکنون در  دست اجرا قرار دارد.

در تاریخ 9 مرداد 1403 آقای ایگور بابوشکین استاندار استان آستراخان در ملاقات با آقای الکسی دیومین دستیار رئیس جمهور روسیه جزئیاتی از اجرای بعضی از تصمیمات در چارچوب کارگروه برنامه "راه بزرگ ولگا" وابسته به شورای دولتی روسیه را تشریح نمود. به گفته آقای ایگور بابوشکین استاندار آستراخان، نقش استان آستراخان در فدراسیون روسیه به صورت چشمگیری افزایش یافته است. این استان همکاری‌های بازرگانی و بشردوستانه با کشورهای حوزه خزر را دنبال می نماید و خوشه صنعتی خزر آستراخان (واقع در جوار بندر اولیا 106 کیلومتری شهر آستراخان) که به مرکز حمل بار کریدور بین المللی «شمال – جنوب» تبدیل خواهد شد، ایجاد گردیده است و همچنین در مجاور بندر مذکور بزرگترین مرکز کانتینری در دریای خزر با پایانه‌های جدید فرآوری غلات و روغن نباتی نیز در دست ساخت می‌باشد.

در همین راستا ایجاد مرکز واحد گردشگری نیز در مرکز توجه قرار دارد. توسعه گردشگری تفریحی و قایقرانی و برنامه ریزی عملیات بازسازی و احداث زیرساخت جدید گردشگری دریایی در شهرهای آستراخان، ماخاچ قلعه و دربند در دستور کار این برنامه قرار دارد. گردشگری رودخانه ای یکی از زمینه‌های پیشرو صنعت گردشگری می‌باشد، گروههای هدف جذب گردشگری رودخانه ای، افراد بالاتر از 50 سال و خانواده‌ها هستند. در سال 2022 تورهای رودخانه ای به میزان 30 درصد نسبت به سال 2021 رشد پیدا کرده است. تقاضا برای گردشگری کروز و گردشگری فرهنگی یک روند جهانی است و برای ترویج بیشتر این محورها، احداث ناوگان گردشگری و بازسازی زیرساخت لازم می‌باشد. رودخانه ولگا به عنوان آبراه بزرگ بسیار جذاب است و مناطق حوزه رودخانه ولگا هنوز پتانسیل زیادی دارند.

به گفته آقای الدار ایدریسوف مدیر مرکز علمی و آموزشی توسعه منطقه ای  آکادمی ریاست جمهوری روسیه شعبه آستراخان، ظرفیت استان آستراخان به صنعت گردشگری محدود نمی‌شود موقعیت جغرافیایی استان آستراخان امکان توسعه زیرساخت حمل و نقل جهت تقویت همکاری با مناطق حوزه دریای خزر، کشورهای مشترک المنافع و ایران را فراهم می نماید. طی سال های اخیر میزان مبادلات تجاری از طریق کریدور بین المللی حمل و نقل  «شمال – جنوب» نیز افزایش یافته است.

برنامه «احیای جامع دلتای ولگا» شامل اقدامات لایروبی، پاکسازی آبراه‌ها و کانال ها از زباله‌های خانگی و صنعتی، آبیاری دریاچه‌های بیابانی می‌باشد. این اقدامات به افزایش ظرفیت های عبور راه‌های آبی، مساحت زمین‌های آبیاری و در نتیجه حجم تولید محصولات و بازتولید منابع طبیعی آبی منجر خواهد شد.

متاسفانه طبق گزارشها در حوزه‌های آبی استان آستراخان بیش از 150 کشتی غرق شده از سالهای گذشته وجود دارد. این کشتی‌ها بیرون از مرزهای آبراه‌های داخلی وجود دارند و البته مانع عبور کشتی‌ها نمی‌شوند اما بقایای این کشتی‌ها بر وضعیت محیط زیست و منابع آبی آن تأثیر می‌گذارند.

مقامات استان آستراخان همچنین افزودن مناطق جغرافیایی از جمله حوزه دریای خزر، بنادر دریایی آستراخان، ماخاچ قلعه و اولیا، کانال های دریایی ولگا- خزر، ولگا-دان و سفید-بالتیک،  رودخانه ولگا تا دوبنا و رودخانه کاما تا پرم، راه آبی ولگا – بالتیک تا خلیج فنلاند  برنامه فوق الذکر را دنبال می‌کنند. برنامه ریزی می‌شود که عنوان منطقه واحد ژئواستراتژیک « راه بزرگ ولگا» به مناطق قسمت اروپایی روسیه واقع در همجواری با حوزه‌های آبی فوق اعطا گردد. استاندار آستراخان اطمینان داد که کسب چنین عنوانی مسئله عدم تعادل و عدم توازن توسعه یافتگی بین مناطق رودخانه ولگا را برطرف نماید. با هدف حفظ تنوع زیستی و افزایش ذخایر منابع آبی حوزه رود ولگا باید شرایط جهت زیستگاه طبیعی و از جمله نظارت تخلیه آب و صید ماهی در دوره تخم ریزی فراهم شود.

شایان ذکر است:

اجرای پروژه «راه بزرگ ولگا» بر توسعه مناطق حوزه رود ولگا تأثیر مثبت خواهد گذاشت. مسیر حمل و نقل و لجستیک از طریق دریای خزر تاکنون از سوی تجار و صادرکنندگان چندان مورد توجه قرار نگرفته است درحالیکه تنوع بخشی زنجیره‌های لجستیک علاوه براینکه یکی از پیش زمینه‌های اصلی توسعه پایدار کسب و کار است بلکه می‌تواند قابل رقابت با مسیرهای سنتی و جایگزین آنان در شرایط بحرانی قلمداد گردد. فدراسیون روسیه پس از اعمال تحریم بخش های حمل و نقل خود از سوی آمریکا و غرب، نگاه جدی تری به دسترسی بازارهای صادراتی در مسیر جنوب و از طریق ایران مبذول داشته است .

اجرای این پروژه بزرگ می‌تواند بر توسعه اقتصادی- اجتماعی و جذابیت گردشگری استان آستراخان تاثیر مثبتی بگذارد. موقعیت جغرافیایی استان آستراخان عامل تعیین کننده در توسعه گردشگری دریایی می‌باشد. در حال حاضر ما شاهد احیای گردشگری کروز در استان آستراخان هستیم. هر ساله شرکت‌های کروز تعداد ورود کشتی گردشگری به استان آستراخان را افزایش می ‌دهند. اجرای پروژه « راه بزرگ ولگا » به حل و فصل مسائل زیرساختی که باعث محدود شدن گردشگری کروز در ولگا می‌گردد، کمک خواهد نمود.

کریدور بین المللی حمل و نقل "شمال- جنوب" می‌تواند نیروی محرکه پروژه « راه بزرگ ولگا» قلمداد گردد. استان آستراخان یکی از زنجیره کلیدی کریدور «شمال – جنوب» می‌باشد و توسعه آن باعث افزایش ظرفیت های موجود در بنادر آستراخان، توسعه کشتیرانی، تأمین کارخانجات کشتی سازی با سفارش های جدید و ایجاد فرصت های شغلی جدید خواهد گردید.

منبع:

https://astravolga.ru/news/gubernator-astrakhanskoy-oblasti-igor-babushkin-vstretilsya-s-pomoshchnikom-prezidenta-alekseem-dyum/

https://expert-club.online/news/astrakhanskaya-oblast-prinimaet-aktivnoe-uchastie-v-razrabotke-programmy-velikiy-volzhskiy-put