صنعت گردشگری سلامت در اندونزی

صنعت گردشگری سلامت در حال حاضر تبدیل به یک نوع سبک زندگی شده و در حال افزایش است و از این راه فرصت های بیشماری را برای کشورها بوجود می آورد. در همین راستا اندونزی به دنبال سرمایه گذاری و توسعه صنعت گردشگری سلامت در جزیره بالی بوده و بسیاری از کشورهای دیگر نیز براساس شاخص MTI در این حوزه پیشرو هستند.

از دهه 60 و 70 میلادی تصویب قوانین و حمایت های متعدد از سوی دولت اندونزی و تبلیغ گردشگرانی که به منطقه بالی سفر می‌کنند؛ این جزیره را در صدر مقاصد گردشگری قرار داده و میلیون‌ها گردشگر داخلی و خارجی را جذب می‌کند. در سال 2015 دولت محلی بالی به منظور جذب گردشگر بیشتر مقرراتی را تحت عنوان طرح جامع توسعه گردشگری بالی (2029-2015) به تصویب رساند. براساس داده‌های مرکز آمار بالی تعداد گردشگری که سالانه از بالی بازدید می‌کنند در حال افزایش بوده و در سال 2018 به 6 میلیون نفر رسیده است. با این حال شیوع ویروس کرونا در سال 2020 و برقراری محدودیت ها و بسته شدن مرزها باعث کاهش شدید تعداد گردشگران و خسارت گسترده صنعت گردشگری اندونزی شد. در مقایسه با سال قبل از شیوع کرونا، تعداد گردشگران بین المللی 75 درصد کاهش یافت و به رقم 4 میلیون نفر در سال 2020 رسید. این بحران تاثیر عمیقی بر صنعت هتلداری اندونزی برجا گذاشت و موجب بیکاری حدود 1 میلیون نفر و کاهش قابل توجه درآمدهای دولت از محل گردشگری گردید. وزارت گردشگری اندونزی در حال حاضر برای احیای صنعت گردشگری در این کشور یک طرح سه مرحله ای شامل  مرحله واکنش اضطراری، مرحله بهبود و مرحله عادی شدن طراحی کرده است. با اغتنام از فرصت موجود، تعدادی از بیمارستان‌های بالی با ایجاد انجمن گردشگری سلامت بالی (BMTA) متشکل از 17 بیمارستان و کلینیک بین المللی، تلاش جدی برای جذب گردشگر سلامت آغاز کرده اند. گردشگری سلامت یا گردشگری پزشکی فرصت های بیشماری را بوجود می آورد زیرا در حال تبدیل به یک سبک زندگی است که مستلزم سفر به خارج برای دریافت مراقبت های پزشکی از جمله معاینات عمومی، درمان و توانبخشی است. در صنعت مراقبت های بهداشتی، بیماران تمایل بیشتر به خدمات ایمن، راحت و با کیفیت دارند و پیگیری این امر امروزه تبدیل به روندی پیوسته و در حال افزایش شده است. چنانچه بیماران کشورهای در حال توسعه به طور سنتی برای دریافت خدمات با کیفیت و پیشرفته به کشورهای توسعه یافته سفر می‌کنند و در مقابل بیماران کشورهای توسعه یافته به دنبال مراقبت های بهداشتی اقتصادی تر و مناسب تر در کشورهای در حال توسعه هستند.

در 27 دسامبر 2021 جوکو ویدودو رئیس جمهور اندونزی ساخت بیمارستان بین المللی بالی را کلنگ زنی کرد. از 41 هکتار زمینی که برای این کار در نظر گرفته شده است، 21.2 هکتار برای یک مرکز گردشگری سلامت شامل یک بیمارستان بین المللی، اکو پارک، منطقه تجاری، بازار هنر، هتل و مدرسه هتلداری اختصاص یافته است. انتظار می رود که پس از تکمیل، این پروژه بتواند 2 میلیون گردشگر سلامت اندونزیایی را که سالانه برای درمان به خارج از کشور می روند و همچنین بیماران خارجی کشورهای توسعه یافته را به خود جذب کند چرا که از هم اکنون با «کلینیک مایو» از بیمارستان‌های مطرح آمریکایی قرارداد همکاری منعقد کرده است.

طبق گزارش Medical Departures طی سال های اخیر سرمایه گذاری زیادی برای تبدیل بالی به یک «مرکز گردشگری سلامت» صورت گرفته است. با این حال اندونزی نسبت به همسایگانش کمی دیر وارد این عرصه شده است چنانکه تنها در سال 2013 حدود 2.5 میلیون نفر به بیمارستان‌های تایلند سفر کرده اند و یا در سال 2012 سنگاپور توانسته 850 هزار گردشگر سلامت جذب کند و این کشورها به مقاصد محبوب گردشگری سلامت تبدیل شده و سودهای کلانی به دست آورده اند. در طول 5 سال اخیر تعداد گردشگران پزشکی مالزی تقریبا دو برابر شده است و یا در سال 2012 هند 166 هزار و در سال 2016 حدود 170 هزار گردشگر سلامت جذب کرده است. این امر در حالی است که حتی در آمریکای لاتین هم کشورهایی چون پاناما و کاستاریکا به سرعت در حال تبدیل به مقاصد گردشگری پزشکی هستند و کاستاریکا در سال 2011 چهل هزار بیمار خارجی را جهت درمان جذب کرده و یا در مکزیک حدود 40 هزار تا 80 هزار آمریکایی سالخورده دوران پیری را در خانه‌های سالمندان این کشور سپری می‌کنند. در اروپا نیز اسپانیا مقصد دیگر گردشگری سلامت است که شهری در جنوب آن به اسم ماربلا سالانه به تنهایی 300 میلیون دلار از گردشگری پزشکی درآمد دارد و یا شرکت Quiron بزرگترین شرکت ارائه دهنده خدمات پزشکی این کشور سالانه به 20 هزار بیمار خارجی خدمات پزشکی ارائه می دهد.

انجمن MTI (شاخص گردشگری پزشکی) اخیرا 46 مقصد گردشگری پزشکی در سراسر جهان را براساس 41 معیار در 3 حوزه کلیدی یعنی جذابیت مقصد، ایمنی و کیفیت درمان رتبه بندی کرده است.

در این رتبه بندی کشورهای کانادا، سنگاپور، ژاپن، اسپانیا، انگلیس، کاستاریکا و شیخ نشین دبی با کسب بیش از 70 امیتاز جایگاه اول تا هفتم را کسب کرده اند و کشور ایران با کسب 44.38 امتیاز در انتهای رتبه بندی و جایگاه 46 قرار گرفته است. بسیاری از مقاصد گردشگری سلامت با ارائه مشوق های مالیاتی برای جذب سرمایه گذاری در این بخش تلاش می‌کنند. مقاصدی مانند اردن در جذب سرمایه گذاران کویتی برای ساختن یک شهرک پزشکی در امان موفق بوده اند. کلمبیا و چندین کشور دیگر یک منطقه آزاد تجاری برای بخش پزشکی ایجاد کرده اند و یا امارات متحده عربی در حال ایجاد منطقه آزاد شهر مراقبت های پزشکی دبی است که پیش بینی می‌شود بزرگترین منطقه در نوع خود در خاورمیانه باشد. اماراتی‌ها یک چشم انداز روشن و اهداف استراتژیک در بخش گردشگری پزشکی برای دستیابی در یک بازه زمانی مشخص تعریف کرده اند. کشورهایی مانند سنگاپور، کره جنوبی، مالزی، ترکیه و لبنان نیز شوراها و مجامع ملی گردشگری پزشکی ایجاد کرده اند که در آن همه بخش های ذینفع مشارکت دارند.

هتل ها و استراحتگاه‌های مورد استفاده بیماران بین المللی در مقاصد گردشگری پزشکی برای رفع نیازهای خاص بیماران به خوبی مجهز و آماده شده و حتی در برخی مقاصد برای اسکان بیماران، مراقبین یا خانواده آنها در مراحل قبل و بعد از درمان، هتل ها به ملحقات بیمارستان‌ها تبدیل شده اند. بیشتر مقاصد گردشگری پزشکی هزینه‌های شفافی را برای خدمات پزشکی و تشخیصی و حتی فراتر از آن در خصوص پذیرش بیمار و اسکان او در قالب یک بسته ارائه می دهند که به راحتی می‌توان از اینترنت یا سفارتخانه‌ها، آزانس های مسافرتی گردشگری پزشکی یا بازاریابان به دست آورد.