رفع شکاف‌های زیرساختی و تأمین بودجه برای حمل و نقل، کلید موفقیت AfCFTA است

نیاز حیاتی به سرمایه‌گذاری در بخش‌های حمل‌ونقل و گردشگری آفریقا، محور نشستی بود که در تاریخ 18 بهمن 1400 ( 7 فوریه 2022) در آدیس آبابا توسط کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای آفریقا (ECA) با حضور مدیران ارشد کسب‌وکار و تجارت، مدیران اجرایی و روسای دولت‌ها در حاشیه اجلاس اتحادیه آفریقا برای توجه به زیرساخت‌های حمل‌ونقل با تاکید بر حمل‌ونقل هوایی و گردشگری آفریقا برگزار شد.

ورا سونگوه، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد و دبیر اجرایی ECA، به این مجمع که در تاریخ 7 فوریه 2022 در آدیس آبابا برگزار شد گفت اولویت‌بندی پروژه‌های زیرساختی منطقه‌ای برای «افزایش قابل‌توجه جریان ترافیک در تمام شیوه‌های حمل‌ونقل - جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی» ضروری است. این افزایش‌ها برای موفقیت منطقه تازه راه اندازی شده قاره آفریقا (AfCFTA) مورد نیاز است.

طبق یک مطالعه ECA که قبل از مجمع منتشر شد، توافقنامه تجارت آزاد، پتانسیل افزایش بیش از 50 درصدی تجارت بین آفریقایی را از طریق حذف عوارض واردات و کاهش موانع غیرتعرفه ای دارد. برآوردها در مورد تأثیر AfCFTA بر پیشرفت اقتصادی آفریقا نشان می‌دهد که بیش از 25 درصد از سود تجارت داخل آفریقا به حمل و نقل و نزدیک به 40 درصد از افزایش در حمل و نقل خواهد بود. سرمایه گذاری در بخش گردشگری و حمل و نقل، اگرچه اغلب نادیده گرفته می‌شود، اما برای رشد اقتصادی آفریقا ضروری است. طبق گزارش UNECA، برای اجرای موفق AfCFTA به 411 میلیارد دلار جهت توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل نیاز است.

هزینه برآورد شده کامیون‌های مورد نیاز برای AfCFTA مبلغ 345 میلیارد دلار است - تقریباً به اندازه یکی از بزرگترین اقتصادهای قاره، آفریقای جنوبی. داده‌های UNECA نشان می‌دهد که 2.2 میلیون کامیون، 339169 واگن ریلی، 135 کشتی و 243 هواپیما برای اجرای توافق‌نامه تجارت آزاد مورد نیاز است. هم چنین نیاز اساسی به تنوع زیرساخت‌های حمل‌ونقل وجود دارد تا کالاها بتوانند به طور مؤثر از یک کشور به کشور دیگر جابجا شوند. سونگوه گفت: «ما فقط سه درصد از کالاهایمان را با راه آهن جابه‌جا می‌کنیم و با سرمایه گذاری 36 میلیارد دلاری، می‌توانیم آن را به 6.8 درصد برسانیم که هنوز هم کمتر از 16 درصد اروپا است».

ارتقای زیرساخت‌ها نه تنها اتصال کشورها را بهبود می‌بخشد، بلکه به کاهش هزینه‌های حمل و نقل و در نتیجه افزایش بهره وری بخش خصوصی کمک می‌کند. هزینه‌های بالای حمل و نقل در آفریقا تا حدی به دلیل کمبود حمل و نقل مقرون به صرفه و قابل اعتماد همراه با خدمات لجستیکی، حیاتی است. هزینه حمل و نقل در آفریقا 63 درصد بیشتر از کشورهای توسعه یافته است. این در حالی است که هزینه‌ها برای کشورهای محصور در خشکی مانند اتیوپی نیز بیشتر است.

هوانوردی یک بخش با پتانسیل رشد فوق العاده است. ECA تخمین می زند: «اجرای AfCFTA تعداد حمل و نقل هوایی را از 2.3 به 4.5 میلیون - دو برابر - می‌رساند. حمل و نقل هوایی 70 میلیارد دلار به اقتصاد آفریقا کمک و درآمد بیش از هفت میلیون نفر را فراهم می‌کند. این بخش قبل از شیوع ویروس کرونا هر سال به طور میانگین ۷۶ میلیون مسافر داشت و پیش‌بینی می‌شود این رقم در دوره پس از همه‌گیری به ۳۰۳ میلیون نفر برسد. حمل و نقل هوایی برای تسهیل حرکت آزاد ضروری است زیرا می‌تواند ارتباط بهتری را نسبت به سایر روش‌های حمل و نقل، به ویژه برای خطوط بین‌المللی و طولانی‌تر فراهم کند. با این حال، برای تحقق این امر مسائلی وجود دارد که باید فراتر از شکاف زیرساختی مورد توجه قرار گیرند.

یک پروژه شاخص در دستور کار 2063 اتحادیه آفریقا ایجاد یک بازار حمل و نقل هوایی متحد و آزادسازی هوانوردی غیرنظامی در سراسر قاره است. این طرح که در سال 2015 به تصویب رسید و سه سال بعد به طور رسمی راه اندازی شد، توسط 35 کشور آفریقایی با جمعیت کل بیش از 800 میلیون نفر، که 61 درصد از جمعیت و 90 درصد از بازار حمل و نقل هوایی داخل آفریقا را تشکیل می‌دهند، پذیرفته شده است. با استناد به مطالعه اخیر قاره‌ای که توسط انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (IATA) انجام شده است، این امر مطمئناً 20 کشور آفریقایی باقیمانده را نیز تشویق می‌کند که به آن ملحق شوند که سالانه 600000 شغل ایجاد می‌شود و 4 میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی این قاره می‌افزاید.

شرکت‌های هواپیمایی نیز از اصلاحات در بازار هوانوردی حمایت می‌کنند. مدیرعامل کنیا ایرویز، آلن کیلاووکا در این مجمع گفت که آزادسازی بازار هوانوردی آفریقا باید فراتر از ایجاد یک بازار هوانوردی واحد و شامل ادغام بازار باشد، توصیه‌ای که توسط انجمن هوانوردی آفریقا (AFRAA) به اشتراک گذاشته شده است. این سازمان تجاری که اعضای آن شامل خطوط هوایی در سرتاسر قاره است، مدل‌های مختلفی از ادغام، از جمله مشارکت سهام را توصیه کرده است. کیلاوکا، که شرکت هواپیمایی او با ناوگان 39 هواپیما یکی از شرکت‌های هواپیمایی بزرگ آفریقا است، گفت: «ما باید صنعت و بازار بسیار پراکنده هوانوردی آفریقا را یکپارچه کنیم تا تحت AfCFTA توانمند باشیم.

Abderahmane Berthe، دبیر کل AFRAA، که موافق است صنعت از ادغام بازار سود خواهد برد، به مشکل مبرم دیگری برای خطوط هوایی اشاره کرد. برته با تاکید بر این که تأمین مالی برای خرید هواپیما و ایجاد ظرفیت منابع انسانی ضروری است، گفت: نیاز به تأمین مالی بسیار زیاد است. این موضوع بسیار چالش برانگیز است.

یاسین فال، معاون رئیس بانک توسعه آفریقا (AfDB) که بانک متبوعش رهبری بسیج تأمین مالی سرمایه گذاری زیرساختی در سراسر این قاره را بر عهده دارد. گفت: «ما در بهبود زیرساخت‌ها در بخش حمل‌ونقل هوایی در چندین منطقه قاره مشارکت داشته‌ایم و به حمایت نهادی از ایمنی هوانوردی و نوسازی تجهیزات و زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی افزوده‌ایم». او افزود که AfDB مشتاق ارائه راه حل‌های مالی برای رسیدگی به تقاضا در بازار هوانوردی است.

بانک صادرات آفریقا که در حال حاضر بزرگ‌ترین تأمین کننده مالی هواپیما در این قاره است نیز در حال افزایش حمایت از این بخش است. دکتر بندیکت اوکی اوراما، رئیس Afreximbank گفت: «ما به معنای واقعی کلمه همه جا هستیم. او گفت که انتظار دارد سیستم پرداخت و تسویه پان-آفریقایی که بانک او در ابتدای سال جاری راه اندازی کرد، به شرکت‌های هواپیمایی کمک کند تا چالش‌هایی را که برای بازگرداندن وجوه با آن مواجه هستند مدیریت کنند.

برای تشویق به گسترش سریع‌تر گردشگری داخل آفریقا، اعضای نشست خواستار اصلاحات سیاستی در بخش‌های سفر و گردشگری شدند. والتر مزمبی که ریاست بخش آفریقا از شبکه جهانی گردشگری را بر عهده دارد، راه اندازی مجدد پروژه برند آفریقا و هم چنین اقداماتی را که به سمت اجرای این روادید مؤثر است را توصیه کرد. وی گفت موضوعی که در مورد نهادینه شدن گردشگری در اتحادیه آفریقا وجود دارد، اساسی است. ما باید پروژه‌ای را که برای تکمیل تشکیل سازمان گردشگری آفریقا آغاز کردیم، احیا کنیم.