پیشتازی چین در صنعت وسایل نقلیه انرژی نو

چین در حال حاضر جایگاه نخست تولید کنندگان خودروهای الکتریکی جهان را به خود اختصاص داده و حدود 57.4 درصد از تولید جهانی وسایل نقلیه الکتریکی در این کشور تولید شده است. نه تنها در زمینه تولید خودروهای برقی بلکه در زمینه تولید باتری این خودروها نیز چین به یک قطب مهم تبدیل شده است. در حقیقت تمام زنجیره‌هایEV شامل استخراج و پردازش مواد خام و فلزات گرانبهایی که در ساخت باتری‌ها بکار میروند، به چین منتهی می‌شوند.

 صنعت خودروسازی چین عمدتا به تأسیس اولین مرکز طراحی و تولید خودرو در این کشور با کمک شوروی سابق در سال ۱۹۵۰، باز می‌گردد. تا سی سال پس از راه اندازی این مرکز، حجم بسیار کمی از خودرو در چین تولید می‌شد درحالیکه از دهه نود میلادی، توسعه صنعت خودروسازی این کشور سرعت گرفت. شرکت های دولتی و خصوصی چین در سال های اخیر با بکارگیری سرمایه‌های عظیم سعی کرده اند طراحان و مهندسان برندهای برتر دنیا را به خدمت خود درآورند. تلاشی که نتیجه داده و چین را بعنوان کشوری که در گذشته به کپی محصولات پرطرفدار جهان شهرت داشت به مرحله ای رسانده که اکنون تقریبا هر روزه خبرهای مبنی بر رونمایی از مدلهای جدید خودروهای ساخت این کشور به گوش می رسد. تاجاییکه چین در سال 2022 با پیشی گرفتن از آلمان موفق به کسب جایگاه دوم صادرکنندگان بزرگ خودرو در جهان، پس از ژاپن گردید.  

 بنابر داده‌های اداره کل گمرک چین (GAC[1])، این کشور در سه ماهه اول سال 2023 تعداد 1.07 میلیون دستگاه خودرو صادر کرده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 58.3 درصد افزایش داشته است. این بدان معناست که چین اکنون با پیشی گرفتن از ژاپن، به بزرگترین صادرکننده خودرو در جهان تبدیل شده است. بنابراین صادرات خودرو نقش مهمی در ساختار تجارت خارجی این کشور ایفا می‌کند. شایان ذکر است که صنعت خودروسازی چین خاصه در سالهای اخیر بر توسعه تولید و ترویج خودروهای انرژی نو متمرکز بوده است.

گفتنی است تعداد قابل توجهی از شرکت های خودروسازی چین در حوزه این نمایندگی(کلانشهر شانگهای و استانهای ججیانگ، جیانگسو و آنخویی) مستقر هستند. ضمن اینکه بندر Waigaoqiao در شانگهای در سه ماهه اول سال ۲۰۲۳ در مجموع ۲۳۱ هزار دستگاه خودرو به اروپا، جنوب شرقی آسیا، آمریکای جنوبی و آفریقا صادر کرده که ۴۰ درصد از صادرات خودروی چین را شامل می‌شود.

چین پیشتاز تولید خودروهای NEV (New Energy Vehicle)؛

   چین در حال حاضر جایگاه نخست تولید کنندگان خودروهای الکتریکی جهان را به خود اختصاص داده و حدود 57.4 درصد از تولید جهانی وسایل نقلیه الکتریکی در این کشور تولید شده است. نمودار ذیل روند روبه رشد حجم تولید سالانه خودروهای NEV را طی سالهای 2013 تا 2021 در این کشور نشان می دهد.

Annual production volume of new energy vehicles in China from 2013 to 2021, by type

همانگونه که در نمودار قابل مشاهده است؛ چین در سال ۲۰۲۱ غول بازار جهانی خودروهای برقی بوده است. روندی که پس از آن نیز ادامه یافته و در سال 2022 نیز تعداد 6.7 میلیون دستگاه یا 64 درصد از تولید جهانی خودروهای انرژی نو (NEV) شامل خودروهای برقی، هیبریدی و خودروهایی که با هیدروژن و سایر منابع انرژی غیر بنزینی کار می‌کنند، در چین تولید شده اند که این به معنای سهم 59 درصدی این کشور از کل فروش جهانی خودروهای انرژی نو (10.52 میلیون دلار) می‌باشد. همچنین از 7.65 میلیون فروش جهانی[2] EV  یا خودروهای برقی در سال گذشته، بیش از 5 میلیون به چین اختصاص دارد، به این معنی که تقریباً از هر سه خودروی برقی دو دستگاه در چین فروخته شده است.

لازم بذکر است در لیست 25 برند برتر جهانی خودروهای برقی در سال 2022 تعداد 15 شرکت، چینی می‌باشد. بعنوان مثال  فروش خودروی برقی و هیبریدی شرکت چینی بی وای دی (BYD) در سال 2022 تعداد 1.85 میلیون بوده که نسبت به سال قبل، 211 درصد افزایش داشته است. خودروسازی بی وای دی اکنون پیشروترین فروشنده NEV در جهان و تنها رقیب واقعی تسلا می‌باشد. درحالیکه تسلا از سال 2019 تا 2021 در جایگاه نخست شرکت های خودروی برقی جهان بود، اما در سال 2022، BYD  با فروش بیش از 1.8 میلیون خودروی برقی در سراسر جهان جایگاه نخست را از آن خود نمود. البته BYD و Geely تنها شرکت‌های صرفاً چینی هستند که در بین 10 شرکت برتر فروش جهانی خودرو در سال 2022 قرار دارند. سایر شرکت ها با سرمایه گذاری مشترک چندملیتی هستند. نکته مهم دیگر این است که بی وای دی همچنان 97 درصد از خودروهای خود را در چین می‌فروشد. اگرچه این شرکت های چینی با تسلطی که بر این صنعت پیدا کرده اند، اهدافی مبنی بر گسترش بازار فروش خوروهای خود در جهان را نیز دنبال می‌کنند.

نه تنها در زمینه تولید خودروهای برقی بلکه در زمینه تولید باتری این خودروها نیز چین به یک قطب مهم تبدیل شده است. در حقیقت تمام زنجیره‌هایEV  شامل استخراج و پردازش مواد خام و فلزات گرانبهایی که در ساخت باتری‌ها بکار میروند، به چین منتهی می‌شوند. علاوه بر افزایش تولید داخلی لیتیوم، شرکت‌های چینی مجموعه‌ای از سرمایه‌گذاری‌های مستقیم، معاملات سهام و قراردادهای عرضه یا فروش را با شرکت‌های معدنی در آفریقا، آمریکای جنوبی، اندونزی، استرالیا و کانادا نیز انجام داده‌اند. به عنوان مثال بنابر گزارش ها، در ماه مه 2022، BYD  شش معدن لیتیوم را برای خرید در آفریقا شناسایی کرد که 1 میلیون تن کربنات لیتیوم تولید می نمود و این برای تضمین تولید این شرکت برای یک دهه کامل کافی است. همچنین چین بر تولید در هر مرحله از زنجیره تأمین باتری، از ساخت الکترودهای مثبت و منفی گرفته تا ساخت سلول‌ها و مونتاژ آنها در ماژول‌ها و سپس بسته‌های باتری نیز، دست برتر را دارد.  حدود 75 درصد از تولید جهانی سلول های باتری، 70 درصد کاتدهای[3] تخصصی(الکترود منفی) و 85 درصد از مواد آند[4](الکترودی که جریان الکتریکی از طریق آن وارد دستگاه الکتریکی می‌شود) در چین انجام می‌شود. ضمنا این کشور 66 درصد جداکننده‌ها و 62 درصد الکترولیت ها را نیز تولید می‌کند.  

علیرغم اینکه طی سالهای گذشته مردم چین تمایل زیادی به خرید خودروهای تولید داخلی نداشته و راغب به خرید خودروهای خارجی بودند اما اخیرا با توجه به کیفیت خودروهای برقی چینی، تعداد زیادی از مردم بسمت برندهای چینی ترغیب شده اند. موضوعی که در بازدیدهای میدانی و افزایش روزافزون خودروهای سبز تولید داخلی در خیابان‌های چین نیز قابل مشاهده است. بررسی نتایج ده مدل پرفروش خودروی پلاگ- این[5] در سال 2022 نشان می دهد که تنها سه خودروی الکتریکی در 20 خودروی برتر (تسلا مدل Y، تسلا مدل 3 و فولکس واگن ID.4) غیر چینی بوده اند. نمودار صفحه بعد 15 برند پرفروش خودروهای الکتریکی در سال 2022 را نشان می دهد؛ جالب است که  9 مورد از شرکت های ذکر شده در این لیست از جمله برندهای جیلی و چری از شرکت های خودروسازی مستقر در حوزه این نمایندگی می‌باشند.

ازجمله کمپانی خودروسازی جیلیGeely (مستقر در شهر هانجو مرکز استان ججیانگ) که یکی از خودروسازان مطرح چین در حوزه NEV هاست.

سیاست های اخیر چین در زمینه صنعت خودرو مبنی بر ترویج NEV ها در روستاها؛  

طی جلسه اخیر شورای دولتی، کابینه چین در دستور کار قرار گرفتن اقداماتی کلیدی شامل تقویت توسعه تسهیلات شارژ عمومی خودروهای انرژی نو و ارائه حمایت بیشتر از اپراتورهای ایستگاه‌های شارژ جهت ترویج وسایل نقلیه سبز در روستاها را به تصویب رساند. پایان سال گذشته حدود 13 میلیون نفر در چین از خودروهای NEV  استفاده می‌کردند که بیش از نیمی از آمار جهانی تعداد افراد دارای خودروهای سبز می‌باشد. چین همچنین با ساخت 5.2 میلیون تأسیسات در حال حاضر بزرگترین و گسترده ترین شبکه شارژ NEV جهان را دارا می‌باشد.

ارقام رسمی چین نشان می دهد که در سال 2021، فروش NEV های روستایی 169 درصد نسبت به سال 2020 و در سال 2022، فروش 87 درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است. با این حال، بازار NEV  در مناطق روستایی این کشور هنوز در حال شکل گیری است و دولت همچنان  تقویت شبکه‌های شارژ و خدمات پس از فروش در مناطق روستائی را دنبال می‌کند. طبق سند سیاست اخیر، دولت مرکزی قصد دارد از اوراق قرضه ویژه صادر شده توسط مقامات محلی برای گسترش پوشش ایستگاه‌های شارژ در مناطق خدماتی و بزرگراه‌ها استفاده کند. همچنین اهدافی را برای ساخت ایستگاه‌های شارژ بیشتر در ساختمان‌های دولتی، مؤسسات عمومی، مناطق تجاری و مراکز حمل‌ونقل، تعیین کرده است. در این سند آمده است که دولت تولیدکنندگان NEV  را تشویق خواهد کرد تا شبکه‌های خدماتی خود را توسعه دهند مثلا از مدارس فنی حرفه ای برای آموزش تعمیر و نگهداریNEV  ها در مناطق روستایی حمایت خواهد نمود. موضوع دیگر تأکید مقامات به لزوم ترویج و توسعه شارژرهای خانگی برای خانواده‌های روستایی، علاوه بر توسعه ایستگاه‌های شارژ عمومی می‌باشد. مقامات چینی بدلیل اینکه بسیاری از رانندگان روستایی وسایل نقلیه خود را جلوی درب خانه پارک می‌کنند، توسعه شارژرهای خانگی در روستاها را نیز مهم تلقی می‌کنند. همچنین برای افزایش فروش NEV  در مناطق روستایی، دولت در سند سیاست جدید متعهد شده؛ خودروسازان را تشویق کند تا ضمن تنوع بخشیدن به عرضه محصولات، خودروهای ارزان‌تر را توسعه دهند. همزمان مشوق هایی به کسب و کارها برای ترویج وسائل نقلیه الکتریکی دست دوم در مناطق روستایی ارائه می‌شود و دولت از مقامات، مدارس و بیمارستان‌ها در شهرستان‌ها و روستاها خواسته که حتی الامکان از NEV ها استفاده کنند. ضمنا دولت برنامه دارد سیاست‌های چند جانبه‌ای را برای جذب مصرف‌کنندگان روستایی، از طریق صدور کوپن و ارائه مشوق‌ به ساکنان روستایی جهت جایگزینی وسائل نقلیه بنزینی خود با انرژی نو اجرا کند. دولت همچنین تضمین کرده که مؤسسات مالی، نرخ وام و شرایط پرداخت مناسب را برای خریداران NEV ارائه ‌کنند. مجموعه این اقدامات دولت با هدف ترویج خودروهای سبز در مناطق روستایی، اعتماد خودروسازان را هم افزایش داده و سازندگان NEV  امیدوار هستند رشد بسیار خوبی در این حوزه رقم بخورد.

[1] General Administration of Customs of China

[2] Electric Vehicle

[3] Cathode

[4] Anode

[5] Plug-in