تولید محصولات کشاورزی به ویژه برنج در استان آستراخان

کشاورزی یکی از اهداف راهبردی استان آستراخان می‌باشد و تولید محصولات دامی و نباتی جایگاه بالایی را در این استان به خود اختصاص داده است.

بیش از 180 شرکت کشاورزی، حدود 3 هزار مزارع کشاورزی و کشتزارهای شخصی در استان آستراخان مشغول به فعالیت هستند. در سال 2023 میلادی شرکت های کشاورزی آستراخان 2.5 میلیون تن انواع سبزیجات، هندوانه و سیب زمینی را برداشت نمودند که نسبت به شاخص مشابه در سال گذشته 9 درصد بیشتر می‌باشد.

 کاشت برنج یکی از محورهای دارای اولویت در استان آستراخان قلمداد می‌شود. در سال گذشته میلادی حدود 8.2 هزار هکتار زمین زراعی جهت کشت برنج وجود داشته است. استان آستراخان قبل از فروپاشی اتحادیه شوروی یکی از بهترین مناطق پیشرو جهت کشت برنج بوده و توانسته تاکنون نیز این ظرفیت را حفظ نماید . طی سه سال آینده به کمک اجرای پروژه‌های سرمایه گذاری شرکت های روسی «آ.پ.ک. رسورس» و «لبیدی – آگرو» افزایش سطح کشت برنج برابر با 48 هزار هکتار با میزان تولید 185 هزار تن محصول برنامه ریزی شده است. پروژه سرمایه گذاری شرکت «آ.پ.ک رسورس» در اجرای برنامه‌های فوق جایگاه ویژه ای دارد و این شرکت در نظر دارد 14.1 میلیارد روبل (برابر با 165 میلیون دلار) در احیای مزارع برنج در مناطق کامیزیاکسکی و چرنویارسکی استان آستراخان سرمایه گذاری نماید.

نظر به شرایط آب و هوای مناسب در استان آستراخان، پرورش محصول برنج یکی از محورهای دارای چشم انداز روشن می‌باشد و به همین دلیل تصمیم گرفته شد پروژه سرمایه گذاری در زمینه ایجاد یک مجتمع کشاورزی تولید برنج تحت عنوان "سیستم برنج آستراخان" را بازسازی اساسی و سیستم های آبیاری مزارع را نوسازی نماید. اجرای پروژه فوق امکان افزایش مساحت کشت برنج به میزان 27 هزار هکتار را فراهم می نماید. در حال حاضر دسترسی به منابع آبی در این استان و رساندن آن به مزارع کشاورزی  به صورت مکانیزه و سازماندهی شده وجود ندارد. سیستم آبیاری استان آستراخان به میزان 99 درصد در وضعیت فرسوده قرار دارد و ظرفیت فعلی تأمین آبرسانی به مزارع کشاورزی، توان بیش از 10 درصد را ندارد. در ماه اکتبر سال گذشته میلادی (مهر - آبان) پروژه مجتمع کشاورزی تولید برنج تحت عنوان "سیستم برنج آستراخان" در شمول «پروژه سرمایه گذاری مهم» قرار گرفت.

  قیمت برنج با پوسته (کارخانه نرفته) در روسیه به 45 روبل (نیم دلار ) بابت یک کیلو می رسد لذا  سرمایه گذاری در کشت و پرورش برنج توجیه اقتصادی دارد. قیمت های جهانی برنج نیز در حال افزایش می‌باشد و از این رو تنظیم برنامه‌های درازمدت اهمیت دارد. در حال حاضر میانگین قیمت برنج محلی در بازار آستراخان بسته به درجه مرغوبیت آن از 110 روبل تا 180 روبل در نوسان می‌باشد ( هر دلار برابر با 95 روبل)

بنابر اعلام آقای میخائیل رادچینکو مدیر اجرایی اتحادیه برنج روسیه، کشت برنج یک تجارت سودآور است. سودآوری میانگین این محصول کشاورزی در سال گذشته 66 درصد بوده است. کشت محصولاتی مانند گندم و آفتابگردان بدلیل عوارض گمرکی صادراتی در مقایسه با کشاورزی برنج مقرون به صرفه نمی‌باشد. برنج یکی از اقلام سودآور و همچنین با تقاضای بالای بازار مصرف مواجه است .

به گفته آقای روسلان پاشایف وزیر شیلات و کشاورزی استان آستراخان، برنامه ریزی می‌شود از کل 27 هزار هکتار زمین‌های قابل کشت در استان آستراخان 20 تا 22 هزار هکتار جهت کشت برنج و گندم اختصاص داده شود . از این مقدار پیش بینی می‌گردد 146 هزار تن محصول برداشت شود که سهم برنج 112 هزار تن خواهد بود. علاوه بر این شرکت سرمایه گذاری «آ.پ.ک رسورس» قصد دارد دو کارخانه فرآوری غلات با ظرفیت 100 هزار تن با تولید شلتوک برنج به میزان 57 هزار تن و خوراک دام 21 هزار تن  راه اندازی نماید و در این صورت ارزش افزوده سرمایه گذاری تضمین می‌گردد و همچنین مالیات نیز در این استان باقی خواهد ماند. شایان ذکر است در حال حاضر ساقه یا جوانه برنج در خارج از استان آستراخان فرآوری می‌گردد. مقامات استان آستراخان و سرمایه گذاران تلاش می‌کنند زنجیره کشت - فرآوری برنج در استان آستراخان انجام گردد. برنامه‌های تولید برنج در استان آستراخان کشت سالانه 112 هزار تن ( 14 درصد از کل برنج روسیه) می‌باشد

چشم اندازهای تولید محصول برنج در آستراخان صرفا به گسترش مزارع کشت و افزایش میزان تولید محدود نمی‌شود. یکی از محورهای جدید، تولید برنج دانه بلند است که در روسیه هنوز تولید نمی‌شود و سالانه 210 تا 220 هزار تن برنج دانه بلند از خارج وارد می‌شود . هند 50 درصد نیازمندی روسیه در عرضه این نوع محصول را تأمین می نماید.

پراکندگی جغرافیایی مناطق اصلی کشت برنج در فدراسیون روسیه

بر اساس اطلاعات اتحادیه ملی برنج، برداشت ناخالص برنج در روسیه در سال 2023 بیش از 1.16 میلیون تن (برداشت میانگین 62.4 سنتنر از هر هکتار برابر با حدود 6 تن و 200 کیلو) می‌باشد. استان کراسنودار به عنوان بزرگترین تولید کننده برنج در فدراسیون روسیه شناخته می‌شود. بیش از 70 درصد تولید این محصول در استان کراسنودار متمرکز شده است. حدود 100 شرکت کشاورزی واقع در استان کراسنودار به کشت برنج مشغول هستند.

رتبه بندی مناطق فدراسیون روسیه از لحاظ برداشت برنج در سال 2023

استان کراسنودار در سال 2023 به طور میانگین بیش از 71 سنتنر از هر هکتار برنج برداشت نموده است. جمهوری داغستان با 31 هزار هکتار کشت برنج 156 هزار تن این محصول را کسب نموده است.

 یک مجموعه تولید برنج در جمهوری داغستان وجود دارد که در آن نگهداری، ذخیره سازی، خشک و پردازش برنج انجام می‌گردد. کل ظرفیت شرکت های فرآوری برنج 250 تن برای یک شیفت می‌باشد. مساحت کشت استان راستوف 14.5 هزار هکتار و برداشت آن به 86 هزار تن رسیده است.

تقاضای داخلی و خارجی

به دلیل کاهش میزان تولید در سال 2022 صادرات برنج از روسیه برای جلوگیری از کمبود محصول و افزایش قیمت متوقف گردیده است. سال های  2023 و 2022 نه تنها برای برنج‌کاران داخلی بلکه برای برخی از کشورها نیز دشوار بود. بر اساس اطلاعات مجله «The Economist»، سیلاب های سال گذشته در پاکستان - چهارمین صادرکننده بزرگ برنج جهان - باعث نابودی 15 درصد از محصول برنج در این کشور گردید.. هند کاهش 80 درصدی صادرات برنج را اعلام نمود. اگرچه کشور روسیه با میانگین میزان صادرات از 100 تا 120 هزار تن برنج در زمره بزرگترین صادرکنندگان قلمداد نمی‌شود، در شرایط افزایش جهانی قیمت، صادرات برنج برای تولید کنندگان برنج باصرفه بود اما تأمین نیازهای بازار داخلی از اهمیت ویژه ای برخوردار می‌باشد.

منابع:

1. https://www.agroinvestor.ru/companies/news/41335-apk-resurs-vlozhit-15-mlrd-rubley-v-risovyy-proekt-v-astrakhanskoy-oblasti/
2. https://www.agroinvestor.ru/markets/article/41973-apk-resurs-zalet-polya-pod-ris-kompaniya-planiruet-zaseyat-etoy-kulturoy-27-tys-ga-v-astrakhanskoy-o/
3. https://expertsouth.ru/articles/astrakhanskaya-oblast-khochet-voyti-v-chislo-liderov-v-risovodstve/
4. https://lotosgtrk.ru/news/astrakhanskaya-oblast-voshla-v-top-5-po-strane-po-proizvodstvu-risa/