کمبود نیروی کار، چالش مهم اقتصاد ایتالیا

ایتالیا اگرچه یکی از کشورهای پیشرو در منطقه‌ی یورو است اما با چالشی جدی در زمینه‌ی بازار کار روبرو شده است. کاهش جمعیت، افزایش سن و عدم تطابق بین عرضه و تقاضای مهارت‌ها، این کشور را با کمبود شدید نیروی کار مواجه کرده است. موسسات تحقیقاتی Legacoop و Prometeia در مطالعه‌ای با عنوان «بازار کار در ایتالیا - رکوردها و عدم تطابق‌ها» به بررسی این موضوع پرداخته اند.

بر اساس آخرین تحلیل‌های جمعیتی، تا سال 2030 ایتالیا سالانه به طور متوسط با کمبود 150 هزار نیروی کار روبرو خواهد بود. این کمبود به ویژه در میان نیروی کار مرد با نرخ 70 درصد، بیشتر به چشم می‌خورد. علت اصلی این موضوع، تفاوت فاحش بین تعداد افرادی است که وارد بازار کار می‌شوند (بیش از 450 هزار نفر) و تعداد افرادی که به دلایل مختلف از جمله بازنشستگی، از بازار کار خارج می‌شوند (بیش از 600 هزار نفر).

وضعیت یاد شده در حالی رخ می‌دهد که بازار کار ایتالیا در سال‌های اخیر با بهبودهایی نیز همراه بوده است. نرخ بیکاری از 9.1 درصد در سال 2020 به 6.9 درصد در سال 2024 کاهش یافته است. با این حال، همزمان با کاهش بیکاری، نرخ فرصت‌های شغلی خالی نیز به شدت افزایش یافته است. این موضوع نشان می‌دهد که بسیاری از مشاغل، خالی از نیروی کار مناسب هستند.

پیری جمعیت، عامل اصلی بحران

یکی از عوامل اصلی این بحران، افزایش پیری جمعیت در ایتالیا است. بر اساس پیش‌بینی‌ها، تا سال 2030 تعداد افراد بالای 65 سال حدود 1.5 میلیون نفر افزایش خواهد یافت، در حالی که تعداد افراد در سن کار (15 تا 64 سال) به همان میزان کاهش خواهد یافت. این موضوع فشار مضاعفی بر بازار کار وارد می‌کند. همچنین تخمین زده می‌شود که تا سال 2030، تعداد 805 هزار نفر از جمعیت ایتالیا کاسته شود.

عدم تطابق بین عرضه و تقاضای مهارت‌ها

علاوه بر کمبود نیروی کار، عدم تطابق بین مهارت‌های موجود و نیازهای بازار کار نیز مشکلی جدی است. در سال 2023، 40 درصد از شرکت‌های بخش خدمات و 9 درصد از شرکت‌های بخش تولید، کمبود نیروی کار ماهر را مانعی برای تولید خود اعلام کردند.

این عدم تطابق در سطوح مختلف تحصیلی متفاوت است. در خصوص کارگران با سطح تحصیلات پایین، کمبود نیروی کار وجود دارد. در حالی که برای کارگران با سطح تحصیلات بالا، مشکل عدم تطابق بین تخصص آن‌ها و نیاز بازار کار است. در میان رشته‌ها و گرایشهای دانشگاهای، در رشته‌هایی مانند اقتصاد، مهندسی و معماری، تقاضا برای فارغ‌التحصیلان بیشتر از عرضه است، اما در رشته‌هایی مانند علوم انسانی و روانشناسی، عرضه فارغ‌التحصیلان بسیار بیشتر از تقاضا است. (برای مثال در روانشناسی، عرضه نیروی کار چهار برابر تقاضا است.) در رشته‌های پزشکی و داروسازی، تقریبا توازن میان عرضه و تقاضای نیروی کار برقرار شده است.

مشکل جوانان NEET (جوانانی که نه تحصیل می‌کنند، نه کار می‌کنند و نه آموزش می‌بینند) نیز به این معضل دامن زده است. ایتالیا پس از رومانی، بالاترین درصد جوانان NEET در اروپا را دارد.

پیامدهای بحران کمبود نیروی کار

این بحران پیامدهای جدی برای اقتصاد ایتالیا دارد. از جمله این پیامدها می‌توان به کاهش تولید، افزایش هزینه‌های تولید، کاهش رقابت‌پذیری و در نهایت کاهش رشد اقتصادی اشاره کرد.

راهکارهای پیشنهادی کارشناسان ایتالیایی

برای مقابله با این بحران، کارشناسان اقتصادی ایتالیا پیشنهادهای مختلفی ارائه داده‌اند. از جمله این پیشنهادها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تغییر نگرش به آموزش و مهارت‌آموزی: سرمایه‌گذاری بیشتر در آموزش و مهارت‌آموزی برای تطبیق مهارت‌های نیروی کار با نیازهای بازار کار؛

تسهیل مهاجرت نیروی کار ماهر: جذب نیروی کار ماهر از کشورهای دیگر برای پر کردن شکاف‌های موجود در بازار کار؛

توسعه کارآفرینی: حمایت از ایجاد کسب‌وکارهای جدید برای ایجاد فرصت‌های شغلی متناسب با نیازهای بخشهای صنعتی، تجاری و خدماتی؛

بحران کمبود نیروی کار در ایتالیا، چالشی جدی و پیچیده برای این کشور عنوان شده است. کارشناسان ایتالیایی معتقدند برای مقابله با این چالش، نیاز به اتخاذ سیاست‌های جامع و بلندمدتی است که باید با همکاری مشترک دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی انجام شود. این سیاست‌ها باید بر بهبود آموزش و مهارت‌آموزی، افزایش مشارکت زنان در بازار کار و جذب نیروی کار خارجی ماهر متمرکز باشند.

 

منبع

https://www.quotidiano.ilsole24ore.com/sfoglio/aviator.php?newspaper=S24&issue=20240801&edition=SOLE&startpage=1&displaypages=2